باس قالادا ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋعا ايرىقشا كوڭىل ءبولىنىپ وتىر. سەبەبى كۇن سايىن, اي سايىن, جىل سايىن جۇزدەگەن ادامدار ىسساپارمەن جانە دەمالىسىن وتكىزۋ ءۇشىن ەلورداعا كەلەدى. ءار ادام كولىكتەن ءتۇسىپ, ايالداماعا جەتكەندە, قوعامدىق كولىككە مىنگەندە, بالاباقشاعا نەمەسە مەكتەپكە بارار جولدا, دەمالىس نىساندارىن ارالاعاندا قالالىق ورتانىڭ قانشالىقتى جايلى, قاۋىپسىز ەكەنىنە كوز جەتكىزەدى. ەگەر دە ەلورداعا كەلگەن ءار ادامعا ءبىر جايسىزدىق, قولايسىزدىق سەزىلەتىن بولسا, ول ونىڭ كوڭىل-كۇيىنە جاعىمسىز اسەر ەتەتىنى ءسوزسىز. سول سەبەپتەن قالا باسشىلىعى اباتتاندىرۋ, قالادا جايلى, قاۋىپسىز ورتا قالىپتاستىرۋ ماسەلەسىنە ەرەكشە نازار اۋدارىپ وتىر.
قالانى ءتيىمدى باسقارۋ ءۇشىن 2019-2023 جىلدارعا ارنالعان استانا قالاسىنىڭ ىڭعايلى قۇرىلىسىن جۇرگىزۋدىڭ كەشەندى جوسپارى قابىلدانعانى ءمالىم. الداعى 5 جىلدا ەلوردانىڭ اۋماعىن كەڭەيتۋگە ەمەس, كەرىسىنشە, قالالىق ورتانى دامىتۋعا كوڭىل بولىنەدى. بۇل تۋرالى حالىققا ەسەپ بەرۋ كەزدەسۋىندە استانا اكىمى باقىت سۇلتانوۆ تا كەڭىنەن ايتقانى بەلگىلى.
جايلى قالانىڭ جولى ساپالى
الەمنىڭ دامىعان قالالارى ءۇشىن جول ينفراقۇرىلىمىنىڭ ساپاسى جايلى ورتا قۇرۋداعى اسا ماڭىزدى كورسەتكىشتەردىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى. سول سەبەپتەن, استانا اكىمدىگى جول قوزعالىسىن رەتتەۋدەگى ەڭ ۇزدىك الەمدىك تاجىريبەگە تالداۋ جاساۋعا ەرەكشە نازار اۋدارىپ وتىر. ماسەلەن, قازىر باس قالاداعى 107 نەگىزگى كوشە قيىلىستارىنا «اقىلدى» باعدارشامدار ورناتىلعان. مۇنداي جەتىستىك جولداعى اعىندى تولىق رەتتەۋگە جانە ءتيىمدى باسقارۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
قوعامدىق كولىككە ارنالعان ارنايى جولاقتاردىڭ ۇزىندىعى ەكى ەسەگە – 77 شاقىرىمعا دەيىن ۇزارتىلدى. قوعامدىق كولىك – بۇل لوگيستيكالىق جۇيەنىڭ ەڭ ماڭىزدى ەلەمەنتى, سوندىقتان ونى دامىتۋعا جانە جەكەمەنشىك كولىكتىڭ اعىنىن قىسقارتۋعا كۇش سالىنادى. ويتكەن سەبەبى, بۇگىنگى تاڭدا ەلوردا جولدارىنداعى اۆتوكولىكتەردىڭ سانى جاي كۇندەرى 400 مىڭعا جەتتى, قاتتى قاربالاس كۇندەرى 500 مىڭعا جەتتى.
ال قالالىق اكىمدىك بۇل ماسەلەنى قالاي شەشۋدى جوسپارلاپ وتىر؟ 2018 جىلى ەلوردادا 183 كوشە سالىنىپ, جوندەلدى. 22 ماگيسترالدىق كوشەدەگى, 133 تۇرعىن ءۇي الاپتارىنداعى قوزعالىس ىسكە قوسىلدى. 28 كوشەدە جولدىڭ 28 شاقىرىمىنا ورتاشا جوندەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلگەن. سونىڭ ناتيجەسىندە, قوعامدىق كولىكتەگى جولاۋشىلار اعىنى جىلىنا 46 ملن-عا ءوسىپ, 317 ملن-دى قۇرادى. جولداردىڭ وتكىزۋ مۇمكىندىگى 30 پايىزعا ارتىپ, كولىك اعىندارىنىڭ ورتاشا جىلدامدىعى 20 پايىزعا ۇلعايدى. كولىك تىعىندارىنىڭ دەڭگەيى كۇردەلى اۋا رايى جاعدايلارى مەن جول-كولىك وقيعالارىن ساناماعاندا مۇمكىن دەگەن 10 بالدىڭ 6 بالىنان اسپايدى.
