ل.گۋميلەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ جۋرناليستيكا جانە ساياساتتانۋ فاكۋلتەتىنىڭ ۇيىتقى بولۋىمەن الاشوردا ۇكىمەتىنىڭ 100 جىلدىق مەرەيتويى اياسىندا ءىس-شارا ءوتتى. ناقتىراق ايتساق, بيىل «قازاق» گازەتىنىڭ 1917 جىلعى 11 ماۋسىمداعى №233 سانىندا جاريالانعان «بوستاندىق مەكتەبى» اتتى ماقالانىڭ جارىق كورىپ, ءارى سوندا ايتىلعان وقۋ ورداسىنىڭ اشىلعانىنا 100 جىل تولىپ وتىر.
جاريالانعانىنا عاسىر تولعان ماقالانىڭ اۆتورى – المۇحاممەد وسپانۇلى. ءوز زامانىنىڭ كوزى اشىق ازاماتى. اۋىل مولداسىنان ساۋاتىن اشقان. تورعايداعى 4 كلاستىق ورىس قولونەر مەكتەبىندە وقىعان. ونى تامامداعاننان كەيىن 1911 جىلى ترويتسك قالاسىنداعى زەينوللا يشان سالدىرعان «راسۋليا» مەدرەسەسىندە ءبىلىم الادى. سوندا ءجۇرىپ مۇحامەدجان سەرالينمەن جاقىن ارالاسادى. سەرالين اشقان «ايقاپ» جۋرنالىنا شىعارمالارى شىعىپ تۇرادى.
المۇحاممەد اتامىزدىڭ بارلىق سانالى ءومىرى اسىل دىنىمىزبەن ەگىز ورىلگەن. 1925 جىلى دۋاندا ءدىني جيىن بولىپ, سوندا جەرگىلىكتى جۇرت وسپانۇلىن ءبىراۋىزدان مۇحتاسيف ەتىپ سايلايدى. سول كەزدە ول كىسى تورعاي دالاسىنداعى 54 مەشىتكە باسشىلىق جاسايدى. 54 مەشىت! ءتىپتى ءبىر اۋىلدا ەكى مەشىتتەن بولعان. ول كەزدە كيەلى ورىن – مەشىت مەكتەپتىڭ دە ءرولىن اتقارعان. كەيىن سول مەشىتتە ساۋاتىن اشقاندار اراسىنان اتى ەلگە تانىلعان قانشاما تۇلعالار شىقتى. كەڭەس وكىمەتى كەزىندە ءدىني قايراتكەر كوپ قۋعىن كوردى. زامان تۇزەلگەننەن سوڭ عانا تۋىندىلارى جارىققا شىقتى. بىرنەشە جيناقتارى باسىلدى.
بۇگىندە ءجۇز جىل تولىپ وتىرعان «بوستاندىق» مەكتەبىنىڭ ىرگەسى قازىرگى قوستاناي وبلىسى, جانكەلدين اۋدانى, ءشيلى اۋىلىندا بوي كوتەردى. وعان المۇحاممەد اتانىڭ باستاماسىن قولداعان اۋىل ادامدارى اتسالىستى. وقۋ ورداسىنىڭ اشىلعانى جايىندا الەكەڭنىڭ «قازاق» گازەتىندە ماقالاسى جارىق كوردى. وندا مەكتەپتىڭ ءومىرى مەن سونى سالۋعا قاتىسقان ازاماتتاردىڭ ەسىمى اتالادى. 1920 جىلى ورىنبورداعى اعارتۋ ءبولىمى مەشىتتى قازاق تىلىندەگى باستاۋىش مەكتەپكە اينالدىرىپ, وسىندا ءۇش ايلىق كۋرس ۇيىمداستىرىپ, تورعاي ۋەزى بويىنشا «بوستاندىق» مەكتەبىنەن 75 ادام مۇعالىمدىك كۋالىك الىپ شىعادى. كورنەكتى تۇلعا سول كۋرستا احمەت بايتۇرسىنۇلىنىڭ ەملەسىن العاشقىلاردىڭ ءبىرى بولىپ قولدانىپ, ساباق بەرەدى. 1923 جىلى اقتوبە قالاسىندا اشىلعان مۇعالىمدەر كۋرسىندا ءبىلىمىن ودان ءارى جەتىلدىرىپ, «بوستاندىق» مەكتەبىنىڭ مەڭگەرۋشىسى بولىپ تاعايىندالادى.
