بيىل ەلىمىزدە تەك 9 ايدا 1652 ادام قارجىلىق پيراميدانىڭ قۇربانىنا اينالىپ, 2 جارىم ملرد تەڭگەسىنەن ايىرىلدى. قۋانىشقا قاراي, 94 پايىزى قارجىسىن قايتارىپتى. ال باسپاناسىن, كولىگىن ساتىپ, ءتىپتى نەسيە الىپ, اقشا سالعاندار اقشاسىن قايتارۋ بىلاي تۇرسىن باس كوتەرە الماي ءجۇر. وتكەن اپتادا قر قارجى نارىعىن رەتتەۋ جانە دامىتۋ اگەنتتىگى قارجى پيراميداسىنىڭ بەلگىلەرى بار ۇيىمداردىڭ ءتىزىمىن جاريالادى. فينيكو, Indigo 24, L-Capital, BAI-QUAT, L-Capital Finance, Qnet Ltd, Life is good دەپ كەتە بەرەتىن قارجى پيراميداسىنىڭ بەلگىلەرى بار 56 ۇيىم جانە 65 زاڭسىز ينۆەستيتسيالىق دەلدالدىڭ ارەكەتى تولىق اشكەرە بولدى. قارجى پيراميداسىن قالاي انىقتايمىز؟ الاياقتارعا الدانسا, كىم كومەكتەسەدى؟ زاڭ مەن جازا قانداي؟ قارجى پيراميداسى: قۋلىقتىڭ قۇربانى بولماس ءۇشىن نەنى ءبىلۋ كەرەك؟!
قارجى پيراميداسىنىڭ بەلگىلەرى:
- قاراجاتتىڭ ەلەۋلى سوماسىن سالۋ قاجەت.
- ءىرى پايىزداردى جانە سالىنعان اقشانى تەز قايتارۋعا ۋادە بەرەدى. ادام سەنگىسىز پايدا, ۇستەمە تابىس تاباسىز دەپ سەندىرەدى.
- تولەمدى الۋ ءۇشىن تانىستارىڭىزدى ولار دا ءوز قاراجاتتارىن سالۋى ءۇشىن تارتۋ كەرەك.
- جوبا «نوۋ-حاۋ» رەتىندە ۇسىنىلادى. ولار ءوزىن باسقارۋشى كومپانيا, تۇتىنۋ كووپەراتيۆتەرى, تانىمال كومپانيا اتىنان ۇسىنا بەرەدى. كەيدە ونى ناقتى كومپانيا ما, الدە جالعان با, اجىراتۋ قيىن.
- كومپانيا قاراجات جيناۋ قارساڭىندا تىركەلگەن, ونىڭ جارعىلىق كاپيتالى ەڭ تومەن جانە جالعىز قۇرىلتايشىسى بار. تىركەۋدى قر قم مەملەكەتتىك كىرىستەر كوميتەتىنىڭ سايتىندا «سالىق تولەۋشىلەردى ىزدەۋ» سەرۆيسى ارقىلى تەكسەرۋگە بولادى. ءتىپتى رەسمي قۇجاتىن كورسەتسە دە, ونى قايتا تەكسەرۋگە ەرىنبەڭىز.
- الەۋمەتتىك جەلىلەردەگى بەلسەندى جانە ويدان كەتپەيتىن جارناما, ءتۇرلى پرەزەنتاتسيالار, ءتۇرلى مۇمكىن سىيلىقتاردىڭ ۇتىس ويىندارى, سىيلىقتار, جولدامالار, پاراقشالاردى جاپپاي تاراتۋ, پوشتا جانە e-mail ارقىلى تاراتۋ.
- شارتتى مۇقيات زەردەلەۋ كەزىندە, ەگەر ءبىر نارسە دۇرىس بولماي قالسا, ەشكىمگە جاۋاپكەرشىلىك جۇكتەلمەيتىنى تۇسىنىكتى.
- كومپانيا ءوزىن «ميكروقارجى ۇيىمى», «نەسيە بيۋروسى», «قارىزعا قارسى باعدارلاما», «قارجىلىق قىزمەتتەر ورتالىعى» رەتىندە جاسىرا الادى. ءجيى «ءسىز بانكتەن باس تارتتىڭىز با؟ ءبىز كومەكتەسەمىز!», «بەرەشەكتەن قۇتىلۋعا كومەكتەسەمىز!», «اقشاڭىزدى كوبەيتىڭىز», «تاۋەكەلسىز ءپاسسيۆتى كىرىس» جانە ت.ب. «تارتىمدى» ۇراندارمەن بىرگە جۇرەدى.
