ءال-فارابي دانالىعىندا كەمەڭگەر باسشى سىرتقى تۇلعاسى ارقىلى ەرەكشە كورىنۋى كەرەك: «ءمىنسىز ءمۇسىندى, يمان ءجۇزدى بولۋعا ءتيىس», ياعني, بويشاڭ, جۇزىنەن نۇر توگىلىپ تۇراتىن يمانشۋاقتى ادام. بۇل – ءبىرىنشى قاسيەت.
ەكىنشى قاسيەت. وزىنە ايتىلعان ءسوزدىڭ ءبارىن تەرەڭ تۇسىنەتىن جانە ءىستىڭ جاي-جاعدايىنا سايكەس جان-جاقتى تەز ۇعىپ الاتىن اسا زەرەك بولۋى كەرەك. الدىنا كەلگەن ادامنىڭ ءسوزىن مۇقيات تىڭداپ, سول بويىنشا كەڭەسىپ, ماسەلەنى شەشۋگە بەيىم بولۋى كەرەك.
ءۇشىنشى قاسيەت. ول ءوزى جۇرگەن, كورگەن, ەستىگەن نارسەلەردىڭ ءبارىن زەردەسىنە ۇزاق ساقتايتىن, بۇلاردان ەش نارسەنى ۇمىتپايتىن ادام بولسىن. ءوزى ارالاسقان وقيعالار مەن جاعدايلاردى ەستە ساقتاۋ قابىلەتى جوعارى بولۋى ءتيىس.
ءتورتىنشى قاسيەت. ءبىرىنشى باسشى تەرەڭ وي يەسى جانە جادىندا ساقتالعانداردىڭ ءبارىن ايدان انىق ەتىپ ايتىپ بەرە الاتىن شەبەر ءارى شەشەن بولۋى شارت. ەستىگەنى مەن كورگەندەرىن بەينەلى تىلمەن شەبەر اڭگىمەلەي وتىرىپ, ورىندى ازىلدەي بىلەتىن بولۋى كەرەك.
بەسىنشى قاسيەت. عىلىم-ءبىلىم مەن ونەرگە جانى قۇشتار, ءار كۇن سايىن وقىپ ۇيرەنۋدەن شارشاپ-شالدىقپايتىن ادام بولۋى ءتيىس. عىلىم مەن ونەردى تەرەڭ ءتۇسىنىپ, ونى پايدالانا ءبىلىپ, ءوزى باسقارىپ وتىرعان سالاعا ەنگىزە وتىرىپ, جاقسى ناتيجەگە جەتكىزە ءبىلۋى كەرەك.
التىنشى قاسيەت. تاعامعا, ىشىمدىككە, سايران-سۇقپات قۇرۋعا كەلگەندە قاناعاتشىل بولۋى كەرەك. تاعامدى تالعاپ ءىشىپ, ىشىمدىك اتاۋلىدان بويىن اۋلاق ۇستاپ, تەمەكى, ناسىباي سياقتى جاعىمسىز ارەكەتتەردەن قاشىق بولعانى ءجون. بوس اڭگىمەدەن اۋلاق, ساليقالى وي بەرەتىن اڭگىمە-سۇقپاتتان قاشپاعانى ءجون.
جەتىنشى قاسيەت. جاراتىلىسىنان ساۋىققۇمارلىقتان اۋلاق بولۋ. قولى بوستا تازا اۋادا سەرۋەندەپ, تابيعات اياسىندا وتكىزۋدى بۇلجىماس ادەتكە اينالدىرۋ ءتيىس.
سەگىزىنشى قاسيەت. شىندىقتى ءسۇيىپ, جالعاندىققا قارسى تۇرا ءبىلۋى ءجون. شىندىق ءۇشىن كۇرەسۋدە ءوز ءالىڭدى ءبىلىپ, بولماسقا ۇمتىلماي, جالعاندىقتى قولداماي, بۇل باعىتتا ابايمەن قيمىلداي ءبىلۋى كەرەك.
توعىزىنشى قاسيەت. جانى اسقاق جانە ار-نامىسىن اسا ارداقتايتىن ادام بولۋى كەرەك. بيىكتە جۇرسە دە, تاعدىر جولىمەن تومەندەسە دە ار-نامىسىنا كىر شالدىرماي, ءوزىن ارقاشان اسقاق ۇستاپ, قاراپايىمدىلىعى مەن كىسىلىگىن جوعالتپاۋى كەرەك.
ونىنشى قاسيەت. ونىڭ جانى جاراتىلىسىنان پاسىق ىستەردىڭ بارىنەن جوعارى, يگى ىستەرگە ىنتازار بولۋعا ءتيىس. پىسىقسىعان پىسىقتاردان وزگەشە جاقسى ىستەردىڭ ۇيىتقىسى, جاسامپازدىققا جولباسشى بولا ءبىلۋى ءتيىس.
ون ءبىرىنشى قاسيەت. ادىلەتسىزدىك پەن وزبىرلىقتى جەك كورەتىن ادام بولسىن. بۇل جونىندە ءوزى باسشىلىق جاسايتىن ورىندا قياناتقا بارماي, جاقىن-جۋىققا بۇرماي بارلىعىنا تەڭ قاراپ وتىرۋى قاجەت.
ون ەكىنشى قاسيەت. ءوزى قاجەت تاپقان ءىستى جۇزەگە اسىرۋعا كەلگەندە شەبەر شەشىم قابىلداپ, بۇل شاقتا قورقىنىش پەن جاسقانۋ دەگەندى بىلمەيتىن, بىربەتكەي, باتىل, ەرجۇرەك بولۋى مىندەت. ءوز يدەياسىن جۇزەگە اسىرۋعا كەلگەندە باتىل, ءوز ارەكەتىنە سەنىمدى, جالتاقتاماي شەشىم قابىلداي ءبىلۋى قاجەت.
يلياس يسپانوۆ