بۇگىندە اتالعان ءبىلىم ورنى كورنەكتى اقىن قاينەكەي جارماعامبەتوۆ ەسىمىمەن اتالادى. اسىل ازاماتتىڭ ءوزى دە وسىندا وقىعان. كەيىن ودان تالاي تارلاندار تۇلەپ ۇشتى. ايگىلى اقىن ابىقايدىڭ بالاسى, اڭگىمەشىل, شەجىرەشى, ءبىر ءوزى ءبىر تەاتر بولعان احمەتقان اقساقال, ءسابيت مۇقانوۆتىڭ «ءمولدىر ماحاببات» رومانىنىڭ باس كەيىپكەرلەرى – مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى سماعۇل مۇقانوۆ, بەلگىلى اقىن سەرىكباي وسپانوۆ, جۋرناليست انار تولەۋحانقىزى سەكىلدى تانىمال تۇلعالار قاناتتاندى.
جيىندى اتالعان وقۋ ورداسىنىڭ جۋرناليستيكا جانە ساياساتتانۋ فاكۋلتەتىنىڭ دەكانى, بەلگىلى عالىم قايرات ساق «اققا قۇيعان استاي» جيناقى جۇرگىزىپ وتىردى. المۇحاممەد اتانىڭ بالاسى سۇلتاش وسپانوۆ اكەسى تۋرالى بايىپتى بايانداما جاسادى. بوستاندىق مەكتەبىنىڭ تاريحىنا توقتالدى. بۇرىن كوپكە بەلگىسىز دەرەكتەردى باياندادى. عالىم سەرىك نەگيموۆ الاش ارىستارى جايىنداعى ءوز ويىمەن ءبولىستى. قارىمدى قالامگەر سەرىكباي وسپانوۆ, جۋرناليست انار تولەۋحانقىزى وزدەرى ءبىلىم العان وقۋ ورداسىنىڭ وتكەنى جايىندا پاراساتتى وي ءوربىتتى. سەرىكباي اعامىزدىڭ 1975 جىلى تاسپاعا جازىپ العان مەكتەپتىڭ العاشقى ءتۇلەكتەرىنىڭ ەستەلىكتەرى تىڭدالدى. بۇگىندە سول اقساقالداردىڭ ءبارى دە ومىردەن وتكەن. ارقالىق قالاسىنداعى المۇحاممەد وسپانۇلى اتىنداعى مەشىتتىڭ نايب يمامى ءدىني قايراتكەردىڭ ءومىر جولىنان ءسوز ساباقتادى. سوناۋ شيلىدەن ات تەرلەتىپ كەلگەن قاينەكەي جارماعامبەتوۆ اتىنداعى ورتا مەكتەپتىڭ ديرەكتورى سابىرجان تۇبەكبايۇلى قازىرگى ءبىلىم ۇياسىنىڭ جەتىستىكتەرى جايىندا بايانداما جاسادى. ءبىر وكىنىشتىسى, كەزىندە جۇزدەگەن شاكىرت وقىعان مەكتەپتە 58 وقۋشى ءبىلىم الادى ەكەن. ارقالىقتان كەلگەن جاس عالىم باتىرلان ساعىنتاەۆ اقىننىڭ شىعارماشىلىق قىرلارىنا توقتالدى. ارحيۆتە شاڭ باسىپ قالعان دەرەكتەردى سويلەتتى. تەكتى اۋلەتتىڭ ۇلكەنى بولىپ وتىرعان كارىمجان بەكبولاتۇلى اقساقال كوزى كورگەن اعاسى جايىندا عيبراتتى ەستەلىك ايتتى. «مەن اعامدى جاقسى بىلەمىن. قولىندا ءوستىم. كوركەم مىنەزدى ادام بولاتىن. ونداي سىپايى كىسىلەر سيرەك. اعامىز كوپ قيىنشىلىق كوردى. بىراق ەشقاشان مويىعان ەمەس. 40 جىلعا سوتتالدى. 4 جىل عانا تار قاپاستا وتىردى. ادىلدىك ىزدەپ, ستالينگە دەيىن حات جازىپ, قۇتىلىپ ءجۇردى. وتە ءبىلىمدار بولدى. ورىسشاعا دا جۇيرىك ەدى. زاماننىڭ بەتالىسىن الدىن الا ءبىلىپ وتىراتىن. اۋىلدا جاتىپ, ماسكەۋدەگى «پراۆدا» گازەتىن جازدىرىپ وقيتىن» دەپ وتكەن كۇندەردەن سىر تولعادى. تانىمال جۋرناليست, عالىم جەتپىسباي بەكبولاتۇلى دا تۇلعالار تاعىلىمى تۋرالى اڭگىمەلەدى. ابزال الپىسوۆ, توبا وتەپباەۆ سەكىلدى ونەرپازدار اقىننىڭ ناقىل جىرلارىن توگىلتىپ ورىندادى.
قىسقاسى, قازاق جۋرناليستيكاسىنىڭ تاريحىندا العاش ءوتىپ وتىرعان ايتۋلى شارا كەيىنگى جاس ۇرپاققا تانىمدىق وي تۇيەر ونەگەگە تولى بولدى.
