كوپەن امIربەك, ساتيريك: كۇلكI – كۇشتIلەردIڭ قارۋى

1 ءساۋiر – كۇلكi كۇنi دەيمiز. بۇل مەيرام بiزگە قانشالىقتى جاقىن. وسىنى تويلاعان دۇرىس پا ءوزi?
جانار وتەشوۆا, وقۋشى

– بiز جاڭا جىلدى 1 قاڭتار كۇنi ءالi كۇنگە اتاپ كەلەمiز, مۇنى حريستياننىڭ مەرەكەسi دەمەي-اق بiز جانىمىزدى سالىپ تويلايمىز. 22 ناۋرىزدى تويلاۋعا ەندi-ەندi مويىن بۇرا باستادىق. ال 1 ءساۋiر – كۇلكi كۇنi مەرەكەسi دەگەن بولماعان, ول بولگاريانىڭ گابروۆو قالاسىندا جىل سايىن سىقاقشىلاردىڭ حالىقارالىق بايقاۋى وتەدi, سوعان بايلانىستى شىققان اتاۋلى كۇن.
سوندىقتان, بۇل كۇلكi كۇنiنiڭ قازاقتارعا ەش قاتىسى جوق, ودان دا وسى مەرەكەنi ۇلتتاندىرىپ, الدار كوسە مەن قوجاناسىردىڭ بiرەۋiنiڭ اتىنا ەن-شiلەپ نەگە تويلاماسقا دەپ ويلايمىن. ويتكەنi, بiزدiڭ حالىقتىڭ قيالىنان تۋدى دەيتiن بۇل ەكi تۇلعا دا ومiردە بولعان ادامدار جانە جاعىمدى كەيiپكەرلەر.

سوڭعى كەزدەرi ءوزiڭiزدiڭ دiنگە بەت بۇردى دەگەن اڭگiمە بار. بۇل قانشالىقتى راس؟
داۋرەن جاقسىلىقۇلى, ستۋدەنت

– ەلباسىنىڭ زەكەتiمەن, «اقوردا» قوزعالىسىنىڭ دەمەۋشiلiگiمەن قاجىلىققا بارىپ قايتتىق. قاجىلىقتىڭ جولىنداعى پارىزىمدى وتەپ, دايىندىق كۋرسىنا ءتۇستiم دەپ ويلايمىن. ءوزiمiز تازارعاننان كەيiن, ءسوزiمiز تازاردى. ەندiگi جەردە سول اپپاق كيiمiمiزدi تازا ۇستاپ, كiرلەتپەۋگە تىرى-سىپ, ءسوزiمiزدi, ءوزiمiزدi دۇرىستاپ جاتىرمىز. جۇرتتىڭ دا كوڭiلiن كوتەرۋ, اقيقاتىن ايتۋ, قازىلىق كورسەتۋ – جاقسى قاسيەت. بiراق, باياعىداي توبەدەن تۇسكەندەي ءازiل ايتپاي, جونiمەن قالجىڭداۋعا تىرىسا باستادىق.

ۇستازىڭىز قالتاي مۇحامەتجان تۋرالى بiر ەستەلiك ايتىپ بەرiڭiزشi…
اينۇر ساعاتوۆا,
ەۇۋ-دiڭ III كۋرس ستۋدەنتi

– ارينە, ايتامىن. مەنiڭ ساتيرامنىڭ كiندiگiن وسپانحان اعام كەسسە, تۇساۋىن وسى قالتاي اعام كەستi عوي. «ارا» جۋرنالىندا جۇرگەن كەزiمiز. ادەتتە قالاعاڭ سيىر ساسكەدە جۇمىسقا سوعادى دا, جۋرنالدىڭ ونى-مۇنىسىن ورنىنا قويىپ رەتتەگەسiن قايتىپ كەتەدi. سونى بiلiپ العانبىز. بiر كۇنi تۇستەن كەيiن قالاعاڭ تىعىز شارۋامەن رەداكتسياعا سوعىپ, مەنi iزدەسە… جوقپىن. ەكiنشi كۇنi iزدەيدi. جوقپىن. ءۇشiنشi كۇنi سۇراستىرسا, تاعى دا تابىلماي قالعانمىن. سوندا قالتاي اعا قابىلداۋ بولمەسiندەگi حاتشى قىزعا:
– اي, ايناش, – دەپتi, – جاۋاپتى حاتشىعا ايتىڭىزشى. ەرتەڭ قولى تيسە, ساعات ۇشتە مەنi قابىلداسىنشى!..
ونى ەستiپ, iشەك-سiلەمiز قاتتى. بiر-اق سوزبەن تالاي نارسەنi اڭعارتقانى عوي.

