بۇل, بي دەگەنگە اركىمنىڭ-اق بار تالاسى. اباي زامانىندا ولەڭگە تالاسىپ وتكەن قازاق بۇگىندە ءبيدىڭ نەشە ءتۇرلىسىن شىعارىپ, بي بيلەپ جارىسقا ءتۇسىپ جاتىر. ءاربىر توي-تومالاقتىڭ ءبيشى اپەندىسى پايدا بولدى. ولاردىڭ ۆيدەوسىمەن الەۋمەتتىك جەلىنى تولتىرىپ بولدىق.
ورەسكەل قيمىلىمەن ەلدىڭ جاعاسىن ۇستاتقان جۇرتتىڭ تالقىسىنا ءتۇسىپ تالانىپ جاتقان جايى تاعى بار. بىرىنەن ءبىرى اسقان, اياق-قولىن ەربەڭدەتكەن سوراقى قيمىلدارعا كوزىمىز ۇيرەنەر ەمەس. جاقىندا عانا جاڭادان اشىلعان مەشىتتىڭ الدىندا بيلەگەن بويجەتكەننىڭ قىلىعىنا قاراپ, ورنىن, ءجونىن, رەتىن بىلمەگەنگە بۇل بي دەرتكە اينالدى ما دەپ قالدىق.
وسى جۇرت ءبيدى ونەردىڭ ءبىر ءتۇرى بولسا دا, ونى جۇرتتىڭ ءبارى بىلۋگە ءتيىس دەپ قابىلدايدى. بىزدە سولاي ويلايمىز. قولدان كەلسىن كەلمەسىن, تۇياعىمىز تىسىرلاپ ويىن-تويلاردا بيلەيتىنىمىز بار. دۇرىس بيلەپ جاتىرمىز با, الدە باسقا ما ەسەپ بەرە بەرمەيمىز.
ءبىزدىڭ بۇل بيسىماعىمىزدى «Social Dancing» – «بۇقارالىق بي» دەيدى ەكەن. ساحنالىق, سپورتتىق تاعى باسقا كاسىبي بيشىلەردىڭ ورىنداۋىنداعى حورەگرافيادان ايىرماشىلىعى, بۇقارالىق بي كۇندەلىكتى ادامدار اراسىنداعى تىكەلەي قارىم-قاتىناسقا ىقپال ەتىپ, كوڭىل-كۇيىن كوتەرىپ وزدەرىنىڭ رۋحاني جانە ەستەتيكالىق قاجەتتىلىكتەرىن قاناعاتتاندىرۋعا عانا جارايدى. عالىمداردىڭ ايتۋىنشا, بالا بەس ايدان باستاپ, مۋزىكا ىرعاعىنا ەلىتىپ, اياق-قولىن قيمىلداتىپ ىرعاتىلا الادى. وسى تۇرعىدان العاندا بي – جاراتىلىسىمىزدىڭ تابيعي كورىنىسى سياقتى. ءتىلى شىقپاعان بالاعا اسەرى بولسا, ادامزاتتىڭ قورقىنىشى مەن قايعىسىن, قۋانىشىن بىلدىرەتىن تىلسىم بەلگىدەي قابىلداۋعا بولاتىن شىعار.
جانە بۇگىنگى كۇندە ادامدارمەن قارىم-قاتىناس ورناتۋعا, سترەسستى جەڭىلدەتۋگە, ەستە ساقتاۋدى, كەڭىستىكتىك ويلاۋدى دامىتۋعا جانە ت.ب. كومەكتەسەدى دەيدى. سوندىقتان, ەگەر ادام وزىنە سەنسە, بيلەيتىن ورتاسىن بىلسە پايداسى زور. ادەتتە ادامنىڭ «ءوزى ءۇشىن» بيلەۋى – دارىگەرلەر, پسيحولوگتاردىڭ قۇپتايتىن, ءتىپتى دەرتكە داۋا بولاتىن, تاماشا ادەت ەكەنىن دالەلدەپتى.
قازاقتىڭ ءوز ءبيى بار دەگەندە «قارا جورعا» ەسكە تۇسەدى. بىراق مادەنيەتىمىزگە كەيىننەن كىرگەن تاماشا بي بارشا جۇرتتىڭ قولايىنا كەلمەدى. «قاماجاي» دا قىزىپ العان تويشىل قاۋىمنىڭ قولى ەمەس. قولدان كەلگەنى – وزبەك ءبيىنىڭ ەلەمەنتتەرىنە قۇرىلعان دەنە قيمىلى. ۇيلەسسە بي, ۇيلەسپەسە دە قورىقپاڭىز. ينتەرنەتتىڭ جۇلدىزىنا اينالۋعا مۇمكىندىگىڭىز بار. جانە تويلاردا قويىلاتىن مۋزىكا دا وسى مانەردى دارىپتەيتىن, وسى قيمىلعا ارنالىپ كەلەدى.
قازاق – تويى تارقاماعان حالىق. الىس-جاقىن تۋىستار ساعىنىسىپ كەزدەسكەندە, ورتاعا شىعىپ, تويدىڭ سانىنە سالىپ بيلەۋ كەرەك. ونسىز توي بولماس. تويدىڭ تاماشا ءوتۋى قوناقتاردىڭ كوڭىلى شات بولىپ, ورتانى تولتىرىپ, ءبىر بيلەگەنىمەن دە ەسەپتەلەدى. جامانى ىشىنە ءجۇز گرامم جۇتىپ العاندار دا وسىنداي جەرلەردە اشىلىپ, بار ونەرىن كورسەتەدى.
