ادەبيەت الەمى عاسىرلار جۇگىن ارقالاپ كەلە جاتقان الىپ كەرۋەنگە ۇقسايدى. مۇحتار اۋەزوۆ, عابيت مۇسىرەپوۆ, ءسابيت مۇقانوۆتار ەڭبەك ەتكەن كيەلى الەمنىڭ تەڭدەسسىز قۇپيالارى مارجانداي قازاق ءسوزىنىڭ تەرەڭىندە جاتتى. ۋاقىتتىڭ اعىسى ادەبيەتىمىزدىڭ كەرۋەنباسى سانالاتىن وسىناۋ ءسوز زەرگەرلەرىنەن كەيىن دە قازاقتىڭ رۋحاني الەمىندەگى ادەبي تۇلعالاردى قالىپتاستىردى. بۇل ۋاقىتتا قازاق ادەبيەتى جاڭا ءبىر بەلەسكە كوتەرىلىپ, ايتارلىقتاي ابىروي-بەدەلگە يە بولدى. ۇلت تاريحىنداعى قازاق ادەبيەتى وزگەشە سيپات الدى. سونداي ادەبي تۇلعالاردىڭ ىشىندە جازۋشى-دراماتۋرگ دۋلات يسابەكوۆ تە بار ەدى.
جازۋشى ءوز زامانىنىڭ جىرشىسى دەگەندى ءجيى ايتامىز. دەگەنمەن, شىنايى جازۋشىنىڭ باستى كرەدوسى قانداي تاقىرىپقا قالام تەربەسە دە, مەيلىنشە سازدى دا سۇلۋ ەتىپ جازۋ بولماق. سۇيەككە بىتكەن, قانعا سىڭگەن بەكزادا ونەر عانا جازۋشىنىڭ يدەياسىن تالعام تارازىسىنا سالماق, ءوزىن تانىم تۇرعىسىنان تاربيەلەمەك. دۇنيەدە جازۋشىدان وتكەن سەزىمتال دا سەرگەك سەزىم يەسى بولماسا كەرەك. ولار, ارينە كوپ ەمەس, سول كوپ ەمەستىڭ تاعى ءبىرى – دۋلات يسابەكوۆ.
مەن يسابەكوۆتىڭ شىعارمالارىنان جانە بولمىسىنان وسى قاسيەتتەردى كورەمىن, اسەرى دە ايرىقشا. شىنىندا, ول يسابەكوۆكە عانا لايىق, ونىڭ شىعارمالارى دۋلاتتىڭ قالامىنان عانا تۋاتىن دۇنيەلەر بولۋعا ءتيىس ەدى. ونىڭ بولمىسى كەيدە ماعان اقشام مەن بەسىننىڭ اراسىندا تامىزعا قاراپ كۇرسىنىپ, قاراشاعا قاراي مۇڭايىپ بەتتەپ بارا جاتقانداي بولادى. ەندى قىس قامىتىنان موينى جىڭىشكەرىپ شىعاتىن ادامزاتتىڭ تاعدىرى جايلى تولعانىپ جۇرگەندەي سەزىلەدى. بۇل ەكى مەزگىلدىڭ ورتاسىندا كۇن كۇركىرەپ, كوكتەمنىڭ كىندىگى كەسىلگەنشە دە تالاي ۋاقىت بار ەكەنىن دە بىلەتىندەي. تاڭ تورعايىنىڭ شىرىلداعانىنان باستاپ, قونار ۇياسىنا قايىرا ۇشقانعا دەيىنگى تىرشىلىگىنىڭ وزىنە-اق تامساناتىن ۇلكەن جۇرەك. باسقاسىن ايتپاعاندا, جاسىننىڭ ءتىلىپ تۇسەر جاسىن مىنەزىن, جاي وتىنداي جارقىلىن قالاي ۇمىتارسىڭ. ال, كورگەنىڭ ءۇشىن كوزاقى بەرۋگە تۇرارلىق باعيلا قىزدىڭ كەلبەتى قانداي ەدى… جاسىننىڭ باعيلاعا دەگەن العاۋسىز سەزىمى شە؟! ناعىز ءومىردىڭ ءوزى, ومىردەن جاسالعان ونەر.
