قر جەر رەسۋرستارىن باسقارۋ جونىندەگى اگەنتتىگىنىڭ توراعاسى قادىرحان وتاروۆتىڭ باسشىلىعىمەن جەر رەسۋرستارىن ءتيىمدى پايدالانۋ ماسەلەسىنە ارنالعان سەمينار ءوتتى. جيىنعا ەلوردا اكىمىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى سەرگەي حوروشۋن, اقمولا وبلىسى اكىمدىگىنىڭ وكىلدەرى جانە ءبىر توپ عالىمدار قاتىستى.
كەيبىر ەلدى-مەكەندەر مەن قالا ماڭىنداعى ايماقتاردا جەر قاتىناستارىن رەتتەۋدىڭ زاڭنامالىق نورمالارى ساقتالماي, باس جوسپارعا سايكەس جەردى پايدالانۋ ءتارتىبى قاجەتتى دەڭگەيدە جۇرگىزىلمەيتىن كورىنەدى. توراعانىڭ ايتۋىنشا, كەيبىر وبلىستاردا جەكە تۇرعىن ءۇي سالۋعا ارنالعان جەر ۋچاسكەلەرىن بەرۋ جالعاسىپ جاتىر. جىل باسىنان بەرى رەسپۋبليكا بويىنشا ەكى مىڭعا جۋىق جەر بەرىلگەن. ولاردىڭ 56 پايىزى ينفراقۇرىلىمى داي- ىن ەمەس الاڭداردا ورنالاسقانىن ەسكەرسەك, جەر كودەكسىنىڭ 44-بابىنا سايكەس, زاڭناما تالاپتارى ساقتالماي وتىر. ياعني جەكە تۇرعىن ءۇي سالۋعا ارنالعان جەر تەلىمىن ءبولۋ ءۇشىن, الدى-مەن جەرگىلىكتى نەمەسە رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن ترانسفەرت ارقىلى قاراجات الىپ, سول جەردىڭ ينفراقۇرىلىمىن جاساقتاۋ قاجەت. «استانا ماڭىنداعى ايماقتارمەن شەكتەسەتىن اقمولا وبلىسى اۋداندارىندا جەردى پايدالانۋ بەكىتىلگەن ءتارتىپ جانە ەرەجەلەرگە سايكەس قاتاڭ تۇردە قالا ماڭىنداعى ايماقتىڭ جوسپارىنا سايكەس جۇرگىزىلۋى ءتيىس. بۇگىندە استانا قالاسى ماڭىنداعى ايماقتاردىڭ باس جوسپارى دايىن ەمەس, زاڭناما تالاپ ەتكەندەي قر ۇكىمەتىمەن بەكىتىلگەن جوق. سوندىقتان وسى قۇجاتتى دايىنداپ, ۇكىمەتكە ۇسىنۋ جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاننىڭ قۇزىرىندا»,– دەدى ق.وتاروۆ.
تەلىمدەر تەكسەرىلەدى, جەر تۇگەندەلەدى
جيىندا كوتەرىلگەن ماڭىزدى ماسەلەنىڭ ءبىرى – استانا قالاسى بويىنشا اۋىل شارۋاشىلىعى ماقساتىنداعى 18 مىڭ گەكتار اۋداندا تۇگەندەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ. ول بويىنشا قالا اكىمدىگىنەن ۇلەستىرىلگەن 29 مىڭ جەر تەلىمى تەكسەرىلەتىن بولادى. باقىلاۋ بارىسىندا جەر كىمنىڭ يەلىگىندە عانا ەمەس, ونى كىم الىپ, قالاي پايدالانىلىپ وتىر دەگەن اۋقىمدى ماسەلەلەر دە قاراستىرىلادى.
