بۇگىن باستالاتىن استانا ەكونوميكالىق فورۋمىنا قاتىسپاققا حالىقارالىق دارەجەدەگى كوپتەگەن بەلگىلى ساراپشىلار كەلدى. ولاردىڭ اراسىندا تاجىريبەلى ديپ-لومات, تۇركى تىلدەس مەملەكەتتەر ىنتىماقتاستىق كەڭەسىنىڭ باس حاتشىسى حاليل اقىنجى دا بار. مارتەبەلى مەيمانعا گازەتىمىز اتىنان بىرەر ساۋال قويۋدىڭ ءساتى تۇسكەن-ءدى. بليتس-اڭگىمە بىلايشا ءوربىدى.
– اقىنجى مىرزا, ءوزىڭىز باس حاتشىلىعىنا بەكىتىلگەن ۇيىم 2009 جىلى ناحچىۆان كەلىسىمشارتى نەگىزىندە قۇرىلعانىنان حاباردارمىز. الايدا بۇل حالىقارالىق ينس-تيتۋت جۇمىسى تۋرالى اقپاراتتىق كەڭىستىكتە ماعلۇمات ءالى جەتكىلىكسىز سەكىلدى كورىنەدى؟
– مۇنداي ويمەن كەلىسۋگە بولاتىن شىعار. ءبىزدىڭ كەڭەس حاتشىلىعىنىڭ قۇرىلعانىنا ەكى جىلداي بولسا دا, ءالى ۇيىمداستىرىلۋ كەزەڭىندە جۇرگەنىمىزدى ايتا كەتكەن ءجون. حالىقارالىق دەڭگەيدەگى كەڭەستى اياعىنان نىق تۇرعىزۋ ءۇشىن بۇل تىپتەن كوپ ۋاقىت ەمەستىگىنە تۇسىنىستىكپەن قاراعان ءلازىم. وسىنشا قىسقا مەرزىم ىشىندە ءبىز باعىت-باعدارىمىزدى انىقتاۋ ماقساتىندا ايتارلىقتاي شارۋالار تىندىرعانىمىزدى جوققا شىعارا المايمىن. قازىردىڭ وزىندە تۇركى كەڭەسىنىڭ جۇمىسىنا وزگە حالىقارالىق ۇيىمدار تاراپىنان قىزىعۋشىلىق از ەمەس. ال اقپاراتتىق قولداۋ جايىنا كەلسەك, ماسەلە الداعى ۋاقىتتا مۇشە-مەملەكەتتەر مەديا-كەڭىستىگىنە سىن بولارلىقتاي دەپ بىلەمىن.
– اۋىزەكى قولدانىستا «تۇركى كەڭەسى» اتالىپ جۇرگەن القانىڭ نەگىزدەلۋى, مۇشەلەرى جونىندە, قىسقا قايىرعاندا, نە بىلە الامىز؟
– اتالعان ىستە قازاقستان پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ كوشباسشىلىعى, باستاماشىلدىعى تالاسسىز. كەڭەسكە بۇگىندە ءتورت مەملەكەت – مۇشە. ولار – ءازىربايجان, قازاقستان, قىرعىزستان, تۇركيا. ۇيىمعا مۇشە ءتۇپ-تامىرلاس ەلدەر تۇركى تىلدەستەرگە ورتاق جان-جاقتى ىنتىماقتاستىقتى ودان ءارى تەرەڭدەتۋ, مادەني مۇرالاردى جاڭعىرتۋ جانە تانىتۋدى كوزدەيدى. ءىس-قيمىلدارىمىزدىڭ مازمۇنى, ماقسات-مۇددەلەرىمىز, نەگىزىنەن, ناحچىۆان كەلىسىمىندە ناقتىلانعان. قۇرىلىمدىق مەحانيزمدەرى مىناداي: مەملەكەت باسشىلارىنىڭ كەڭەسى; سىرتقى ىستەر مينيسترلەرىنىڭ كەڭەسى; اقساقالدار القاسى; اعا لاۋازىمدى قىزمەتكەرلەرى كوميتەتى; حاتشىلىق. مۇنىڭ سىرتىندا تۇركسوي, تۇرىكپا, تۇركى ىسكەرلەر كەڭەسى, تۇركى اكادەمياسى سىندى تىعىز بايلانىستاعى قۇرىلىمدار بار.
– تاريحتان ءمالىم: تۇركىلەر ءتۇپ-تامىرلاس. ايتسە دە بۇگىنگى الەم دامۋدىڭ الدەقايدا باسقا داۋىرىندە. ەندەشە ىنتىماقتاستىق جونىندەگى اڭگىمەمىز ادەتكى پافوس قانا ەمەس پە؟
– دۇرىس-اق. «ءبىز تۋىسقانبىز, ءتۇبىمىز – ءبىر» دەگەندەي جالىندى ءسوزدى كەز كەلگەن ادام ايتا الادى. شىندىعىندا سول جاقىندىق ءىس جۇزىندە كورىنىپ تۇرۋى ءتيىس. تۇركىلەر ءبىر بولۋى كەرەك. ءبىز عالامدىق دارەجەدەگى الاپات قۇبىلىستارعا كۇش بىرىكتىرە كىرىسكەنىمىز ابزال. دۇنيەجۇزىندەگى تاۋەلسىز مەملەكەتتەردە 130 ميلليون شاماسىندا تۇركى تىلدەس باۋىرلار تۇرىپ جاتىرمىز. ارقايسىمىز ءوزىمىزدى سانى 130 ميلليون حالىقتىڭ وكىلى رەتىندە ماقتان تۇتاتىنداي بولۋىمىز شارت…
– استانا ەكونوميكالىق فورۋمىنا دەلەگاتسىز. جيىن جونىندە, ەلوردامىز تۋرالى نەندەي وي ءتۇيدىڭىز؟
– فورۋمنىڭ جاي-جاپسارى قامتىلعان جوبا-جوسپارىنىڭ ءوزى جەتپىس بەت ەكەن. وسىعان قاراپ-اق قازاقستان قانداي اۋقىمدى شارانى ۇيىمداستىرعانىن شامالايمىز. مۇنداي باستامانى ەكىنىڭ ءبىرى يگەرە المايتىنى – شىندىق. استاناداي جايقالعان جاس شاھاردى دۇنيەجۇزىنە تانىتا تۇسۋدە حالىقارالىق جيىنداردىڭ ءرولى ەرەكشە.
ەربولات قامەن
