قاشاندا قانداي دا ءبىر ەلدىڭ دامۋ دەڭگەيىنە ونىڭ مادەنيەتىنە قاراپ باعا بەرىلەدى. ءبىز ءوزىمىزدىڭ ونەر شەبەرلەرىنىڭ الەمنىڭ قاي تۇكپىرىنە بارسا دا تالعامپاز قاۋىمنىڭ كوڭىلىنەن شىعىپ, بيىك باعاسىن الىپ جۇرگەندىگىن ماقتانىش ەتەمىز. سولاي دەسەك تە, ۇلتتىق ونەرىمىز وزگە حالىقتاردىڭ ەرەكشە قىزىعۋشىلىعىن تۋعىزادى. شەتەلدىكتەر قازاقتىڭ ءانشى, بيشىلەرىنىڭ ۇلتتىق كيىمدەرىنە, ۇرپاقتان ۇرپاققا مۇرا بولىپ كەلە جاتقان مۋزىكالىق اسپاپتارىنا قىزىعا قارايدى. وعان قولونەرىمىز بەن زەرگەرلىك بۇيىمدارىمىزدى, كيىز ءۇي مەن ءۇي جيھازدارىن قوسىڭىز.
قازاق – تاريحى كۇيمەن جازىلعان, شەجىرەسى شەشەندىكپەن ورىلگەن, ءومىرى انمەن اسپەتتەلگەن, ونەر دەسە ىشكەن اسىن جەرگە قوياتىن تالانتتى حالىق. «اق تابان شۇبىرىندىداعى» «ەلىم-ايدان» باستاپ تاۋەلسىز ەلدىڭ ءانۇرانىنا اينالعان «مەنىڭ قازاقستانىمعا» دەيىنگى حالىقتىق تۋىندىلار ۇلتتىڭ باسىنان وتكەرگەن قۋانىش, قايعىسىنىڭ سازعا اينالعان جىلناماسى ىسپەتتى. سوندىقتان دا, ۇلتتىق ونەر تۋرالى اڭگىمە قوزعاعاندا اقىندار ايتىسىن, حالىق اندەرى مەن كۇيلەرىن, تەرمە-تولعاۋلارىن ءبولىپ الىپ قاراستىرۋعا بولمايدى.
قاندا بار قاسيەت جوعالمايدى
قازاق ونەرىن ءسوز ەتكەندە ادەبيەتىمىزدىڭ اقبەرەن جانرى بولىپ تابىلاتىن اقىندار ايتىسى بىردەن اۋىزعا ىلىگەدى. عاسىردان عاسىرعا ساف التىنداي توت باسپاي جەتكەن تاماشا ءسوز سايىسى تىڭداعان جاندى تاڭداي قاقتىرىپ, كوشپەلى سانالعان حالىقتىڭ مادەني ورەسىنىڭ بيىكتىگىن بىردەن مويىنداتادى. التىن باستاۋىن شەشەندىك سوزدەر مەن اۋىز ادەبيەتىنەن الاتىن قىمبات قازىنانىڭ وسى ۋاقىتقا دەيىن ءوز بيىگىنەن تومەندەمەۋ قۇپياسى دا وسىندا جاتسا كەرەك.
ايتىس – سان ءتۇرلى دارىندىلىقتىڭ سينتەزى سانالاتىن دارا قۇبىلىس. ول – ءبىر ادامنىڭ بويىنان اقىندىقتى, تاپقىرلىقتى, انشىلىكتى, سازگەرلىكتى, ارتىستىك قابىلەتتى بىردەي تالاپ ەتەتىن بەكزات ونەر. سوندىقتان دا بۇل سالادا ولجا سالۋ ەكىنىڭ ءبىرىنىڭ قولىنان كەلە بەرمەيتىندىگى دالەلدەۋدى قاجەت ەتپەيدى.
قىلىشىنان قان تامعان كەڭەستىك كەزەڭدە ايتىستىڭ دا ءۇنى تۇنشىعىپ, ۇمىت بولا باستاعانداي ەدى. 1943 جىلدان باستاپ رەسپۋبليكالىق اقىندار ايتىسىنىڭ وتكىزىلمەۋى – وسىنىڭ ايقىن ايعاعى.
1990 جىلدار تۇسىندا, تاۋەلسىزدىك تاڭى اتار الدىندا ۇلتتىق ونەردى قايتا ورالتۋعا دەگەن ۇمتىلىس ايتىستى دا اينالىپ وتكەن جوق. ناۋرىز ناقىشتارىن ورنەكتەپ, تەرمە-تولعاۋىن تۇگەندەپ, ءداستۇرلى اندەرىن اۋەلەتكەن اردا قازاق الداسپانداي ايتىسىمەن دە ساعىنا قاۋىشتى.
