بيىل «استانا اقشامىنا» 30 جىل تولدى. 2002 جىلى قازاقستان جۋرناليستيكا اكادەمياسى «التىن جۇلدىز» سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى اتانعان, 2018 جىلى قازاقستان پرەزيدەنتىنىڭ العىس حاتى مەن رەسپۋبليكالىق «نۇر-سۇڭقار» سىيلىعىنا يە بولعان باسىلىمنىڭ ۇجىمىن, جالپى Elorda Aqparat ۇجىمىن مەرەيلى داتاعا وراي قالا اكىمى التاي كولگىنوۆ قابىلداپ, ارنايى قۇتتىقتادى. سونداي-اق قوس گازەت ۇجىمى داستۇرگە ساي وتىز اعاش وتىرعىزدى.
ۋاقىتقا ىلەسكەن باسىلىم
بۇگىنگى اقپاراتتىق تەحنولوگيالار داۋىرىندە گازەتتى عالامدىق جەلىگە كىرۋ مۇمكىندىگى بولماعاندىقتان باياعىداي قاجەت بولۋدان قالدى دەپ ويلايتىندار تابىلادى, بىراق ءىس جۇزىندە گازەتتەر وزەكتىلىگى مەن تانىمالدىلىعىن جوعالتقان جوق. بىرىنشىدەن, گازەت دەمالۋعا كومەكتەسەدى. ويتكەنى بۇكىلالەمدىك جەلى جاقسى بولعانمەن, ونداعى اقپارات تاسقىنى ادامدى شارشاتۋى مۇمكىن, ال گازەتتە اقپارات جۇيەلەنىپ بەرىلەدى. مىسالى, «استانا اقشامىنىڭ» سارعايعان نومىرلەرىن پاراقتاعاندا, بۇگىنگى ەلوردانىڭ سوناۋ جىلدارى العاش استانا اتانعالى بەرگى كەزەڭىنەن باستاپ ورلەۋ-وركەندەۋ جولدارىنان سىر شەرتەتىن كىشىگىرىم جىلناماسىن وقىپ وتىرعانداي بولدىق. مۇندا قالانىڭ قوعامدىق-الەۋمەتتىك جاعدايى دا, مەملەكەتتىڭ ساياساتى, باسقارۋ جۇيەسى, مادەنيەتى مەن رۋحانياتى دا تۇگەل قامتىلعان. گازەت اشىلعان كەزدەن باستاپ قالانىڭ كەلبەتى, ساۋلەت, قۇرىلىس, اباتتاندىرۋ, قالا تازالىعى ۇنەمى كوتەرىلىپ وتىرعان. ەكىنشىدەن, گازەت كوپتەگەن ماسەلەلەردى شەشۋگە كومەكتەسەدى, ءتىپتى ونداعى جارنامالاردى وقۋدىڭ پايداسى بار. اقپاراتتىق جاريالانىمداردىڭ وزىنەن قىزىقتى ۇسىنىستار تابا الاسىز, وسى سەبەپتى دە «استانا اقشامىن» زەينەتكەرلەر مەن ينتەرنەتكە كىرۋ مۇمكىندىگى جوقتار عانا ەمەس, الدىڭعى قاتارلى ستۋدەنتتەر, قوعام قايراتكەرلەرى, ءتىپتى ساياساتقا جاقىن بيزنەسمەندەر دە وقيدى. ۇشىنشىدەن, گازەت تانىم كوكجيەگىن كەڭەيتەدى. ايتالىق, «استانا اقشامىنىڭ» ۇستامدى, بايىپتى باسىلىم بولىپ قالىپتاسۋىنا و باستان زيالى قاۋىم ۇلەس قوسقان دەۋگە بولادى. بۇل ورايدا گازەتتە قىزمەت ەتكەن ارداگەر جۋرناليست كەنجە جۇماعۇلوۆتىڭ ەستەلىگىنەن ءۇزىندى كەلتىرە كەتەيىك: «پارلامەنت پەن مينيسترلىكتەردە جۇمىس ىستەيتىن اقىن-جازۋشى, اۋدارماشىلارعا جىبەرىپ, ولاردىڭ اڭگىمە, ولەڭ, ءتارجىمالارىن الدىرتتىق. دەپۋتاتتار فاريزا