ءبىر باعىتتاعى قوزعالىس تيىمدىلىگىن كورسەتتى
قالا باسشىسى بىرقاتار تۇيتكىلدى ماسەلەلەردىڭ ءالى شەشىلمەي وتىرعانىن جاسىرعان جوق. قالا اۋماعىنا بىرىكتىرىلگەن تۇرعىن ءۇي الاپتارىندا ءالى كۇنگە دەيىن تاس جول سالىنباعانى راس. «وتكەن جىلى تۇرعىنداردىڭ ءوتىنىشى بويىنشا اگروقالاشىق, كوكتال-1, ءوندىرىس, وڭتۇستىك-شىعىس (وڭ جاعالاۋ), ەنەرگەتيك تۇرعىن ءۇي ماسسيۆتەرىندە جالپى ۇزىندىعى 27 شاقىرىمدى قۇرايتىن 51 كوشەگە تاس جول سالىندى. الداعى ۋاقىتتا تۇرعىن ءۇي ماسسيۆتەرىن تەك جولمەن عانا ەمەس, قاجەتتى كوممۋنيكاتسيالارمەن قامتاماسىز ەتۋدى جوسپارلانعان.
قالانىڭ كەيبىر كوشەلەرىندە ءبىر باعىتتاعى قوزعالىستى ەنگىزۋ تاجىريبەسى ءوزىنىڭ تيىمدىلىگىن دالەلدەپ وتىر. بۇگىنگە دەيىن 22 كوشەگە وسىنداي قوزعالىس ەنگىزىلگەن. اعىمداعى جىلى تاعى 4 كوشەگە (قوناەۆ, تۇركىستان, دوستىق, اقمەشىت) «Bus Lane» قوعامدىق كولىككە ارنالعان جولاعى بار ءبىر باعىتتىق قوزعالىس ەنگىزۋ جوسپارلانعان. بۇدان بولەك, قالادا كولىك قوزعالىسىنىڭ كۇردەلىلىگىن تومەندەتۋ ماقساتىندا شاعىن اينالما جولدىڭ قۇرىلىسى جۇرگىزىلۋدە. ۇزىندىعى 46 شاقىرىمدى قۇرايتىن جول ر.قوشقارباەۆ, ۇلى دالا داڭعىلى جانە اقجول, ش.بەيسەكوۆا كوشەسى ارقىلى وتەدى. ال 2020 جىلى جەڭىل رەلستى ترامۆاي مەن ۇلكەن اينالما جولدىڭ قۇرىلىسى اياقتالادى. بۇل 2020 جىلى قالانىڭ ءتيىمدى كولىك قاڭقاسىن قالىپتاستىرۋعا جول اشادى.
استانا ۆەنەتسياعا پاروديا جاسامايدى
كەشەندى جوسپاردىڭ اياسىندا وڭ شەشىلەتىن ماسەلەنىڭ ءبىرى – نوسەر كاناليزاتسياسى. وتكەن جىلدىڭ تامىز ايىندا ءبىر ساعاتتا تولاسسىز جاۋعان نوسەر بۇل سالاداعى كەمشىلىكتەردى كورسەتىپ بەردى. باقىت سۇلتانوۆ وتكەن جىلى تازالاۋ نىساندارىنىڭ 1-ءشى كەشەنىنىڭ قۇرىلىسى اياقتالىپ, 7 ناسوس ستانتسيالارىنا جوندەۋ جۇرگىزىلگەنىن تىلگە تيەك ەتتى. وعان قوسا, لوگيستيكالىق ورتالىق, قورعالجىن سولتۇستىك تاس جولى, يلينكا جانە «نۇرلى جول» شاعىن اۋدانىندا 3 تازالاعىش نىسان, تەلمان تۇرعىن ءۇي الابى مەن پۋشكين, ش.قۇدايبەردىۇلى كوشەلەرىنىڭ قيىلىسىندا تاعى 2 كەشەننىڭ قۇرىلىسى باستالدى.