وسى سالادا وزiڭiزدەن باسقا كiمدەردi اتاي الاسىز؟
تالعات قانىبەتوۆ

–كەزiندە اتى اتالعان, ەل اۋزىندا جۇرگەن ازاماتتاردىڭ بارiنە پاروديا جازىپ ساحنالادىم. جۋىردا «قازاق ادەبيەتiندە» مەنiڭ بiر توپ پاروديالارىم جارىق كوردi. ولاردىڭ iشiندە شوتا-امان ءۋاليحان, تۇڭعىشباي ءال-تارازي سياقتى تانىمال ادامدار بار.
قازiر ولجاس سىدىقبەكوۆ دەگەن جاس جiگiت يمانعالي تاسماعامبەتوۆ, ءابساتتار قاجى, بەكبولات تiلەۋحان سياقتى ازاماتتاردىڭ داۋىستارىن اينىتپاي سالىپ ءجۇر, وسى بالادان ءوزiم ءۇمiت كۇتەمiن, بiراق ول رەپەر-تۋارىنداعى 5-6 ادامدى قاشانعى پاروديالاي بەرەدi, كوپ بولسا قوياننىڭ تەرiسi سياقتى بiر جىل شىدار, سوسىن سارقىلادى, توزىعى جەتكەن تاقىرىپ تا, تۇلعا دا جۇرتتى جالىقتىرادى.

شىعارماشىلىق جولىڭىز قالاي باستالدى؟
ەركەگۇل, وقىرمان

– مەنiڭ شىعارماشىلىق وركەندەۋiمە بويىمداعى ونەرiم ىقپال ەتتi. ەڭ العاش وتىرار اۋدانىنداعى حالىق تەاترىندا «جالبىر» سپەكتاكلiندە سايىن رولiندە كورiندiم. وندا نەبارi ون جەتi جاستا ەدiم. ون سەگiز جاسىمدا قالتاي مۇحامەتجاننىڭ «قۋىرداق دايىن» اتتى پەساسى بويىنشا قويىلعان سپەكتاكلدە بولاتتىڭ رولiن وينادىم. كازگۋ-گە وقۋعا تۇسكەننەن كەيiن دە درامما ۇيiرمەلەرiنە قاتىسىپ ءجۇردiم. ءسويتiپ, جيىرما جاسىما دەيiن ارتiستiك «كارەرامدى» اياقتادىم. «تاماشا» پايدا بولعاننان كەيiن, سول ءازiل-وسپاق وتاۋىنا ارناپ, سىقاقتار جازا باستادىم. پاروديالار ازiرلەدiم. جازعان ءسوزiم ساحنادا قالاي وينالادى دەپ قينالعان جوقپىن. بۇل دا جاستايىمنان ساحنانى مەڭگەرگەندiگiمنەن شىعار. قۇدايبەرگەن سۇلتانباەۆ, ليديا كادەنوۆا, توقسىن قۇلىبەكوۆتەر شىعىپ, «تاماشانىڭ» دۇرiلدەپ تۇرعان كەزiندە كوپتەگەن ءازiل-سىقاقتار شىعاردىم. قازاقتىڭ بەلگiلi تۇلعالارىنا پاروديا جاساي باستادىم.

