ەلورداداعى ۇلتتىق مۋزەيدەگى قازاقتىڭ قالى كىلەمدەرىمەن تۇگەل كومكەرىپ, جايناتىپ قويعان زالىنا بارعىم كەلىپ تۇرادى. ورتاسىنا ويىپ ءۇش جەردەن ويۋ نە القىزىل گۇل تۇسىرگەن كىلەمدەر كوزدىڭ جاۋىن الادى. كۇرەڭ قىزىل بوياۋىنا ءالى قىلاڭ تۇسپەگەن, تۇگى ەش تىقىرلانباستان, مىسىقتىڭ جۇنىندەي قولعا جۇمساق, كوزگە جالتىرىپ تۇر.
قولونەرىنىڭ تاماشا تۋىندىسى انامىزدىڭ قولىنان شىققان, جاس كۇنىمىزدە تورىمىزدە ءىلۋلى تۇرعان كىلەمدەرىمىزدى ەسكە تۇسىرەدى. قازاقى كىلەم, مىنە, وسى جىلى ەستەلىگىمەن دە قىمبات. قازىرگى اياعىمىزدىڭ استىندا جاتقان تۇركيا, بەلگيا, قىتاي, تاعى باسقا جەلىمدەپ تاستاعان سينتەتيكالىق كىلەمدەر نەمەسە ءبيتتىڭ قابىعىنداي تىقىر توسەنىشتەردىڭ جۇرەك تۇگىلى, تابانىڭىزدى جىلىتاتىنا كۇمانىم بار.
تەرىسكەيدىڭ ءداستۇرىن بىلمەيمىن, وڭتۇستىكتە كىلەم توقۋ ءۇردىسى ەرەكشە مانگە يە بولاتىن. بۇل ءاربىر وتباسى تىرلىگىنىڭ ءبىر ۇزىگى ەدى. الدىمەن بالا جاسىمىزدان كولەڭكەدە كەرۋلى تۇراتىن اجەمىزدىڭ ورمەگىنە وراتىلىپ, كوزىمىز ۇيرەنىپ وستىك. بۇل اجەمىزدىڭ الاجازداي ەرمەگى بولاتىن. ايتۋىنشا, جاس كۇنىندە يشان اكەسىنە اق تايلاقتىڭ جۇنىنەن ءجىپ ءيىرىپ ەسىپ, جۇقا شاپان توقىپ بەرەدى ەكەن. انامىز دا ون بالانىڭ بەينەتىنەن قولى بوساسا, ۇرشىق ءيىرىپ, ءجۇن ءتۇتىپ, ودان قالدى تۋلاقتىڭ شاڭىن قاعىپ, شىبىقپەن قويدىڭ ءجۇنىن سابايتىن. وسىنى كورىپ وسكەن بىزدەر دە بۇل ونەردەن قۇر قالعان جوقپىز. جەكە باسىم وسى تىرلىكتىڭ ءبارىن ۇرشىقشا يىرەمىن. قازىر عوي ماقتانىپ ايتىپ وتىرعانىم. الايدا كەزىندە اۋىلدان قالاعا بارىپ, ماماندىق تاڭداپ, ءبىلىم الىپ ءوز جولىمىزعا تۇسكەن جىلدارى وسىنىڭ ءبارىن بەينەت كورىپ, ءوز بىلگەنىمىزدەن جەري باستادىق. بالالالارى ءوسىپ, جان-جاققا كەتكەن سوڭ, انامىزدىڭ ونەرىن جالعاستىراتىن ەشكىم قالمادى, ءتىپتى ءبارىمىز جابىلىپ توقىعان كىلەمنىڭ قايدا قالعانىن دا بىلمەيمىز؟
بۇل ءداستۇردىڭ, ونەردىڭ, كاسىپتىڭ ورتا جولدان ءۇزىلىپ, ەلەۋسىز قالعانىنا الدىمەن ءبىزدىڭ بۋىن, قازىرگى ەلۋدەن اسقاندار كىنالىدەي كورىنەدى. ۇمىتپاسىمىزعا قويدى ما؟ بىزدەر ەس جيعان توقسانىنشى جىلدارى ەلىمىز شەتەل كىلەمدەرىنىڭ نارىعىنا اينالدى. ونى تاڭسىق كورىپ, تورىمىزگە ءىلىپ تاستادىق. ارزانقول, جەپ-جەڭىل, ويۋى دا ايقىش-ۇيقىش. انامىزدىڭ قىزىل كىلەمىن مەنسىنبەي, قارىق بولىپ قالدىق.