قايتا تۋعان قازىرگى قازاق ايتىسىنىڭ ۋىعىن بەكىتىپ, شاڭىراعىن كوتەرۋ باقىتىنىڭ مەنىڭ زامانداستارىما بۇيىرعاندىعىن قاشاندا ماقتانىش سەزىمىمەن ەسكە الامىن. ول كەزدە بۇرىنعى ايتىستاردىڭ دىبىس, بەينە تاسپالارى تۇگىلى گازەتتەرگە جاريالانعان نۇسقالارىن تابۋ دا وڭايعا تۇسپەگەنى بەلگىلى. سوعان قاراماستان جادىمىزدان وشە باستاعان جاۋىنگەر جانردى ءتىرىلتىپ قانا قويماي, ونى دامىتىپ, بۇگىنگى بيىگىنە كوتەرۋگە ۇلەس قوسقان الدىڭعى تولقىننىڭ ەڭبەگى زەرتتەپ-زەردەلەۋدى قاجەت ەتەدى.
ول كەزدەگى ءاربىر ايتىستىڭ ەرەكشە قۇبىلىس بولىپ تابىلعاندىعىن, جەتپىس جىل بوداندا بولعان حالىقتى وياتۋدا وراسان زور ءرول اتقارعاندىعىن كەيىنگى ۇرپاقتىڭ ءبىرى بىلەر, ءبىرى بىلمەس. ال, سەكسەنىنشى جىلدارداعى حالىقتىڭ ايتىسقا دەگەن ىقىلاسى مەن ايتىسكەرلەرگە دەگەن قۇرمەتىن جازىپ جەتكىزۋ قيىن. ونى تەك كوزبەن كورۋ كەرەك.
1987 جىلى قاراعاندى قالاسىندا ءتورت وبلىس اقىندارىنىڭ (تورعاي-جەزقازعان, قوستاناي-سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى) ايتىسىندا مىناداي جۇرەك تەبىرەنتەرلىك جاعدايدىڭ كۋاسى بولدىم. كەزەكتى ايتىستىڭ باستالۋىنا ساناۋلى-اق ۋاقىت قالعان. قولدارىندا بيلەتتەرى جوق, سوندا دا قايتسە دە كىرۋگە ۇمتىلعان ءبىر توپ كورەرمەندەردى ءتارتىپ ساقشىلارى ەسىككە قاراي ىعىستىرىپ, سىرتقا شىعارىپ جاتىر ەكەن. باسىنداعى جاۋلىعى سىرعىپ موينىنا ءتۇسىپ كەتكەن ءبىر انا ۇلتتىق كيىمدە جۇرگەن مەنى كورە سالىسىمەن:
– بالام-اي, وسى ايتىس ءۇشىن قىرىق شاقىرىم جەردەن كەلىپ ەدىم, ەندى كورە الماي كەتكەنىم بە؟ – دەپ, وكىرىپ جىلاپ جىبەردى.
مەن شىداي الماي جۇگىرىپ بارىپ, ميليتسيا قىزمەتكەرلەرىنە:
– جىگىتتەر, بۇل كىسى مەنىڭ انام ەدى, – دەپ ازەر كىرگىزىپ العانىم ەسىمدە.
سول سياقتى, 1990 جىلى تاشكەنت قالاسىندا وتكەن ورتا ازيا – قازاقستان اقىندارىنىڭ ايتىسىندا سول جاقتاعى قانداستاردىڭ:
– ءجۇز سومعا ءبىر بيلەت تابا المادىق, – دەگەندەرى دە بۇگىنگىدەي كوز الدىمدا.
اۋىلدىق جەرلەردە ايتىس بولاتىن كۇنى الدىن الا حابارلانعان تويلاردىڭ ءوزىنىڭ كەيىنگە قالدىرىلعاندىعى جايىندا گازەتتەردە سان مارتە جازىلعان ەدى. وسى ورايدا «سول كەزدەگى ايتىستىڭ مۇنشالىقتى بەدەلگە يە بولۋىنىڭ سەبەبى نەدە؟» دەگەن ورىندى ساۋال تۋىندايدى.
