مەن قازىعۇرت اۋدانىنىڭ جاڭابازار دەگەن جەرىندە دۇنيەگە كەلدىم. جەلتوقسان وقيعاسى كەزىندە الماتىداعى ەسترادا-تسيرك ونەرى كوللەدجىندە ستۋدەنت ەدىم. 17 جەلتوقسان كۇنى ساباققا كەلسەك, «قوناەۆتى قىزمەتىنەن الىپ, ورنىنا كولبيندى قويدى» دەپ جۇرت شۋلاپ جاتىر ەكەن. ساباقتى تاستادىق تا, الاڭعا تارتتىق. ءبىز كەتىپ بارا جاتقاندا, روزا باعلانوۆا «ورىس حالقى قازاققا جاقسىلىق جاساماسا, جاماندىق جاساعان جوق. ءبىز قويدان باسقا نە كوردىك؟!» دەگەن سىڭايدا اقىلىن ايتتى. بىراق وعان ەشكىم توقتاعان جوق, القىنىپ الاڭعا جەتتىك. كەلدىك تە, ۇرانداتىپ تۇرعان جۇرتقا قوسىلدىق. ءتۇن ورتاسىندا جاتاقحانامىزعا قايتىپ, ەرتەڭىندە ساباقتى تاستاپ الاڭعا تاعى باردىق.
ول كۇنى دە جينالعاندار قاراڭعى ءۇيىرىلىپ, ءتۇن بولعانشا تارقاعان جوق. الدەن ۋاقىتتا سولداتتار بىزگە لاپ قويدى. قورقاقتاۋ ەدىم, سارت ەتىپ سويىل تيگەندە, ەسىم شىعىپ كەتتى. دوستارىمنان دا كوز جازىپ قالدىم. جىعىلىپ جاتقان جەرىمنەن ءبىر جىگىت تۇرعىزىپ, جاتاقحاناعا اكەپ تاستادى. ەرتەڭىندە مۇعالىمدەر وقۋشىلاردى قىسقى دەمالىسقا ەرتەرەك جىبەرەتىنىن حابارلاپ, ءبىزدى پويىزعا سالىپ, اۋىلعا قايتاردى. شىمكەنتكە بارسام, كگب-نىڭ ادامدارى كۇتىپ تۇر ەكەن, كۇندە سۇراق-جاۋاپ. نە ورىسشا بىلمەيمىن. سودان نە كەرەك, وقۋدان شىعارامىز دەپ جاتقاندا, ليۋتسيا قاجىعاليقىزى اراعا ءتۇسىپ, وقۋدان شىعارماي الىپ قالدى. كەيىن ونەردى دە تاستاپ, جەكە كاسىپپەن اينالىسىپ كەتتىم. بىراق جەلتوقساننىڭ قورقىنىشى ماعان قاتتى اسەر ەتتى. 30 جىل بويى قورقىپ ءجۇردىم, «مەن جەلتوقساندا الاڭعا شىقتىم» دەپ اۋزىما العان ەمەسپىن.
كەيىن تورعاي وبلىسىنىڭ ازاماتىمەن باس قۇردىم. جان باعۋ ءۇشىن بازاردا تۇرىپ ساۋدا ىستەدىم. مولشەرى 1996 جىلى عوي دەيمىن, ءبىر كۇنى قىزاناق سالعان قاعاز قوراپتىڭ ىشىنە توسەگەن «دات» دەگەن گازەتتە مەنىڭ فوتوم تۇر. الىپ وقىسام, «بۇل ادام قايدا؟ ءولى مە, ءتىرى مە؟» دەگەن مازمۇندا ىزدەۋ سالىپتى. شىنىن ايتايىن, مەنىڭ جەلتوقساننان كەيىن ءۇنسىز كەتكەنىم سونشا, ەلىمىزدە ءار جىلى جەلتوقساندا مەنى قۇرباندار قاتارىنا جاتقىزىپ, الاڭدا تۇرعان ۆيدەومدى كورسەتەدى. بىراق مەن ىزدەنگەن جوقپىن, ءتىپتى جەلتوقسان تۋرالى ايتقان دا ەمەس ەدىم. تەك سوڭعى جىلدارى عانا اشىققا شىقتىم. ءالى اقتالعانىم جوق. قۇجاتتارىم سوتتا جاتىر.
قازىر قورقىنىشتى كۇندەردىڭ ءبارى ارتتا قالدى. تاۋەلسىز ەلمىز. بىراق جەلتوقساننىڭ سۇمدىعى ەشۋاقىتتا ەستەن كەتپەيدى.
مەيرامگۇل بەكجانوۆا
(قازىرگى تەگى يسقاقوۆا)