ۆيزيتكاڭىزدا «كوپەن امiربەك اتىنداعى سىيلىقتىڭ لاۋرەاتى كوپەن امiربەك» دەپ جازىلىپتى. شىنىمەن وزگە اتاعىڭىز جوق پا؟
سىرىم يساحان, ستۋدەنت

–2000 جىلى ەلۋ جاسقا كەلدiم. ءوزiم ەش جەردە جۇمىس iستەمەيمiن. ۇيدە جاتىرمىن. سودان ۆيزيتكا شىعارعىم كەلدi. ەلگە بارام, ەلمەن كەزدەسۋ وتكiزۋiم كەرەك. ۆيزيتكا شىعاراتىن جەرگە بارىپ, ۇلگiلەرiن قاراسام, ءارتۇرلi فيرمالاردىڭ پرەزيدەنتi, بiردەڭە دەگەن عىلىمنىڭ كانديداتى, دوكتورى… تولىپ جاتىر. تiپتi, كوبiسiنiڭ تەڭ جارتىسى اتاق-دارەجە. مەندە ونىڭ بiرi دە جوق قوي. ءوزiمنiڭ اتىم, تەلەفونىم عانا بار. سودان ازiلدەپ: «كوپەن امiربەك اتىنداعى سىيلىقتىڭ لاۋرەاتى كوپەن امiربەك» دەپ جازىپ قويدىم. كورگەندە كوپشiلiك كۇلiپ جاتاتىن. «مەنiڭ اتاعىم وسى» دەيمiن. قۇرمانعازى اتامىز ەشقانداي سىيلىق العان جوق قوي. بiراق, قۇرمانعازى اتىنداعى كونسەرۆاتوريا بار. اباي اتامىز ەشقانداي سىيلىق الماعان. اتامىزدىڭ اتىندا قانشا اۋدان, اۋىل, كوشە اتتارى بار. ءشامشi قالداياقوۆ اتامىز سىيلىق الماي-اق ءوتتi. سوندايلاردى كورگەندە, اتاقتىڭ نە كەرەگi بار دەپ تە ويلايمىن. ونىڭ ۇستiنە, ۇستازىم وسپانحان اۋباكiروۆ: «ونەردە اتاقتىڭ نە كەرەگi بار؟ جاقسى جازساڭ بولدى, سونىڭ ءوزi – ۇلكەن اتاق. جاقسى جازساڭ, حالىقتىڭ ءوزi-اق مويىندايدى», – دەپ جيi ايتاتىن. وسى راس.

قازiرگi كۇنi ءازiل-سىقاق تەاترلارىنىڭ سانى كوبەيiپ كەتتi. سولاردىڭ iشiندە سiزدiڭ دەن قويىپ كورەتiن تەاترىڭىز بار ما؟
شەكەر سەيiلبەكوۆا, وقىرمان

– «تاماشادان» كەيiن اشىلعان «باۋىرجان-شوۋ», «كۇلكi كەرۋەنi», «تەرiسقاقپاي», «ەكi ەزۋ», «شانشار», «نىسانا» سياقتى تەاترلار بار عوي. بiراق, بۇلاردىڭ ءبارi دە العاشىندا جارق ەتiپ شىعادى دا باسىلىپ قالادى. سەبەبi, ماتەريال جوق.

قوعامنىڭ مۇشەسi رەتiندە سiزدi نە مازالايدى؟
مەيرامبەك ءالجان

–ماعان بوستاندىق بiزدiڭ سىقاقشىلاردى ابدىراتىپ تاستادى ما دەگەن وي كەلەدi. ويتكەنi, ۇساق-تۇيەك اڭگiمەنi ءسوز ەتiپ, كەمپiر-شال, ايەل-ەركەك تاقى-رىبى, ماسكۇنەم كۇيەۋ, شايپاۋ ايەل دەگەننiڭ اينالاسىنان شىعا الماي قالدىق. مىناۋ قوعامداعى قوماقتى ماسەلەلەردi قوپارىپ, تامىرىمەن ءۇزiپ, وتاپ تاستايتىن كۇلكiنiڭ دەڭگەيiنە ءالi كوتەرiلگەن جوقپىز-اۋ دەيمiن, مۇمكiن جۇرەكسiنەمiز بە, الدە شەبەرلiگiمiز جەتپەي مە, بiلمەيمiن.