وكىنىشتىسى, سول كىلەم توقۋمەن بىرگە ءومىردىڭ وقۋىن دا جوعالتتىق. قازىر بارلاپ قاراسام, كىلەم توقۋ الدىمەن قىز بالانى ەڭبەككە, باستاعان ءىسىن تاپجىلماي وتىرىپ بىتىرەتىن قاجىرلىق پەن شىدامعا باۋليدى ەكەن. ەگەر بويىمىزدا وسىنداي ءبىر قاسيەتتىڭ ۇشقىنى بولسا, وسى تاربيەمەن كەلگەنىن مويىندايمىن.
ال قازىرگىلەردى ەڭبەككە باۋلۋدىڭ جولى قالاي؟ مەنىڭشە, بۇگىندە الىپ بارا جاتقان ءىس جوق. ىلەۋدە بىرەۋ بولماسا كىلەم توقيتىندار, كيىز باساتىندار قالماعان بولار. قىستا تىرلىكتىڭ قامىن جاساپ, الا جازداي كىلەم توقۋدىڭ ورنىنا كوبىمىزدىڭ سەريال قاراپ, تەلەفونعا شۇقشيىپ كوز مايىن تاۋىسىپ, نە ەرىگىپ كوشە ارالاپ جۇرگەنى جوق ەمەس. ەسىل ۋاقىت ءىزسىز كەتىپ جاتىر. ونىڭ دا جاقسىلىققا اپارماسى انىق. قازىرگى جاستاردىڭ قيىندىققا شىدامسىز, ۇشقارى ويلاپ, سابىرسىز كەلۋىنىڭ ءبىر سەبەبى وسىنداي ەڭبەكپەن بىتەتىن تاربيەنىڭ جوقتىعىنان, ونى بەرەتىن قازاقى ءداستۇرىمىزدىڭ جوعالعانىنان دەپ بىلەمىن. ادامنىڭ قالىپتاسۋىندا ۇلكەن ءمانى بار ەڭبەكتىڭ قاجەتسىز قالعانىندا جاتىر.
دەگەنمەن, بۇرىنعىداي ءار وتباسىندا كىلەم توقۋدىڭ داۋرەنى وتكەن بولار, بىراق قازاقى قالى كىلەم توقۋدىڭ ءداستۇرىن نەگە قولدان بەرەمىز؟ وسى ويمەن جۇرگەندە بەلگىلى كاسىپكەر, قولونەرشى ىرزا تۇرسىنزادانىڭ بيزنەسى ويىما كەلەدى. تاعى دا, ارۋاعىنان اينالايىن انام, بار بەينەتى ازداي, اياق ماشيناسىن سىتىرلاتىپ, كيىم تىگەتىن, قولى قالت ەتسە قۇراق قۇرايتىن. كەيىنەن انامنىڭ دا قۇراق كورپەلەرىنەن دە قادىر كەتىپ, ءبىر قۋىسقا جيناپ قوياتىنبىز. ال ىرزا تۇرسىنزادا بولسا وسى قۇراق كورپەنى جايناتىپ تورىمىزگە جايدى دەسەم ارتىق ايتپاعانىم. ىزىنە شاكىرتتەرىن ەرتىپ, «قۇراق كورپە» فەستيۆالىن جاساپ, كوپتەگەن كەلىنشەكتەردىڭ ونەرىنىڭ كوزىن اشتى, ماڭداي تەرىمەن نان تاۋىپ جەۋگە ۇيرەتتى. قازىر ىرزانىڭ كورپەلەرىن كەمى ەكى ءجۇز مىڭعا ساتىپ الىپ جاتامىز. بۇل دا – قازاقى قانىمىزدىڭ سۇرانىسى, سانامىزداعى ۇلتتىق كودىمىزدىڭ قالپىنا كەلۋىنىڭ بەلگىسى. ءوزىمىز تۇتىنىپ ۇيرەنگەن, جۇرەگىمىزگە ىستىق دۇنيەلەردىڭ ورتاسىندا جانىمىزدىڭ جايلى سەزىنەتىندىگىنىڭ نىشانى. وسى ءبىر كەرەمەت ونەرىمىزگە جان ءبىتىرىپ, جارق ەتكىزگەندەردىڭ كاسىبى ءجۇرىپ جاتىر, بارا-بارا قۇراق كورپەلەرىمىز شەتەلگە شىعىپ, ول جاقتىڭ دا ۇزاتىلعان قىزىنىڭ جاساۋىنا اينالاتىنا سەنىمدىمىن.
