باستى اقپاراتمادەنيەت

كەنجەعاليدىڭ ونەر كەڭىستىگى

ايگىلى ءانشى, ونەرتانۋ پروفەسسورى, قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن ءارتىسى, اباي اتىنداعى مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ لاۋرەاتى كەنجەعالي مىرجىقبايدىڭ ونەر كوگىندە قالىقتاعانىنا قىرىق جىلدان استى. ورەلى ونەرپازدىڭ ەلوردا مادەنيەتى مەن ونەرىنىڭ قالىپتاسۋ مەن ورلەۋىنە قوسقان ۇلەسى مول. استانا ءالى اقمولا قالاسى اتالعاندا ەركە ەسىل جاعاسىنا گاسترولدىك ساپارمەن كەلىپ, بولاشاق استاناعا ءبىرجولا كەلۋگە شاقىرتۋ الدى. سول شاقىرۋدى قۇپ الىپ, ل.گۋميلەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى, ە.راحماديەۆ اتىنداعى مەملەكەتتىك اكادەميالىق فيلارمونيا, قازاق ۇلتتىق ونەر ۋنيۆەرسيتەتى سىندى ەلوردانىڭ ىرگەلى وقۋ جانە ونەر وردالارىنىڭ اياققا نىق تۇرىپ, ەلگە تانىلۋىنا تالماي ەڭبەك ەتتى.

قازىر ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى جانىنداعى «كاۋسار» مادەني-تانىمدىق بىرلەستىگىنىڭ تىزگىنىن ۇستاپ, جاستاردىڭ تۇعىرلى تۇلعالارمەن كەزدەسىپ, ونەگە, ءتالىم-تاربيە الۋىنا دانەكەر بولىپ وتىر. جۇرت ۇنەمى قاراپايىم, اڭقىلداعان, جارقىلداعان, سەرگەك قالپىندا كورەتىن ءانشى بۇل كۇندە جەتپىس جاستىڭ جوتاسىنا شىعىپ وتىر.

كەنجەعالي مىرجىقباي ن.ا.ريمسكي-­كورساكوۆ اتىنداعى لەنينگراد كونسەرۆاتورياسىن بىتىرگەننەن كەيىن ونەر جولىن اباي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق وپەرا جانە بالەت تەاترىنان باستادى. سىدىق مۇحامەدجانوۆتىڭ «اقان سەرى-اقتوقتى» وپەراسىندا اقاننىڭ پارتياسىن ورىنداپ, دەبيۋت جاسادى. ودان كەيىن وسى تۋىندىنىڭ ليبرەتتوسىن جازعان كلاسسيك قالامگەر عابيت مۇسىرەپوۆتىڭ قولقالاۋىمەن «قىز جىبەكتە» تولەگەننىڭ پارتياسىن شىرقادى. جالپى وسى تەاتردا 1981-1996 جىلدارى جەتەكشى سوليست بولدى. وسى ۋاقىت ارالىعىندا ورىس, قازاق, ەۋروپانىڭ 30-دان استام وپەراسىندا باستى پارتيالاردى ورىنداپ, تەاتردىڭ بۇكىل رەپەرتۋارىنا ەندى.

1996 جىلدىڭ مامىر ايىندا اقمولا وبلىسى اكىمىنىڭ ورىنباسارى سۆەتلانا جالماعامبەتوۆانىڭ شاقىرۋىمەن وسى وڭىرگە گاسترولدىك ساپارمەن كەلدى. اتباسار, ەسىل, قورعالجىن اۋداندارىندا, وبلىس ورتالىعىندا بىرنەشە كونتسەرت بەردى. ءدال سول ۋاقىتتا ل.گۋميلەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىن قۇرۋ تۋرالى ەلباسى جارلىعى شىقتى. ءانشى قايتا قۇرىلعان وقۋ ورنىنىڭ باسشىسى امانگەلدى قۇسايىنوۆتى قۇتتىقتاپ شىعايىن دەگەن نيەتىمەن ۋنيۆەرسيتەتكە باس سۇقتى. سول كەزدە ريزا بولعان رەكتور: «كەنجەعالي, مىنە, مارتەبەلى ۋنيۆەرسيتەتكە اينالىپ جاتىرمىز. بولاشاق استاناعا كەلسەڭشى. ءبىزدىڭ مۋزىكا فاكۋلتەتىنىڭ دەڭگەيىن كوتەرۋىمىز كەرەك. سەنىڭ اتاعىڭ جانە تاجىريبەڭ بار. سەن ماعان كەرەكسىڭ. جاعدايىڭدى جاسايمىن: ءتورت بولمەلى ءۇي بەرەمىن» دەدى. مۇنى كۇتپەگەن ءانشى شابىتتانىپ: «ءپالى, وندا وپەرا تەاترىنىڭ ءبىراز انشىلەرىن الا كەلسەم بولا ما؟» دەپ سۇرادى. امانگەلدى قۇسايىنۇلى بۇعان كەلىسىپ, شۇعىل تۇردە كادر ءبولىمىنىڭ باسشىسى جاننا ابدىراحمانوۆاعا مادەنيەت ءمينيسترى تالعات ماماشەۆقا جولداناتىن وپەرا جانە بالەت تەاترىنان ۋنيۆەرسيتەتكە اۋىسۋ تۋرالى حات دايىنداتتى.