بىرىنشىدەن, وداق كەزىندە ايتىس قىرىق جىلداي ءۇزىلىپ قالعاندىقتان, حالىق ۇلتتىق ونەرگە ابدەن شولدەگەن بولاتىن. ەكىنشىدەن, بۇگىنگى ايتىسكەرلەردىڭ العاشقى لەگى ازاتتىق تۋرالى ايتپاق تۇگىلى, ويلاۋدان قورقاتىن كوپشىلىكتىڭ ىشىندە بۇعىپ جاتقان سوزدەردى ءدال تاۋىپ, ەلدىڭ جىرىن جىرلاپ, مۇڭىن مۇڭداعانى داۋسىز. ۇشىنشىدەن, قازىرگى ايتىستىڭ تۋىن كوتەرگەن تۇستاستارىم اسەلحان, ءاسيا, ەسەنعۇل, ابدىكارىم, بايانعالي, قاتيموللا, شىنبولات, شورابەك جانە باسقالارىمىز ەشكىمگە ۇقسامايتىن ماقامدارىمىزبەن, وزىندىك ءسوز ساپتاۋلارىمىزبەن ەرەكشەلەنۋگە تىرىستىق. كەيىن ءبىزدىڭ قاتارىمىزعا ەرىك, ازىمبەك, ايتاقىن, سەرىك, مەلس, ەلەنا, اقمارال, جادىرا ت.ب. كەلىپ قوسىلدى. الدىمىزداعى تاۋشان اپا, ماناپ, كوكەن, قاليحان, كوكپاي اعالارىمىز قازاق ايتىسىندا ويىپ ورىن العان تۇلعالار ەدى.
ال, ەندى ەڭ باستىسى, ولاردىڭ جىر جولدارى دا كەسەك-كەسەك بولاتىن, قارابايىر, ارزان سوزدەرگە بارا بەرمەيتىن. كوكەن اعانىڭ تالدىقورعاندىق اقىنعا:
– ارقاۋى ادامزاتتىڭ التىن استىق,
قىزىلشاڭ نان بولمايدى شايناعانمەن, – دەپ تۇيدەكتەتە توگۋى ەرەكشە ريزاشىلىق سەزىمىن تۋدىرعان.
ەرىك ءىنىمنىڭ تانىمال اقىندى جانىنان تاستاماي جۇرگەن قوستانايلىق ايتىسكەر قىزبەن:
– شىنىمەن ءسوز تانيتىن كىسى بولسام,
كەم ەمەس اقىندىعىڭ اقىلبەكتەن, – دەپ استارلاپ ازىلدەسۋى قانداي تاپقىرلىق!
سەكسەنىنشى جىلدارداعى ايتىستىڭ تاعى ءبىر ارتىقشىلىعى – بۇگىن ايتىستا كوتەرىلگەن ماڭىزدى ماسەلەلەر ەرتەڭ شۇعىل شەشىمىن تاۋىپ جاتاتىن. ەرماكتىڭ ەسكەرتكىشىنىڭ الىنۋى, ەرميتاجداعى تايقازاننىڭ ورالۋى, جەر-جەردەگى ونوماستيكا سالاسىندا كەتكەن كەمشىلىكتەردىڭ جوندەلۋى, كەزىندە ءبىز باتىل كوتەرگەن جايلاردىڭ قوعامدىق پىكىرگە ۇلاسۋىنىڭ ناتيجەسى بولاتىن.
وسىلاردى تىلگە تيەك ەتە وتىرىپ انىق كوزىمىز جەتكەن ءبىر شىندىق – قاندا بار قاسيەت قانشا كەدەرگىگە جولىقسا دا جوعالمايدى ەكەن. بۇل حالقىمىزدىڭ ۇلىلىعىن عانا ەمەس, ايتىستىڭ قۇدىرەتىن دە تانىتسا كەرەك. سوندىقتان دا بۇگىنگى ايتىستىڭ العاشقى قارلىعاشتارى ايتىس تۋىن كوتەرىپ قانا قويماي, ونىڭ سان سالاسىنىڭ (قايىم, جۇمباق, وتىرىك, قىز بەن جىگىت, تۇرە, سۇرە ايتىستار) جاپىراق جايعان اعاشتاي گۇلدەنۋىنە قوماقتى ۇلەس قوستى. بۇنىڭ ءبارى اتالى سوزگە توقتاعان قازاقتىڭ ۇلتىمىزدىڭ الداسپانداي ايتىسىن قايتا ورالتۋ ارقىلى تۇگەندەگەن ۇپايى بولىپ تابىلادى.
