كاسىپكەرلىك– ەكونوميكانىڭ قوزعاۋشى كۇشى

پاندەميا مەن داعدارىس ەل ەكونوميكاسىنا ايتارلىقتاي اسەر ەتىپ وتىرعانى ءسوزسىز. وسى جاعدايعا بايلانىستى وتاندىق كاسىپكەرلىكتى قولداۋ ماسەلەلەرى مەملەكەتتىڭ باسىمدى باعىتىنا اينالىپ, ۋاقىت تالابىنا قاراي جاڭا مىندەتتەر ايقىندالىپ وتىر. «اتامەكەن» ۇلتتىق كاسىپكەرلەر پالاتاسىنىڭ VII سەزىنە قاتىسقان مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆ بۇگىنگى تاڭدا كاسىپكەرلىك ەل ەكونوميكاسىنىڭ قوزعاۋشى كۇشىنە اينالعانىن اتاپ ءوتتى.– سوڭعى بەس جىل ىشىندە شاعىن جانە ورتا بيزنەستىڭ ەل ەكونوميكاسىنداعى ۇلەسى 24 پايىزدان 32 پايىز­عا ارتتى. كاسىپكەرلىك سالاسىندا ەڭبەك ەتەتىن ازاماتتاردىڭ سانى 21 پايىزعا, ياعني 2,8 ميلليوننان 3,4 ميلليونعا دەيىن ءوستى. قازىر جۇمىسپەن قامتىلعانداردىڭ 40 پايىزعا جۋىعى شاعىن جانە ورتا بيزنەستە ەڭبەك ەتەدى. بۇعان مەملەكەت پەن بيزنەستى بايلانىستىرىپ وتىرعان ۇلتتىق پالاتانىڭ سىڭىرگەن ەڭبەگى مول, – دەدى مەملەكەت باسشىسى.
قاسىم-جومارت توقاەۆ ۇكىمەت پەن «اتامەكەن» ۇكپ-نىڭ ۇيلەسىمدى جۇمىسى ەلىمىزدەگى بيزنەس احۋالعا وڭ اسەر ەتىپ وتىرعانىن دا اتاپ ءوتتى. بيىل قايتا رەتتەۋدى جالعاستىرۋدى, بيزنەس ءۇشىن راسىمدەردى جەڭىلدەتۋدى, مەملەكەتتىك قىزمەت كورسەتۋ مەرزىمدەرىن قىسقارتۋدى قاراستىراتىن زاڭ شىعارۋ باستامالارىنىڭ سەگىزىنشى توپتاماسى قابىلداندى.
– مەنىڭ تاپسىرمام بويىنشا كاسىپكەرلەردىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋ ءۇشىن «بيزنەسكە ادالدىق پرەزۋمپتسيا­سى» قاعيداتى زاڭ جۇزىندە بەكىتىلدى. بۇل بارشا داۋلى جانە تۇسىنىكسىز ماسەلەلەردى كاسىپكەرلەردىڭ پايداسىنا شەشۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. اتالعان زاڭ شىعارۋداعى وزگەرىستەر ءتيىستى سوت تاجىريبەسىندە قولداۋ تاباتىنىنا سەنەمىن. وسى جىلدىڭ 1 قاڭتارىنان باستاپ مەنىڭ جارلىعىما سايكەس شاعىن جانە ورتا بيزنەستى ءۇش جىلعا دەيىن تەكسەرۋدەن بوساتۋ تۋرالى موراتوري كۇشىنە ەندى. ناتيجەسىندە مۇنداي سۋبەكتىلەردى تەكسەرۋ كولەمى 8 ەسە قىسقاردى, – دەدى پرەزيدەنت.
مەملەكەت باسشىسى ۇكىمەت پەن قازاقستانداعى بيزنەستىڭ ۇيلەسىمدى جۇمىسىنىڭ ناتيجەسىندە پاندەميا كەزىندە دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنداعى جانە ەكونوميكاداعى جاعدايدى باقىلاي العانىمىزدى ايتتى. شاعىن جانە ورتا بيزنەسكە قولداۋ كورسەتۋ ماقساتىندا داعدارىسقا قارسى تەڭدەسسىز بىرقاتار شارا قابىلدانىپ, كاسىپكەرلىكتىڭ 700-دەن استام سۋبەكتىسى سالىق تولەۋدەن بوساتىلدى نەمەسە ولار ءۇشىن سالىق مولشەرلەمەلەرى تومەندەتىلدى. «قاراپايىم زاتتار ەكونوميكاسى» باعدارلاماسى بەلسەندى جۇمىس ىستەي باستادى. مەملەكەتتىك جانە كۆازيمەملەكەتتىك ۇيىمداردىڭ عيماراتتارىندا ورنالاسقان شاعىن جانە ورتا بيزنەس سۋبەكتىلەرى جىل سوڭىنا دەيىن جالعا الۋ تولەمدەرىنەن بوساتىلدى. سونداي-اق قاتتى زارداپ شەككەن سەكتورلار ءۇشىن بيۋدجەتتەن تىس بارلىق قورلارعا اۋدارىمدار جىبەرۋ توقتاتىلدى. اسا قاتتى زارداپ شەككەن شاعىن جانە ورتا بيزنەس سۋبەكتىلەرىنىڭ نەسيەلەرى جىلىنا 6 پايىزعا دەيىنگى مولشەرلەمەمەن سۋبسيديالانادى.