وڭعارسىنوۆا, ارعىنباي بەكبوسىن, مىرزاگەلدى كەمەل, اكىم ىسقاق, سول پارلامەنتتەگى اۋدارماشىلار ءمادي ايىمبەتوۆ, ماحامبەت جامەكۇلى, بەكەن شولانوۆ, اقپارات مينيسترلىگىندەگى ءشاربانۋ بەيسەنوۆا, ەربول شايمەردەن, قايسار ءالىم, نۇرلان قالقا سەكىلدى ارىپتەستەرىمىز قولدا بارىن قۇشاقتاتىپ جىبەرىپتى. ءسويتىپ, ولاردان اپتالىق جوسپار جاساپ, زاپاستى يگەرىپ الدىق. مىنە, وسىدان كەيىن قىزمەتكەرلەر اسا شۇعىل جيىن بولماسا, بەرىلگەن تاپسىرمانى تۇسكە دەيىن, ءارى كەتسە تۇستەن كەيىن ءبىتىرىپ تاستاۋعا بەيىمدەلە باستادى. ال وسىلاردىڭ ءبارى ءوز كەزەگىندە گازەتتىڭ باسپاحانادان كەشىكپەي, بەلگىلەنگەن گرافيككە ساي شىعۋىنا قول جەتكىزدى» دەيدى ول.
ۇلت قايراتكەرلەرىنىڭ ءسوزى قالعان
مىنە, ارداگەر جۋرناليست ايتقانداي, وتىز جىلدان بەرى تاريحي, تانىمدىق ماقالالار قاتارى كوبەيۋىنە, گازەتتىڭ العاشقى جىلدارىندا ونىڭ اۋديتورياسىنىڭ كەڭەيۋىنە سول كەزدەگى جاس جۋرناليستەر مەن قايراتكەرلەر, عالىمدار, قالامگەرلەر دە ۇلەس قوسقان. ياعني «استانا اقشامىندا» قوعام قايراتكەرلەرىنىڭ ءسوزى قالعان, مىسالى, گازەتتىڭ 1998 جىلى «نامىس نايزاعايى» دەپ اتالاتىن ايدار بولعان. سول 1998 جىلدىڭ 13 قازانىندا شەرحان مۇرتازا جازعان «قاجىگەلديننىڭ قاي ساسقانى؟» دەپ اتالعان ماقالاسىن وقۋ ءوزىمىز ءۇشىن وتە قىزىق بولدى. «اكەجان مىرزا, ارۋاقتاردىڭ سۇيەگى سىرقىرايدى» دەيدى. «ورىستارعا وپاسىزدىق جاسادىق, ارۋاقتار كەشىرمەيدى» دەيدى. «سوندا سىرقىرايتىن كوشىم حاننىڭ, سىرىم داتۇلىنىڭ, يساتاي مەن ماحامبەتتىڭ, كەنەسارى مەن ناۋرىزبايدىڭ, سىزدىق سۇلتاننىڭ سۇيەكتەرى شە؟ ۇلى ارۋاقتاردىڭ سۇيەگى سىرقىراسا, اكەجاننىڭ سول ارۋاقتارعا جالا جاپقاننان سىرقىرايدى!» دەپ قاتتى ايتادى. اشىنعان جازۋشى, قوعام قايراتكەرى قازاق ءتىلىنىڭ بەيشارا جەتىمنىڭ كۇنىن كەشىپ وتىرعانىن ناقتى دەرەكتەرمەن كەلتىرەدى. ارىدەن قوزعاپ, ءبىراز جايدى ايتقان جازۋشى ماقالاسىن «اكەجان مىرزا قازاق ەمەستەرگە جاعىنىپ, قازاقتارعا جالا جابۋ ءۇشىن تاعى قانداي امالدارعا بارار ەكەن؟» دەپ اياقتايدى. شەرحان مۇرتازادان بولەك, ومىربەك بايگەلدى, ورالباي ابدىكارىموۆ, مىرزاتاي جولداسبەكوۆ, الدان سمايىل, نەسىپبەك ايتۇلى, سەرىك تۇرعىنبەكۇلى, جامبىل ارتىقباەۆ, ديقان قامزابەكۇلى, باۋىرجان وماروۆ, زيابەك قابىلدينوۆ, ەرلان ارىن, ت. ب. ازاماتتار وسى گازەت بەتىندە جاس استانانىڭ وقىرماندارىمەن جۇزدەسىپ وتىرعان.