«الماتىدان-اقمولاعا» اتتى جەكە كونتسەرتىن بەرگەننەن كەيىن «كازاحستانسكايا پراۆدا» گازەتى ءبىرىنشى بەتىنە سۋرەتىن باسىپ, «بولاشاق استانانىڭ ونەر قارلىعاشى اقمولادا كونتسەرت بەردى» دەپ جازىپ جىبەردى. شىنىمەن سولاي ەدى, سەبەبى ونەر ادامدارىنان العاشقى بولىپ ءالى استانا بولا قويماعان اقمولاعا قونىس اۋدارعان كەنجەعالي تۇرسىنبەكۇلى بولدى. سول ۋاقىتتا ت.جۇرگەنوۆ اتىنداعى ونەر اكادەمياسىنىڭ سوڭعى كۋرسىندا, «وپەرا رەجيسسۋراسى» ماماندىعىندا وقىپ جاتقان. اقمولادا ديپلومدىق جۇمىس ەتىپ العان زاگير يسمايلوۆتىڭ «قۇداشا» مۋزىكالىق كومەدياسىن قويدى. بۇل قويىلىم سول كەزدەگى اقمولا ءۇشىن ۇلكەن جاڭالىق ەدى. سپەكتاكلگە ەربول سارين, نۇراي تاناباەۆ, گۇلميرا سارينا سىندى بۇگىنگى بەلگىلى انشىلەر قاتىستى.

1997 جىلى مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى جانىبەك كارىبجانوۆ اقمولا وبلىسىنىڭ اكىمى بولىپ تاعايىندالدى. ول انشىگە «وبلىستىق فيلارمونيا جاساقتا» دەپ قولقا سالدى. سول ارقىلى استانانى قازاقىلاندىرۋ, جەرگىلىكتى مۋزىكانتتاردى تارتۋ مىندەتى قويىلدى. كەنجەعالي مىرجىقباي فيلارمونيانىڭ ديرەكتورى, كوركەمدىك جەتەكشىسى رەتىندە ءتيىستى ۇيىمداستىرۋ جۇمىستارىن قولعا الدى. پاۆلوداردان ديريجەرلىككە مىرزاعالي ايدابولوۆ شاقىرىلدى. قۇرامى 60 ادامنان تۇراتىن ۇلت اسپاپتار وركەسترى قۇرىلدى. ال فيلارمونيانىڭ سالتاناتتى اشىلۋى 1998 جىلى «جاستار» سارايىندا ءوتتى. بۇل – قازىرگى ە.راحماديەۆ اتىنداعى مەملەكەتتىك اكادەميالىق فيلارمونيا.

ءدال سول جىلى استانادا مۋزىكا اكادەمياسى اشىلدى. كەنجەعالي تۇرسىنبەكۇلىن وقۋ ورنىنىڭ رەكتورى ايمان مۇساقوجاەۆا قىزمەتكە شاقىردى. ەۋرازيا ۋنيۆەرسيتەتىندە ۇستازدىق تاجىريبەنى جيناقتاعان ءانشى «ءان سالۋ-حور» فاكۋلتەتى «جەكە ءان سالۋ» كافەدراسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى بولىپ تاعايىندالدى. وسىلايشا وقۋ ورنىنىڭ ۋىعىن قاداسىپ, شاڭىراعىن كوتەرىستى. مۇندا 2007 جىلعا دەيىن شاكىرت دايارلاپ, ونەرتانۋ پروفەسسورى اتاندى.

كورنەكتى كومپوزيتور,  كسرو حالىق ءارتىسى, قازاقستاننىڭ ەڭبەك ەرى ەركەعالي راحماديەۆ – كەنجەعالي مىرجىقبايدىڭ تالانتىن ەرتە باستان تاپ باسىپ تانىعان تۇلعانىڭ ءبىرى. كومپوزيتور قۇرمانعازى اتىنداعى الماتى مەملەكەتتىك كونسەرۆاتوريانىڭ رەكتورى كەزىندە مۋزىكالىق مەكتەپتەر مەن ۋچيليششەلەردىڭ, كونسەرۆاتوريانىڭ دارىندى تۇلەكتەرىن ماسكەۋ مەن لەنينگرادقا وقۋعا جىبەرەتىن. كەنجەعالي تۇرسىنبەكۇلى ونىڭ جولداماسىمەن لەنينگرادتىڭ ن.ريمسكي-كورساكوۆ اتىنداعى كونسەرۆاتورياعا وقۋعا بارىپ, وسى وقۋ ورنىن ءبىتىردى. وسىلايشا ءوزى ايتاتىنداي, اباي توپىراعىندا تۋىپ, پۋشكين ەلىندە ءبىلىم الدى.

كەنجەعالي تۇرسىنبەكۇلىنىڭ جەكە شىعارماشىلىعىندا ۇلى ابايدىڭ ءان مۇراسى ەرەك ورىن الادى. حاكىمنىڭ اندەرى مەن ونىڭ ولەڭدەرىنە جازىلعان تۋىندىلاردىڭ بىردەن-ءبىر ناسيحاتشىسى – ءوزى. شىڭعىستاۋدان ماڭعىستاۋعا دەيىن, ياعني ەلىمىزدىڭ شىعىسىنان باتىسىنا دەيىن بارىپ, ابايدىڭ اندەرىن اۋەلەتە شىرقادى. كونتسەرتتىك باعدارلامالارىمەن شەتەلدەردى دە ارالاپ, باس اقىنىمىزدىڭ مۋزىكالىق مۇراسىن تانىتتى.

«وزگەگە كوڭىلىم تويارسىڭ» اتتى كۇيتاباق تا شىعاردى. ابايدىڭ 175 جىلدىعىنا وراي وتكىزگەن «جۇرەگىم, نەنى سەزەسىڭ؟» كونتسەرتى بىلتىر اباي اتىنداعى مەملەكەتتىك سىيلىقتى يەلەندى. كەنجەعاليدىڭ ونەر كەڭىستىگى شەكسىز.

تاعىدا

ۇقساس جاڭالىقتار

پىكىر ۇستەۋ

Back to top button