ءومىردىڭ ءبىر ورنىندا تۇرمايتىندىعى سەكىلدى ونەر دە ۇنەمى ىزدەنىس, دامۋ ۇستىندە بولادى. ول – زاڭدى قۇبىلىس. قازىرگى قازاق ايتىسى دا بۇل كۇندە قاناتىن كەڭگە جايدى. بارىنەن بۇرىن ايتىستىڭ جىل سايىن جاسارا تۇسكەندىگى كوڭىل قۋانتادى. مەكتەپ قابىرعاسىندا ءجۇرىپ-اق ايتىسكەرلەر قاتارىنان كورىنىپ جۇرگەن جاس تالانتتار قاتارى كوبەيىپ كەلەدى. سول سەكىلدى ايتىستىڭ كوركەمدىك دەڭگەيى دە ارتا ءتۇستى. ءسوز سايىسىندا وزىندىك قولتاڭباسى قالىپتاسقان اقىنداردىڭ ءبىر توبى شوق جۇلدىز سەكىلدى ىرىكتەلىپ شىقتى. ولاردىڭ قاتارىندا مۇحامەدجان, ءورازالى, بەكارىس, ايبەك, بالعىنبەك, اينۇر, سارا, جانداربەك, مۇحتارلاردىڭ ەسىمدەرىن ەرەكشە اتاپ وتۋگە بولادى.
ارينە, قىزىققا ادام تويعان با, ايتىس كوپ بولسا دا كورەرمەنسىز بولعان جوق. الايدا, قولتىعى قۇرعاماعان جۇيرىكتەردىڭ كەيبىرەۋلەرى جورعاسىنان جاڭىلىپ, سىر بەرە باستادى. جانى قىسىلعاندا بۇرىنعى ايتىستا ايتقان سوزدەرىن, كەيدە تۇتاس كەزەكتەرىن قايتالاپ جىبەرگەندەرى دە جاسىرىن ەمەس. ونى ءماز-ءمايرام بولىپ وتىرعان كورەرمەندەر اڭعارماعانىمەن, قازىلار قاتارىندا وتىرعان «ايتىستىڭ مايىن ىشكەندەر» جوعالعان مالىن تاپقانداي تانىپ جاتادى. سونىمەن قاتار, اقىنداردىڭ حالىققا قول سوقتىرامىن دەپ انايى ايتىسىپ, ادەپتەن اتتاپ جاتاتىن كەزدەرى دە كەزدەسەدى. ولار قايتسە دە باس بايگە الۋدى ماقسات ەتىپ, بۇل قىلىقتارىن ەرسى كورمەگەنىمەن اتالى ءسوزدى ارداق تۇتقان ۇلت ۇپايىن تومەندەتىپ الاتىندىقتارىن ەستەن شىعارماۋلارى كەرەك.
ايتىسكەردىڭ كوپشىلىك كوزايىمىنا اينالۋىندا ايتىس مادەنيەتى باستى ءرول اتقارادى. ۇلكەندى اعا, كىشىنى ءىنى تۇتىپ, قارىنداستى قادىرلەپ, قارسىلاسىنىڭ قارا باسىنا, ەل مەن جەرىنە ءتىل تيگىزبەي ايتىسقان اقىن قاشاندا سۇيكىمدى كورىنەتىندىگى دە سوندىقتان. باياعىنىڭ بالۋاندارى دا جىعىلعان قارسىلاسىنىڭ باسىنان اتتاماعان.
ايتىستىڭ جيىلىگىنەن تاعى ءبىر تاپقان «پايدامىز» قازىرگى ايتىسكەرلەردىڭ ءسوز سايىسىنا شىعار الدىندا ءبىر-بىرىمەن كەلىسىپ الاتىندىعى دا باسپاسوزدە جازىلىپ ءجۇر. «ايتىس تارتىمدى بولۋ ءۇشىن سولاي ىستەۋگە ءماجبۇرمىز» دەپ ونى جاس اقىنداردىڭ وزدەرى دە مويىندايدى.
سوڭعى جىلدارى مادەنيەت مينيسترلىگى تاراپىنان اقىندار ايتىسىن كوتەرۋگە بايلانىستى قولعا الىنىپ جاتقان كەشەندى شارالار – ۇلتتىق ونەرىمىزدى ۇلىقتاۋعا قاتىستى باتىل قادامدار. ورەلى ونەرگە مەملەكەت تاراپىنان جاسالىپ جاتقان بۇنداي قامقورلىق جاس ايتىسكەرلەرگە دە ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىك جۇكتەسە كەرەك. «بۇرالقى ءسوز كۇلگەنگە جاقسى», بىراق اتالى ءسوزدىڭ ورنى قاشاندا ەرەكشە.
تاۋەلسىزدىك تۇسىندا ورتامىزعا قايتا ورالعان باعا جەتپەس بايلىعىمىز – اقىندار ايتىسىنىڭ ءوزى شىققان بيىگىنەن تومەندەمەۋىنە ۇلەس قوسۋ بارشامىزدىڭ ابىرويلى بورىشىمىز بولىپ تابىلادى. سوندىقتان قولدا بار التىندى قادىرلەۋدى ەشقاشان ەستەن شىعارماعان ابزال.