ەڭسەسىن تىكتەي باستاعان كۇز مەزگىلى دۇنيەنىڭ بارىنە مىرزاقول ساحيلىقپەن جاعىپ شىققان جاسىل بوياۋىن ەندى بىرتىندەپ ءوزى ءسۇرتىپ الا باستاعانداي قازىر. ارقاشان ءومىر ءپالساپاسى وسىنى دالەلدەيدى. دۇنيەدە داۋرەن ماڭگىلىك ەمەس بولسا دا, جازۋشىنىڭ شىعارمالارى عاسىرلارمەن بىرگە جاساي بەرەرى شىندىق. جازۋشى يسابەكوۆ سولاردىڭ ساناتىنان.
دۋلات يسابەكوۆ بيىل جەتپىس جاستا. ءوزىنىڭ العاشقى اڭگىمەلەرىمەن-اق ادەبيەت الەمىنە تىڭ سەرپىن الا كەلگەن جازۋشىنىڭ مەرەيتويىن الماتى قالاسىنان كەيىن استانا جۇرتشىلىعى تويلادى. 26 قازان كۇنى كونگرەسس-حولل سارايىندا جازۋشىنىڭ جەتپىس جىلدىعىنا ارنالعان ادەبي-سازدى كەش ءوتتى. مەرەيتوي يەسىنە ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ قۇتتىقتاۋ حاتىن جەتكىزگەن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مادەنيەت جانە اقپارات ءمينيسترى دارحان مىڭباي جازۋشىنىڭ قولىنا پرەزيدەنتتىڭ ارناۋلى سىيلىعى – التىن ساعات تاقتى. ال, قر پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ توراعاسى نۇرلان نىعماتۋليننىڭ قۇتتىقتاۋ حاتىن جازۋشىعا ءماجىلىس دەپۋتاتى الدان سمايىل جەتكىزدى. قر پرەمەر-ءمينيسترى سەرىك احمەتوۆتىڭ قۇتتىقتاۋ حاتىن پرەمەر-مينيستر كەڭسەسى ءبولىم مەڭگەرۋشىسىنىڭ ورىنباسارى جولتاي ءالماشۇلى وقىپ بەرىپ, مەرەيگەردىڭ يىعىنا قازاقى سالتپەن شاپان جاپتى. ودان كەيىن قازاق ادەبيەتىنىڭ كلاسسيگى اتانعان كورنەكتى جازۋشىمىز ءابدىجامىل نۇرپەيىسوۆ كولەمدى بايانداما جاساپ, جازۋشى دۋلات يسابەكوۆتىڭ قالامگەرلىك قابىلەتىن كەڭىنەن ءسوز ەتتى. ازاماتتىق بولمىسىنا بارىنشا توقتالدى. كەشتىڭ ءبىر ەرەكشەلىگى دەيتىن دۇنيە, «قازاقفيلم» كينوستۋدياسى شىعارعان «يسابەكوۆ الەمى» اتتى دەرەكتى ءفيلمنىڭ كورسەتىلۋى ەدى. فيلم بارشا عۇمىرىن ءسوز ونەرىنە ارناعان قالامگەردىڭ بالالىق شاعىنان باستاپ جازۋشى رەتىندە قالىپتاسقانعا دەيىنگى ءومىر جولىنان سىر شەرتەدى. ءاربىر شىعارماسىنىڭ جازىلۋ تاريحىن كەڭىرەك ءارى قىزعىلىقتى ەتىپ باياندايدى. كەشتىڭ جۇرگىزۋشىسى, قر حالىق ءارتىسى تۇڭعىشباي جامانقۇلوۆ جاراسىمدى ازىلىمەن كوپشىلىككە كوتەرىڭكى كۇي سىيلاسا, التىناي جوراباەۆا, تامارا اسار سەكىلدى تانىمال ەسترادا انشىلەرى استانا جۇرتشىلىعىن اسەم اندەرىمەن تەربەتتى. كەش سوڭىندا ساحناعا كورنەكتى جازۋشى, قر مەملەكەتتىك سىيلىعىنىڭ يەگەرى, مەرەيتوي يەسى دۋلات يسابەكوۆ شىعىپ, جينالعان كوپشىلىككە راحمەت ايتىپ, ءوز ريزاشىلىعىن ءبىلدىردى.
جازۋشى ءۇشىن شىعارمالارىنىڭ حالىق ىقىلاسىنا بولەنىپ, ءوز وقىرمانىن تاپقانىنان اسقان باقىت بولماسا كەرەك. بىراق, ول باقىت تەك شىنايى تالانتتارعا عانا بۇيىرعان. ولاردىڭ ىشىندە ءسوز جوق دۋلات يسابەكوۆ تە بار.
حاميت ەسامان