جوعارىدا ايتقان ءجون-جوسىقسىز ارەكەتكە جول بەرمەۋ ءۇشىن, ەبەدەيسىز ەرسى قيمىلمەن كۇلكىگە قالماس ءۇشىن بۇقاراعا بي بيلەۋ مادەنيەتىن قاراستىرعان ءجون شىعار.
بي كەرەك بولسا, ينتەرنەتتى اشىپ قاراڭىز. ۇيرەنۋگە بولادى. بىراق توي-تومالاقتىڭ اسا ماڭىزدى ءبىر اتريبۋتىنا كەلگەندە ءبىزدىڭ تۇسىنىگىمىز تاياز, بيلەۋ مادەنيەتىمىزدىڭ جوقتىعىن العا تارتۋعا بولادى. بارشاعا ورتاق مادەنيەت قالىپتاسپاعان سوڭ, اسابا جانە باسقا دا كەشتىڭ ءسانىن كەلتىرەتىن مۋزىكانتتار مەن ۇيىمداستىرۋشىلار قولعا الماعان سوڭ, قارادۇرسىن دۇنيەگە ءماز بولىپ ءجۇرمىز.
قازىر بار-جوعىن بىلمەيمىن, بۇرىندارى ءان-بي ساباعى بولاتىن. ودان قالدى بالاباقشادا مەرەكە سايىن بي بيلەتىپ جاتاتىن. سول ءۇردىستى قايتا جاڭعىرتىپ, جولعا قويماسقا؟! بۇل بالانىڭ قالىپتاسۋىنا, الداعى ادامنىڭ ومىرىنە دە قاجەتتى نارسە بولسا, نەگە ونى ماعىنالى ەتپەككە؟!
وقۋشىلار جارتى ساعات بي بيلەگەندە نە تۇر دەيسىز. حورەوگرافيا بەكزات ونەر رەتىندە بالانىڭ دەنەسىن عانا شىنىقتىرىپ قويماي, ادامگەرشىلىك قاسيەتتەرىن دامىتادى, مادەنيەتتىلىككە ۇيرەتەدى, وي-ءورىسىن كەڭەيتەدى. ەندى قالىپتاسىپ كەلە جاتقان بالانىڭ ەموتسيونالدىق اسەرىن ايتقاندا, ونىڭ وزىنە ءوزى سەنىمدى بولىپ ورتانىڭ گۇلى بولۋى ءۇشىن دە پايداسى زور. سوندىقتان بالانى تۇلعا رەتىندە تۇتاس قالىپتاستىرۋدىڭ تاپتىرماس قۇرالى رەتىندە دە ءبيدى ەسەپتەن شىعارماۋىمىز كەرەك.
نازگۇل دۇيسەن, ونەر مەكتەبىنىڭ وقىتۋشىسى:
بي ونەرى – جيناقىلىقتىڭ, نازىكتىكتىڭ, سۇلۋلىقتىڭ, تالعامنىڭ كورىنىسى جانە ادامنىڭ ەستەتيكالىق بولمىسىن كورسەتەتىن ونەردىڭ ءبىر ءتۇرى. كورەرمەنگە ايتاتىن ويىڭدى بي تىلىمەن جەتكىزۋ اسقان شەبەرلىكتى قاجەت ەتەتىن سياقتى. جانە دە بي تىلىمەن ايتىلعان ويدى دا تۇسىنە ءبىلۋ اسقان تالعامپازدىقتى كورسەتەدى. سونىمەن قوسا ناعىز ءبيشىنىڭ بويىندا مول ەنەرگيا, كۇش-جىگەر, قۋات بولۋ كەرەك دەپ ويلايمىن. بالانى كىشكەنتايىنان بيگە بەرۋ وتە پايدالى بولار ەدى. سەبەبى بي ارقىلى بالانىڭ سۇيەگى بەرىك بولادى, ارتىق سالماقتىڭ بولماۋىن قامتاماسىز ەتەدى, ريتممەن قوزعالۋ ارقىلى مۋزىكانى تىڭداي بىلۋگە ۇيرەتەدى, پلاستيكاسى, دەنە ءبىتىمى سىمباتتى بولادى, مىنە, وسىنداي پايدالارىن ايتا بەرۋگە بولادى. بيمەن تەك قانا بالا كەزىندە اينالىسۋ كەرەك دەگەن پىكىردەن دە اۋلاقپىن. بي كەز كەلگەن جاستاعى ادامنىڭ اينالىسۋىنا بولاتىن ونەردىڭ ءتۇرى دەپ ەسەپتەيمىن. ءبيدىڭ تۇرلەرى كوپ ەمەس پە؟! ءار ادام وزىنە ۇنايتىن, وزىنە ىڭعايلى بي تۇرىمەن بوس ۋاقىتىندا اينالىسىپ, دەنساۋلىعىن جاقسارتۋعا تاعى دا باسقا جاقسى ناتيجەلەرگە جەتۋىنە بولادى (جاس كورىنۋ, سۋرەتكە ادەمى بولىپ ءتۇسۋ ت.ب).
حالقىمىز تويشىل حالىق قوي. مىسالى, تويلارعا بارعاندا, بەلگىلى ءبىر ءىس-شارالارعا بارعاندا مۋزىكا ىرعاعىن ءتۇسىنىپ, سول ىرعاققا ساي ادەمى بيلەپ تۇرساڭىز, جان-جاعىڭىزعا وتە ادەمى كورىنبەيسىز بە؟! نە ىرعاقتى تۇسىنبەي, نە بيلەگەن ءبيىڭىز جاعىمسىز كورىنسە, ءوزىڭىزدى ىڭعايسىز سەزىنبەيسىز بە؟! سول سەبەپتى كەز كەلگەن ورتادا ەستەتيكالىق تۇرعىدا ادەمى بولىپ كورىنگىڭىز كەلسە, بي ۇيرەنىڭىز.