ادەتتە ادامنىڭ ىشكى قورقىنىشىنان رۋحى السىرەپ, ونىڭ ارتى كۇيزەلىسكە ۇلاسادى. كۇيزەلىس – اعزانىڭ كۇش تۇسۋگە, الاڭداۋشىلىققا جانە كۇندەلىكتى قاربالاسقا بەرگەن جاۋابى. وعان ادام بالاسى كەز كەلگەن ساتتە, كەز كەلگەن جاستا ۇشىراۋى مۇمكىن. نەگىزى ادام كۇيزەلىس جاعدايىنان ءوزى شىعىپ كەتۋگە قابىلەتتى.
پسيحولوگيالىق كومەككە كىمدەر ءزارۋ؟
كۇيزەلىس باستالماس بۇرىن ادام بويىندا بەيمازا كۇي كۇشەيىپ, اعزاعا كوپ كۇش تۇسە باستايدى. سوسىن ول ماسەلەنى شەشۋدى ءبىرىنشى ورىنعا شىعارادى. بارلىق پسيحولوگيالىق جانە كۇش-قۋات رەسۋرستارى كۇيزەلىستى سەيىلتىپ, جاعدايدى جاقسارتۋ ءۇشىن قولدانىلادى. بۇل كەزەڭدە ادام ەڭ بولماشى كومەكتىڭ وزىنە ءزارۋ جانە اسەرشىل بولىپ كەلەدى. ىشىندەگى جان سىرىن تىڭدايتىن ادام تابىلسا, سونىڭ ءوزى وعان ۇلكەن كومەك. كۇيزەلىس – سىرقاتتانۋ ساناتىنا جاتپايدى, بۇل «ادامنىڭ نورمادان اۋىتقۋشىلىققا بەرگەن قالىپتى رەاكتسياسى». كۇيزەلىستى ەڭسەرۋ ارقىلى ادام ومىرلىك ساباق الىپ, بەيىمدەلۋ اسەرىنىڭ اۋقىمىن كەڭەيتەدى. مۇنداي جاندارعا پسيحولوگيالىق كومەك ماقساتتى تۇردە بولىپ, كونسۋلتانت تەزدەتىپ, وعان جانىن سالا كومەك بەرۋگە كىرىسىپ كەتۋى كەرەك.
نەگىزگى ادىستەرىنە نە جاتادى؟
پسيحولوگيالىق كومەكتىڭ نەگىزگى ادىستەرىنە كەڭەس بەرۋ جانە پسيحوتەراپيا جاتادى. پسيحوتەراپيا كۇيزەلىس اسقىنعان كەزدە, ادامنىڭ جان اۋرۋى ورشىگەندە كورسەتىلەدى. ارينە, كەز كەلگەن قاۋىپ توندىرەتىن جاعداي ادام ويىندا, تارتىپتىك مىنەز-قۇلقىندا, سەزىمدەرىندە وزگەرىستەر تۋدىرادى. ەگەر بۇل وزگەرىستەردى ادام ءوزى باسقارا الاتىن جاعدايدا بولسا, وندا ول كۇيزەلىستەن ءوز بەتىنشە, ماماننىڭ كومەگىنسىز شىعىپ كەتە الادى. ال ەگەر تەرىس وزگەرىستەر ۇزاق ۋاقىتقا سوزىلىپ, سول ادامنىڭ باسقارۋىنان شىعىپ كەتسە كاسىبي پسيحولوگيالىق جانە پسيحوتەراپەۆت كومەگى قاجەت بولادى.
باستى قاعيداتتارى قانداي؟
كۇيزەلىس – كەزىندەگى كومەكتىڭ ماڭىزدى شارتى ەمپاتيكالىق بايلانىس, ياعني بۇل دەگەنىمىز, سول ادامنىڭ جان قينالىسىن سەزىنىپ, ءوز بويىنان وتكىزە الۋ جانە قينالعان جاننىڭ پسيحولوگيالىق جاعدايىنا تۇسە ءبىلۋ. ەمپاتيكالىق بايلانىس ورناتىلعاننان كەيىن كۇيزەلىس جاعدايىنا ارالاسۋ باستالادى. كۇيزەلىستىك ارالاسۋ ۇزدىكسىز جانە جەدەل بولۋى كەرەك. بۇل رەتتە كەڭەس بەرۋشى كۇيزەلىسكە تۇسكەن اداممەن تەز بايلانىس ورناتۋعا جانە جاعدايدى تەزىرەك باعالاپ, الداعى ءىس-ارەكەتىن جوسپارلاپ ۇلگەرۋ ءۇشىن مەيلىنشە كوپ اقپارات جيناۋعا اسىعۋى قاجەت. ەڭ ءبىرىنشى ماقسات – ۇلكەن زارار كەلتىرەتىن سالداردىڭ الدىن الۋ. ودان كەيىنگى نەگىزگى ماقسات – پسيحولوگيالىق تەپە-تەڭدىكتى قالپىنا كەلتىرىپ, كۇيزەلىستى بەيىمدەلۋ ادىستەرىن قولدانا وتىرىپ ەڭسەرۋدى ۇيرەتۋ. كۇيزەلىستى ەڭسەرۋ جۇمىستارى كەزىندە كونسۋلتانت (پسيحولوگ, پسيحوتەراپەۆت) الدىمەن پاتسيەنتكە قولداۋ كورسەتە الاتىنىنا سەندىرۋى ءتيىس. نەگىزگى ماسەلەگە عانا باستى نازار اۋدارۋدىڭ ماڭىزى زور.