جاقسىلىقتىڭ جارشىسى
«استانا اقشامى» جاڭا استانانىڭ جىلت ەتكەن ءار جاڭالىعىن حالىققا جەتكىزىپ وتىرعان. ەسىل جاعالاۋىن يگەرۋگە قاتىستى پرەزيدەنت ن.نازارباەۆ باسشىلاردان تىڭ يدەيا, جاڭا باستاما كۇتىپ, «استانا الەمدىك جەتىستىكتەردى سۇيرەپ الىپ كەتەتىندەي لوكوموتيۆ قالا بولۋى كەرەك» دەپ ۇلكەن مىندەتتەر جۇكتەگەن كەزەڭدى دە, سول كەزدە قالاداعى سالىنعان ءاربىر جاڭا عيماراتقا قۋانىش ءبىلدىرىپ, جاقسىلىقتى جازىپ وتىرعان – وسى باسىلىم. ءوسۋ, وركەندەۋ كەزەڭدەرىنەن ءوتىپ, قالانىڭ تىنىس-تىرشىلىگى مەن جەتىستىكتەرىن قالىڭ بۇقاراعا جۇيەلى جەتكىزۋشى رولىنەن مازمۇنى بايىعان, ويى كەمەلدەنگەن باسىلىمعا اينالعانعا دەيىن قانشاما جۋرناليستەردىڭ شەبەرحاناسىنا اينالعان.
ماسەلەلەر دە باتىل كوتەرىلگەن. مىسالى, سوناۋ 1998 جىلدارى «استانا اقشامىندا» «كورمەيىن دەسەم كوزىم بار» ايدارىمەن «ءماتىنى ماڭگۇرت جارنامالار» تۋرالى ايتىلعان. «پۋچا» دۇكەنىنىڭ اتاۋىن سىناعان, ول دۇكەن ءالى كۇنگە سول اتاۋمەن تۇر. اعىلشىنشا, ورىسشا قاپتاعان اتاۋلار بۇرىنعىدان كوبەيمەسە, ازايماعانىن كورەمىز. سونداي-اق بەيبىتشىلىك كوشەسىندەگى شىرشالاردىڭ قۇرىلىس ءۇشىن تەككە قيىلىپ جاتقانىن ۇلكەن ماسەلە رەتىندە كوتەرگەن. «استانا اقشامى» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى جۇماگۇل ساۋحات «استانا ساۋلەتىمەن عانا كورىكتى ەمەس» دەگەن ماقالاسىندا ەلورداداعى كوشە اتاۋلارى ۇلت تاريحىن ايگىلەپ, قازاقىلىقتىڭ ءيىسى شىقسا دەگەن ويىن بىلدىرەدى. «كوشەلەر مەن اۋداندارعا, ءتىپتى جاڭا عيماراتتارعا ات تاڭداۋدا باردى قايتالاۋدى دوعارا باستاعان دۇرىس. استانا تىڭ تالعامدى, ات قويۋداعى وركەنيەتتىلىكتى قاجەت ەتەدى» دەپ تۇيىندەيدى. گازەت ءالى دە سول سەرگەك تە بايقامپاز قالپىنان تانعان ەمەس.