«كوپەن كەلە جاتىر…» ەدi. قازiر ول قايدا؟
سۇڭعات ءالiپباي, وقىرمان

–مەن – ءارتiس ەمەسپiن, ساحناعا شىعىپ وينايتىن كاسiپقوي شەبەر مامان دا ەمەسپiن. مەنiڭ ماماندىعىم جۋرناليست, مەن سىقاقشىمىن. «كوپەن كەلە جاتىر…» پاروديا تەاترىن قۇرعاندا بiز بۇرىن ايتىلماعان, التى الاشتىڭ اۋزىندا جۇرگەن ازاماتتاردىڭ, قوعام قايراتكەرلەرiنiڭ اتىن اتاپ, ءتۇسiن تۇستەپ, قوعامدىق-الەۋمەتتiك تاقىرىپتاعى ماسەلەلەردi كوتەردiك.
اۋەل باستا «پا, شiركiن, پاروديا!», كەيiننەن «كوپەن كەلە جاتىر…» دەپ اتالدىق, قاي-قايسىسىندا دا ماقساتىمىز – كوجە-قاتىق ەمەس, كوركەمدiك iزدەۋ بولدى. مۇنى ءارi قاراي الىپ كەتپەۋiمiزدiڭ سەبەبi كۇشتiڭ جەتiسپەۋ-شiلiگiنەن بولدى, بiر عانا تەاتردىڭ سوڭىندا جۇرسەڭ كiتاپتارىڭ جازۋسىز, باسقا دا جۇمىستارىڭ اتاۋسىز قالىپ قويادى. سوندىقتان «ەكi كەمەنiڭ باسىن ۇستاپ, سۋعا كەتپەيiن» دەگەن سەبەپپەن توقتاپ تۇرمىز, بiراق بۇل ءبارi بiتتi دەگەن ءسوز ەمەس, ارا-اراسىندا قىلاڭ ەتiپ قىلت ەتiپ, سىلاڭ ەتiپ, سىلت ەتiپ شىعىپ قوياتىنىم بار. دەگەنمەن مۇنى ورنىققان, جولعا تۇسكەن ءوزiمنiڭ تەاترىم دەپ ايتا المايمىن.

كوپەن مىرزا, بۇگiنگi ساتيرانىڭ جايى قانداي؟
ەرنۇر الدان, ارداگەر

–ساتيريك اعامىز سەيiت كەنجەاحمەتوۆتiڭ «كۇلە بiلۋ – ءومiر, كۇلدiرە بiلۋ – ونەر, كۇلكi بولۋ – ءولiم» – دەگەن جاقسى ءسوزi بار. كۇلكi دەگەن راحات قوي شiركiن, سونىمەن بiرگە بۇل – قاھارلى قارۋ. ساتيرانى قاھارلى قارۋ دەپ تانىساق, ونى قولدان تۇسiرۋگە بولمايدى. قازiر سىقاقشىلار كiمدi, نەنi سىناسا دا, قوعامنىڭ جات قىلىقتارىن كورسەتسە دە, مۇنىڭ بارiنە كۇلدiرۋ ءۇشiن ۇلكەن شەبەرلiك كەرەك. سوۆەت زامانىندا مىناعان كۇلۋگە بولمايدى, مىنانى ايتۋعا بولمايدى دەگەن تسەنزۋرا بولدى, سىقاقشىلار ايتقىسى كەلگەن تاقىرىپتىڭ ءبارiنiڭ الدىنان ور قازىلىپ, قاقپان قۇرىلىپ, شەكارا قويىلدى. ال ەگەمەندiك العان جىلدار iشiندە كۇلكi دە ءوز تاۋەلسiزدiگiن الدى, قالاي كۇلسەڭ دە ءوزiڭ بiلەسiڭ, ياعني شەكتەۋ جوق.