- قر قارجى نارىعىن رەتتەۋ جانە دامىتۋ اگەنتتىگىنىڭ ليتسەنزياسى جوق.
- قولما-قول اقشانى قابىلدايدى نەمەسە كومپانيانىڭ بانكتەردەگى ارنايى ەسەپ ايىرىسۋ شوتتارىن قولدانباي, ينتەرنەت-تولەمدەر مەن اۋدارىمداردىڭ ءارتۇرلى جۇيەلەرىن پايدالانادى.
مىسالى, «Finiko» كومپانياسى جوعارى پايىزداردى ۇسىنادى (2-تارماق), بىراق باستاپقى سومانى سالۋ قاجەت (1-تارماق), پايدالانۋشىعا CFR كريپتوۆاليۋتالارىن جانە وزگە ينۆەستيتسيالىق قۇرالداردى ساتىپ الۋدى ۇسىنادى (4-تارماق), قنردا-ءنىڭ ليتسەنزياسى جوق (9-تارماق), وزدەرىن «پايدا تابۋدىڭ اۆتوماتتاندىرىلعان جۇيەسى» رەتىندە جارنامالايدى (6 جانە 8-تارماق), اقشانى تەك قولما-قول نىساندا قابىلدايدى نەمەسە Qiwi-امياندار, ياندەكس-اقشا, Easy Pay, PayPal جانە باسقالارى (10-تارماق) سياقتى ينتەرنەت-تولەمدەر مەن اۋدارىمداردى قولدانادى. وسىلايشا, 10 بەلگىنىڭ 7-ءى قارجى پيراميداسىنىڭ قىزمەتىنە سايكەس كەلەدى.
زاڭ دا, جازا دا بار…
باس پروكۋراتۋرانىڭ رەسمي ستاتيستيكاسىنا سۇيەنسەك, سوڭعى بەس جىل ىشىندە قازاقستاندىقتار قارجى پيراميدالارىنا سالىم سالىپ, 14 ملرد تەڭگەدەن استام اقشادان ايىرىلعان. 2019-2020 جىلدار ارالىعىندا «گارانت 24 لومبارد», «Estate لومبارد», «ءتيىمدى قارىز» قارجى پيراميدالارىنان 26 مىڭنان استام قازاقستاندىق الدانعان. بۇگىندە قارجى پيراميداسى بويىنشا 6 ادام ىزدەۋدە. ونىڭ ىشىندە 2 ادام حالىقارالىق, 4 ادام مەملەكەتارالىق ىزدەۋدە ءجۇر. اياقتالعان قىلمىستىق ىستەر بويىنشا 2 كۇدىكتى تاجىكستان مەن ۋكراينا ازاماتتارى بولىپ تابىلادى.
قر اكىمشىلىك قۇقىق بۇزۋشىلىق تۋرالى كودەكسىنىڭ 150-بابىمەن قارجى پيراميدالارىن جارنامالاۋ جانە ولاردىڭ قىزمەتىن جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن اكىمشىلىك جانە قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىك قاراستىرىلعان. قر قىلمىستىق كودەكسىنىڭ 217-بابى بويىنشا قارجىلىق پيراميدانى قۇرۋ جانە وعان باسشىلىق ەتۋگە قاتىسى بار ازاماتتىڭ مۇلكى تاركىلەنىپ, بەلگىلى ءبىر لاۋازىمداردى اتقارۋ نەمەسە بەلگىلى ءبىر قىزمەتپەن اينالىسۋ قۇقىعىنان 7 جىلعا, ال باس بوستاندىعىنان 5 جىلدان 10 جىلعا دەيىنگى مەرزىمگە ايىرىلادى.
«بيىل تەك 9 ايدا 30 قىلمىستىق ءىس قوزعالدى, ونىڭ ىشىندە اعىمداعى جىلى 19 سوتقا دەيىنگى تەرگەپ-تەرگەۋ باستالدى. ءىس جۇرگىزۋمەن 17 ءىس اياقتالدى (سوتقا جولداندى – 16, اقتالمايتىن نەگىزدەر بويىنشا – 1). ءىىو-عا 4 قىلمىستىق ءىس جولداندى. ەسەپتىك كەزەڭدە ىزدەستىرۋگە بايلانىستى 1 ءىس بويىنشا تەرگەۋ مەرزىمدەرى توقتاتىلدى. ەكونوميكالىق تەرگەپ-تەكسەرۋ دەپارتامەنتتەرىنىڭ ءىس جۇرگىزۋىندە 12 ءىس بار» دەيدى قر قارجىلىق مونيتورينگ اگەنتتىگىنىڭ وكىلى ابۋ-الي اليبەك.