بۇگىندە ەلىمىزدە 1 ملن 200 مىڭ ادام ءۇي سالۋ ءۇشىن جەر الۋعا ءوتىنىش بىلدىرگەن. ولاردىڭ 30 پايىزىنا جەر بەرىلىپ, قالعاندارى كەزەك كۇتۋدە. 900 مىڭ ادامنىڭ ءوتىنىشى قاراۋسىز قالدىرىلعان دەۋگە بولمايدى, ويتكەنى ينفراقۇرىلىممەن قامتاماسىز ەتىلگەن جەرلەر از. راس, وسى ۋاقىتقا دەيىن ازاماتتار باسپانا سالۋ ءۇشىن جەر تەلىمىن مەملەكەت ەسەبىنەن الىپ كەلدى. الايدا بۇل جەڭىلدىكتى كەيبىر الاياقتار «باسپانا سالامىن» دەپ الداپ, باسقا ماقساتقا پايدالانىپ كەتكەنى بەلگىلى. ەندى تەكسەرۋدەن كەيىن ونداي پىسىقايلاردىڭ جولى كەسىلىپ, يگەرىلمەگەن جەرلەر مەملەكەت يەلىگىنە وتەتىن بولادى.
باعا ءتارتىبى وزگەرتىلەدى
مەملەكەتكە كەرەك جەرلەردى تۇرعىنداردىڭ يەلىگىنەن شىعارۋ جەر قاتىناستارىنداعى وزەكتى ماسەلەگە اينالعالى ءبىراز ۋاقىت بولدى. جەردى پاي- دالانۋدى مەملەكەتتىك باقىلاۋ جانە قورعاۋ باسقارماسىنىڭ باستىعى سامال ەسقاليەۆا وسى جيىندا ۇدەرىس كەزىندە حالىق پەن مەملەكەتتىك ورگانداردا تۋىندايتىن تۇيتكىلدەردى اتاپ ءوتتى. «زاڭناماداعى اقاۋلاردىڭ كەسىرىنەن مەملەكەت مۇقتاجىنا يەلىكتەن شىعارىلاتىن جەر ۋچاسكەلەرىنىڭ كەيبىر يەلەرى ونىڭ باعاسىن نەگىزسىز كوتەرىپ وتىرعانى جاسىرىن ەمەس. ناتيجەسىندە, كەي جاعدايدا جەردى ساتىپ الۋ باعاسى سالىناتىن نىساننىڭ باعاسىنان اسىپ تۇسەدى. بۇل تەك ماڭىزدى نىسان قۇرىلىسىنا عانا ەمەس, جالپى ءوڭىردىڭ دامۋىنا كەرى اسەر ەتەدى», – دەيدى س. ەسقاليەۆا.
وسىعان بايلانىستى, 2011 جىلى «جەر قاتىناستارىن رەتتەۋ ماسەلەلەرى بويىنشا كەيبىر زاڭ اكتىلەرىنە وزگەرتۋلەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى» جانە «مەملەكەتتىك مۇلىك تۋرالى» زاڭدا جەردى مەملەكەت مۇقتاجى ءۇشىن يەلىكتەن شىعارۋ ماسەلەسىنە تۇبەگەيلى وزگەرىستەر ەنگىزىلگەن. وندا جەر ۋچاسكەلەرىنىڭ باعالاۋ ءتارتىبى رەتتەلىپ, يەلىكتەن شىعارۋدىڭ ناقتى قاعيدالارى ايقىندالعان. بۇدان بىلاي جەر يەسىن ەشقانداي تاسىلمەن قاناعاتتاندىرۋ مۇمكىن بولماعان جاعدايدا, سوت شەشىمى بويىنشا ماجبۇرلەپ يەلىكتەن شىعارۋ كوزدەلگەن. جەر ۋچاسكەسىندەگى جىلجىمايتىن مۇلىكتىڭ قۇنى ونىڭ نارىقتىق قۇنىنان اسپاۋى ءتيىس. ال مەملەكەتتىك ەمەس مۇددەلەر ءۇشىن كەز كەلگەن يەلىكتەن شىعارۋ (كوممەرتسيالىق ماقساتتاعى) ءماجبۇرلى يەلىكتەن شىعارۋعا جاتپايدى. سونداي-اق, جيىن بارىسىندا جەر تەلىمىنە قاتىستى باسقا دا ماسەلەلەر ايتىلىپ, جەردى يەلىكتەن شىعارۋدىڭ نەگىزگى كريتەريلەرى ءتۇسىندىرىلدى.
گۇلميرا ايماعانبەت