ماسەلەنى شەشۋ مودەلى
پسيحولوگيالىق كومەك باعدارلاماسى بىرنەشە تارماقتاردان تۇرادى. ءبىرىنشىسى, ماسەلەنى انىقتاۋ. كونسۋلتانتتىڭ مىندەتى – كۇيزەلىستىڭ ەڭ نەگىزگى سەبەپشى بولعان ماسەلەسىن تابۋعا كومەكتەسۋ. سول باستى ماسەلەنىڭ ودان ءارى ءورشي بەرۋى ادام ءومىرىن وزگەرتۋگە, ونىڭ جاڭا جاعدايلارمەن كۇرەسۋ قابىلەتتەرىن تومەندەتۋگە اكەلۋى مۇمكىن. كۇيزەلىسكە اكەلگەن بارلىق ماسەلەنى انىقتاۋ ماڭىزدى. ەگەر كۇيزەلىس جاراقات الۋ وقيعالارىمەن بايلانىستى بولسا, وندا بولعان وقيعا كورىنىستەرىن قايتا ەسكە ءتۇسىرىپ, زارداپ شەگۋشىگە جاراقات الۋ وقيعاسىن ءتۇسىندىرۋ كەرەك. ەكىنشىسى, كۇيزەلىسكە ۇشىراعان ادامنىڭ ءاربىر ارەكەتىن انىقتاۋ. بۇعان دەيىن بۇل ماسەلەنى شەشۋ جولدارى قالاي بولعانىن ءبىلىپ الۋ قاجەت. كۇيزەلىستەگى ادام ەموتسيا تۇزاعىندا قالادى, ول سول سەبەپتى قورقىنىش, تورىعۋ, ابدىراۋ سەزىمدەرىن باستان كەشىرۋى مۇمكىن. ونىڭ ويلاۋ قابىلەتى تۇماندانعان. سوندىقتان ونىڭ ءىس-ارەكەتىن دۇرىستاپ, جاعدايدى جاقسارتۋدىڭ ءبىر جولى – پاتسيەنتتىڭ ەموتسيونالدىق شيرىعۋىن ازايتۋ, ءسويتىپ راتسيونالدى ويلاۋ قابىلەتىن قالپىنا كەلتىرۋ. ءۇشىنشىسى, كۇيزەلىستەن شىعۋ جولدارىن تابۋعا كومەك بەرۋ. مۇندايدا العا ەڭ بولماشى ماقساتتار قويۋدان باستاعان ءجون. باستىسى, ول وڭاي جانە شىنايى بولۋ كەرەك. الدىمەن پاتسيەنتتىڭ ەموتسيونالدىق جاعدايىن رەتتەگەن سوڭ, ونىڭ الداعى مىنەز-قۇلقى, ءىس-ارەكەتىنە قاتىستى ماسەلە تالقىلانادى. كەلەسى كەزدەسۋگە دەيىنگى ناقتى جوسپار قۇرۋدىڭ ماڭىزى زور. ەگەر ول مۇمكىن بولماسا ادامدى ءوز مۇمكىندىگىنەن تىس نارسەنى جاساۋعا ماجبۇرلەۋدىڭ قاجەتى جوق. كەز كەلگەن شەكتەن تىس ينتەرۆەنتسيا ادامنىڭ بويىندا دارمەنسىزدىك سەزىمىن تۋدىرىپ, ونى تۇيىققا تىرەۋى مۇمكىن.
كۇيزەلىستەگى ادامنىڭ ءوزىن ءوزى باعالاۋى كوبىنە تومەندەپ كەتەتىنىن ۇمىتپاۋ كەرەك. سوندىقتان ونىڭ وزىنە دەگەن سەنىمىن نىعايتۋعا كۇش جۇمساپ, شەكتەن تىس ءمىنسىز مىنەز-قۇلىقتى ۇلگى ەتىپ ۇسىنۋعا بولمايدى, سەبەبى بۇلاي ەتسە پاتسيەنتتىڭ ۇرەيى كۇشەيىپ, السىزدىك قايتا باسادى. سوندىقتان بىرلەسە وتىرىپ بارلىق ىقتيمال تەرىس جانە وڭ ءىس-ارەكەتتەر سالدارىن تالقىعا سالىپ, سونىڭ ىشىندە اناعۇرلىم وڭتايلى نۇسقاسىن تاڭداپ الۋ كەرەك.
جاننا الياقپاروۆا,
№15 قالالىق ەمحانانىڭ پسيحولوگى