قاسىم-جومارت توقاەۆ ۇكىمەت پەن ۇلتتىق بانككە 2021 جىلعا ارنالعان «جۇمىسپەن قامتۋدىڭ جول كارتاسى» باعدارلاماسىن ۇزارتۋدى تاپسىردى. بۇل رەتتە جاڭارتىلعان باعدارلامادا ءبىرىنشى كەزەڭدى ىسكە اسىرۋ بارىسىندا انىقتالعان كەمشىلىكتەردى ەسكەرۋ قاجەت.
قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ ايتۋىنشا, پاندەميا مەن داعدارىس قازاقستاننىڭ الدىنا جاڭا مىندەتتەر قويىپ وتىر. سوندىقتان مەملەكەت ەلىمىزدە بيزنەس جۇرگىزۋدىڭ شارتتارىن جۇيەلى تۇردە جاقسارتۋدى جالعاستىرا بەرەدى. پرەزيدەنتتىڭ تاپسىرماسى بويىنشا ساپالى جاڭا رەتتەۋشىلىك جۇيە ازىرلەنە باستادى. قولدانىستاعى بارلىق باقىلاۋ-قاداعالاۋ, رۇقسات بەرۋ جانە باسقا دا رەتتەۋشى قۇرالدارعا ۇلكەن ءارى ناقتى تەكسەرۋلەر جاسالادى.
مەملەكەت باسشىسى وتاندىق كومپانيالاردى بەلسەندى تۇردە سىرتقى نارىقتارعا شىعۋعا شاقىر­دى. ۇكىمەتكە ۇلتتىق كاسىپكەرلەر پالاتاسىمەن بىرلەسىپ ەكسپورتتىق الەۋەتى بار سالالار مەن كاسىپورىنداردى انىقتاۋ تاپسىرىلعان. مۇنداي جوبالارعا قارجىلاندىرۋ جەڭىلدىگى, ەكسپورتتىق قولداۋ تەتىكتەرى, زاتتاي گرانت بەرۋ سەكىلدى كەشەندى قولداۋ شارالارى كورسەتىلەدى. قازاقستان كەلەر جىلى شيكىزاتتىق ەمەس ەكسپورتتىڭ كولەمىن 29 ميلليارد دوللارعا دەيىن ارتتىرۋدى كوزدەپ وتىر.
پرەزيدەنت بايانداماسىندا ەلىمىزدىڭ ەكونوميكاسىن تسيفرلاندىرۋ قارقىنىن ساقتاۋعا بايلانىستى دا ەرەكشە كوڭىل ءبولىندى.
– جاقىن ارادا جەرگە قول جەتكىزۋ سەكىلدى كاسىپكەرلەر ءۇشىن تاعى دا ءبىر ماڭىزدى ماسەلە شەشىلۋى كەرەك. مەنىڭ تاپسىرمام بويىنشا ۇكىمەت جەر قاتىناستارىن تسيفرلاندىرۋ جانە وتاندىق بيزنەستىڭ اۋىل شارۋاشىلىعىنا ارنالماعان جەر رەسۋرستارىنا قول جەتكىزۋىن جەڭىلدەتۋ جونىندە زاڭ جوباسىن دايىندادى. سونداي-اق زاڭدا جەر قاتىناستارى مەن ساۋلەت سالاسىندا مەملەكەتتىك قىزمەتتەردى ەلەكتروندى تۇردە كورسەتۋ, جەر ۋچاسكەلەرىن بەرۋ مەرزىمىن 1 جىلدان 20 كۇنگە دەيىن قىسقارتۋ, مەملەكەتتىك اكتىنى, جەرگە ورنالاستىرۋ جوباسىن الىپ تاستاۋ جانە باسقا دا بىرقاتار ماڭىزدى ماسەلەلەر قاراستىرىلعان. ۇكىمەت جىل سوڭىنا دەيىن اتالعان زاڭ جوباسىن پارلامەنتكە بەرۋى قاجەت, – دەدى مەملەكەت باسشىسى.
قاسىم-جومارت توقاەۆ وتاندىق كاسىپكەرلەردى قولداۋ جانە قورعاۋ ەل دامۋى ءۇشىن ماڭىزدى مىندەت ەكەنىن ايتتى. سونىمەن قاتار بۇل – پرەزيدەنتتىڭ سايلاۋالدى ۋادەلەرى مەن باسىمدىقتارىنىڭ ءبىرى. سوندىقتان ول ۇلتتىق بيزنەستى دامىتۋعا ارقاشان باسا نازار اۋدارادى.
قاسىم-جومارت توقاەۆ بىرلەسىپ جۇمىس ىستەۋ ارقىلى عانا ەل ەكونوميكاسىن قالپىنا كەلتىرىپ, دامۋدىڭ جاڭا دەڭگەيىنە شىعا الاتىنىمىزدى اتاپ ءوتتى. پرەزيدەنت «اتامەكەن» ۇلتتىق كاسىپكەرلەر پالاتاسى الداعى ۋاقىتتا دا بۇكىل قازاقستاندىق بيزنەس-قوعامداستىقتىڭ مۇددەلەرىن بىلدىرەتىن بەدەلدى قۇرىلىم بولىپ قالا بەرەتىنىنە سەنىم ءبىلدىردى.