كىلەممەن باستاپ, قۇراق كورپەگە قاراي اۋناپ كەتۋىمنىڭ سەبەبى نەدە؟ ويتكەنى ءدال وسى قۇراق كورپەدەي قازاقتىڭ قالى كىلەمىن قايتا جاڭعىرتۋدىڭ جولى كاسىپكەر ايەلدەردىڭ, ىرزا اپامىزداي مىقتىلاردىڭ ۇلەسىنە قالىپ تۇر. تۇبىندە بارشا الەمدە قازاقتىڭ ءوز برەندى بولسا, ول الدىمەن تابيعيلىعىمەن, جاساعان ءىسىنىڭ قۇرامىندا ەشقانداي جاساندى نارسەلەردىڭ بولماۋىمەن الادى. بۇعان سۇرانىس ارقاشاندا بار جانە جوعارى باعالانادى.
قالى كىلەمىمىزدە ءبىر تامشى جەلىم جاپسىرماي, نە قولدان جاسالعان تالشىق سالماي, تەك قويدىڭ تازا ءجۇنى مەن بوياۋدان عانا جاسالادى. تەحنولوگياسى قيىن ەمەس, قۇدايعا شۇكىر, اپالارىمىزدان قالعان ساندىقتى اقتارسا, كىلەم توقۋعا قاجەتتى ۇرشىق, قايشى, تاراق, وتكىر باكى ساباۋ سياقتى جادىگەرلەرىمىزدى تاۋىپ الامىز. جىلىنا ەكى رەت قىرقىلاتىن قويدىڭ جۇنىنەن تاپشىلىق كورمەيتىنىمىز انىق.
ماسەلە – بىزدەردىڭ نەنىڭ جاقسى ەكەنىن ءبىلىپ, كىلەم توقۋ, كيىز باسۋ, شي وراۋ سياقتى انامىزدىڭ ەنەلەرىنەن الىپ قالعان ءداستۇردى جاڭعىرتۋعا نيەتتىڭ بولۋىندا. بۇنىڭ ءبارىن ماقتانىش ەتىپ, ءوزىمىزدىڭ جەتىستىگىمىزگە, مىنا الەمدە وزگەدەن ايشىقتاپ تۇراتىن قاسيەتىمىزدىڭ بىرىنە اينالدىرۋدا جاتىر. جاسىراتىنى جوق, وزگەنىڭ قاڭسىعىنا تويعانىمىزدى مويىندايىق. ودان دا حالقىمىزدىڭ ءبىر جىرتىعىن بۇتىندەيتىن ىسكە دەن قويالىق. وسىنداي ويى بار ادام قانشا قىمبات بولسا دا ءبىر-ءبىر كىلەم الىپ, قىزىنىڭ جاساۋىنا قوسۋعا اسىعادى, نە بولماسا اياعىنىڭ استىنا تاستاپ جىلۋىن سەزىنەدى. ءوزىمىزدىڭ بولمىسىمىزعا وسىلايشا ورالامىز. وزگەدەن جەتكەن دۇنيە جۇرەگىمىزدى بۇلايشا جىلىتپايتىنىن تۇسىنەتىن ۋاقىت جەتتى.
بۇل رەتتە, ۇلتتىق دۇنيەلەرىمىزدى جاڭعىرتۋدا مەملەكەتتىڭ جاڭاشا كوزقاراسى كەرەك. كوپبالالى انالار بولسىن, اۋىلدا تۇراتىن نە قارايتىن مالى جوق, نە ىستەيتىن جۇمىسى جوق جاس ايەلدەردىڭ كۇشىن ءبىر كاسىپكە توعىستىرىپ, ونى قارجىلاندىرۋ, مۇددەلى ەتۋدىڭ جولىن جاساۋ كەرەك. ءجۇز جىلعا دەيىن تۇگى قيسايمايتىن قالى كىلەمدەردىڭ زاماناۋي ۇلگىسىن جاساپ ونى دامىتۋعا سۋرەتشىلەردى قوسىپ, بۇل ءداستۇردىڭ بيزنەس كوزىنە اينالدىرۋعا بارىن سالعانى دۇرىس بولار ەدى.