ىزدەنىس ۇستىندە
گازەتتىڭ بۇگىنگى باس رەداكتورى ەركىن قىدىر: «وبلىستىق جانە رەسپۋبليكالىق باسىلىمداردا وتىز ەكى جىل ەڭبەك ەتكەن سوڭ تاعدىر تارتۋىمەن 2017 جىلى «استانا اقشامىنىڭ» تابالدىرىعىن اتتادىم. وزىندىك ءداستۇرى قالىپتاسقان ۇيىمشىل ۇجىم ۇنەمى ىزدەنىس ۇستىندە. «قالا مەن سالا» ايدارى ارقىلى ۇلكەن مەگاپوليس تىرشىلىگىنىڭ سان قاتپارىنا ۇڭىلسەك, «شاھار شەجىرەسى», «تالايعى تاريح» ارقىلى وتكەنگە كوز جىبەردىك, ەسكى عيماراتتار تاريحىن بەدەرلەدىك. وزگە ۇلكەن قالالاردان نە ۇيرەنۋگە بولادى دەپ تۇراقتى ايدار اشتىق. ال «كورشى اقىسى» دەگەن بەتتە باۋىرلاس, ىرگەلەس ەلدەردەگى نازار اۋدارىپ, ۇلگى الاتىن ماسەلەلەر ورتاعا سالىندى. «ۇلت ۇپايى», «اقتاڭداقتار اقيقاتى» ەلىمىزدىڭ كيەلى جەرلەرى, اگلومەراتسيا, يننوۆاتسيا, تسيفرلاندىرۋ, قازاقىلاندىرۋ سياقتى تاقىرىپتار ۇنەمى قاتتالىپ وتىردى» دەيدى. ءيا, باسىلىم ماقساتىنان جاڭىلمايدى, نەمىس فيلوسوفى ارتۋر شوپەنگاۋەرشا ايتساق, گازەت تەك ۇجىمدىق ناسيحاتتاۋشى, ۇجىمدىق ۇگىتشى جانە ۇجىمدىق ۇيىمداستىرۋشى دا.
كىتاپ جارىق كوردى
باس رەداكتوردىڭ ورىنباسارى عالىم قوجابەكوۆ وتىز جىلدىققا وراي ۇلكەن سىي جاسادى – «استانا اقشامى» اتتى كىتاپ جازىپ شىقتى. «اقمولا اقيقاتىنان» باستاپ «استانا اقشامىنا» دەيىن» دەگەن باستى بولىمدە باسىلىمنىڭ 30 جىلداعى بەلەستەرى باياندالعان. «استانا اقشامى» گازەتىن ەلوردانىڭ ەنتسيكلوپەدياسى دەسەك, اۆتوردىڭ كىتابىن «استانا اقشامىنىڭ» ارتتا قالدىرعان وتىز جىلىن تۇيىندەگەن ەڭبەك دەپ ايتۋعا تولىق نەگىز بار. كىتاپتا ەلوردا ومىرىندەگى اقجولتاي وقيعالار دەرەك-دايەكتەرمەن ايشىقتاپ كورسەتىلگەن. كىتاپتا گازەتتىڭ قانداي سوقپاق-بەلەستەن وتكەنى, باس رەداكتورلار مەن جۋرناليستەردىڭ, گازەتتىڭ وسۋىنە ۇلەس قوسقان ازاماتتاردىڭ ەڭبەگى ءسوز بولادى. «باس رەداكتور باعانى» بولىمىندە ءار جىلدارى رەداكتور بولعان ازاماتتار ءوز ەستەلىكتەرىمەن بولىسەدى. ول رەداكتورلار بۇگىندە تانىمال تۇلعالارعا اينالىپ وتىر.