بيىل 9 نىساننىڭ قۇرىلىسى جالعاسادى. سونىڭ ىشىندە 7-ەۋى – تازالاعىش كەشەندەر, 2-ەۋى – نوسەر كاناليزاتسياسىنىڭ كوللەكتورى. تۇيتكىلدى ماسەلەنى تەزدەتىپ شەشۋ ءۇشىن, بيىل ەكى جوبانى قولعا الامىز. ءبىرىنشىسى – جاستار شاعىن اۋدانىنداعى نوسەر كاناليزاتسيانىڭ قۇرىلىسى. بۇل نىسان سۋ جيناقتاعىش-توعاننان اقبۇلاق وزەنىنە لاس سۋلاردىڭ اعىنىن توقتاتادى. ياعني, وسى اۋدانداعى ەكولوگيالىق احۋالدى جاقسارتىپ, يمانوۆ, يمانباەۆا, تاشەنەۆ كوشەلەرىن سۋ باسۋدان قورعايدى.
سونىمەن قاتار اقبۇلاق شاعىن اۋدانىنداعى نوسەر كاناليزاتسياسى تازالاعىش نىساندارىن قايتا جوندەۋ (سۋ جينالاتىن اۋماق – 1128,5 گەكتار, قۋاتى – 21,0 مىڭ شارشى مەتر/سوتكە) جانە داۋىلپاز كوشەسىندەگى ماگيسترالدىق كوللەكتوردى سالۋ وقۋشىلار سارايى اۋدانىنداعى ب.مومىشۇلى كوشەسىن سۋ باسۋ ماسەلەسىن شەشەدى. وسىلايشا, اتالعان جۇمىستاردىڭ ناتيجەسىندە جالپى سۋ جينالاتىن اۋماق الداعى 5 جىلدا 13 مىڭ گەكتاردان 23 مىڭ گەكتارعا دەيىن ۇلعايادى. دەمەك, 2030 جىلعا استانا اۋماعىنىڭ 2/3 بولىگىن نوسەر سۋلارىنان قورعاۋعا مۇمكىندىك تۋعىزادى.
الەمدەگى سۋىق ەلوردالاردىڭ ءبىرى
استانا الەمدەگى ەڭ سۋىق ەلوردالاردىڭ ءبىرى بولعاندىقتان, جىلۋمەن قامتاماسىز ەتۋگە ەرەكشە كوڭىل بولىنەدى. قازىر قالاداعى جىلۋ بەرۋ ماۋسىمى قالىپتى جاعدايدا ءوتىپ جاتىر. جىلۋ قۋاتى جەتكىلىكتى مولشەردە. سوعان قاراماستان, جاڭا تۇتىنۋشىلاردى ورتالىقتاندىرىلعان جىلۋ جانە ەلەكتر قۋاتى جەلىسىنە قوسۋدى جاقسارتۋ ماقساتىندا 1-ءشى جىلۋ-ەلەكتر ورتالىعىن قايتا جوندەۋدان وتكىزۋ, 2-ءشى جىلۋ-ەلەكتر ورتالىعىندا قوسىمشا قۋاتتاردى ەنگىزۋ, سونداي-اق قۋاتى 110 كۆ قۇرايتىن 3-ءشى پودستانتسيانىڭ قۇرىلىسىن اياقتاۋ جوسپارلانعان. بۇل جەڭىل رەلستىك كولىك جوباسىن ىسكە قوسۋعا, مىڭجىلدىقتار اللەياسى اۋدانىندا, تەمىرجولشىلار كەنتىندە جانە قالانىڭ وڭتۇستىك-شىعىس بولىگىندەگى جۇكتەمەنى ازايتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
قولدانىستاعى ينجەنەرلىك جەلىلەردى كۇردەلى جوندەۋ ناتيجەسىندە اپاتتىق جەلىدەن اجىراتىلۋ وقيعالارىنىڭ سانى ورتاشا ەسەپپەن 15 پايىزعا تومەندەدى. وتكەن جىلى «نۇرلى جول» مەملەكەتتىك باعدارلاماسى شەڭبەرىندە قىرۋار جۇمىستار اتقارىلدى. ماسەلەن, سونىڭ ناتيجەسىندە 24 شاقىرىم سۋمەن جابدىقتاۋ جانە سۋ بۇرۋ جەلىلەرى جەتىلدىرىلدى. اعىمداعى جىلى تاعى 22 شاقىرىم جەلىلەردى تولىقتاي جوندەۋدەن وتكىزۋ جوسپارلانىپ وتىر.