ونەرلى ەلدىڭ ءورىسى كەڭ
قازاق – ءانشى, كۇيشى عانا ەمەس, ومىردەن جيعان, تۇيگەنى كوپ فيلوسوف حالىق. ايتار ءسوزىن ماقالداپ باستاپ, ماتەلدەپ اياقتايتىن, ەردىڭ قۇنىن ءبىر اۋىز سوزبەن شەشەتىن شەشەن حالىق. شەتەلدەن كەلگەن ءبىر قوناقتىڭ: «قازاقتار سوقىردىڭ, ساڭىراۋدىڭ, اقساقتىڭ كەمدىگىن توبەدەن تۇسكەندەي قىلىپ ايتپاي, كوزى زاعيپ, قۇلاعى قاعىس ەستيدى, اياعىن سىلتىپ باسادى دەپ سىپايىلاپ جەتكىزەدى ەكەن. ال, ءبىر ادام قايتىس بولعان كەزدە ونى ەستىرتۋلەرى – ءوز الدىنا ءبىر ونەر. مەن مۇنداي مادەنيەتتى حالىقتى, باي ءتىلدى ءبىرىنشى كەزدەستىرۋىم» دەپ تاڭ قالعانى ەسىمدە. وسىنداي ۇلى تىلدەن ايرىلىپ قالساق, كەيىنگى ۇرپاق كەشىرە قويار ما ەكەن؟
اتقا ءمىنىپ, ەر جاستانىپ جۇرسە دە ارتتارىنا مول مۇرا قالدىرىپ كەتكەن, باسى قورقىتتان باستالىپ, بۇقار جىراۋ, اقتامبەرلى, ماحامبەتتەرمەن جالعاسقان تەرمە-تولعاۋلار – ءبىزدىڭ ورتايماس قازىنامىز, ورتاق مۇرامىز. تاڭدى تاڭعا جالعاپ شىرقالاتىن ولەڭ-جىرلاردى, تەرمە-تولعاۋلاردى اۋىزشا جادىندا ساقتاپ, بۇگىنگى كۇنگە دەيىن جەتكىزگەن بابالارىمىزدىڭ قاسيەتىنە قالاي باس يمەسسىڭ! سول اسىل قازىنالارىمىزدىڭ باسىن قوسقان «باتىرلار جىرلارى», «بەس عاسىر جىرلايدى» جيناقتارى ونەرسۇيەر ءار قازاقتىڭ تورىنە ءسان بەرىپ تۇر.
كەڭەس وداعى كەزىندە جوقتاۋسىز قالعان جىرشىلىق, جىراۋلىق ونەردىڭ تۋعان حالقىنا اقىندار ايتىسىمەن قوسا ورالۋى كەزدەيسوقتىق ەمەس, ويتكەنى, ول – ءبىر بۇتاقتىڭ قاتار ءبۇر جارعان قوس جاپىراعىنداي ەگىز جانرلار. كەزىندە قازاق تەلەديدارىندا قولعا الىنعان «تەرمە» حابارى وسى ءبىر ۇمىت قالعان اسىلدارىمىزدى ناسيحاتتاۋعا ۇلكەن ۇلەس قوستى.
قازىرگى تاڭدا تەرمەشى, جىرشىلاردىڭ بايقاۋلارى, اۋىز ادەبيەتىنىڭ ءىنجۋ-مارجاندارى داستاندار مەن قيسسالاردى ورىنداۋشىلاردىڭ كونكۋرستارى دا ءجيى وتكىزىلىپ تۇرادى. ازىرەت سۇلتان مەشىتىنىڭ بۇگىنگى اقىندار جازعان تەرمەلەرگە بايگە جاريالاۋى دا وتە باعالى باستاما. تەك وسىنداي باستامالاردى جەتىلدىرە تۇسۋگە كۇش سالىپ, جاقسى ءىستى جالعاستىرا تۇسسەك, نۇر ۇستىنە نۇر بولار ەدى.
قازىر ەسترادا جانرىندا جۇرگەن انشىلەردىڭ دە حالىق اندەرى مەن تەرمەلەرىنە بەت بۇرعاندىعى بايقالادى. بۇل نيەتتەرى قۋانتقانىمەن وسى سالادا ءبارى بىردەي تابىسقا جەتىپ ءجۇر دەۋگە ءالى ەرتەرەك. كەزىندە «دوس-مۇقاسان» ءانسامبلى ورىنداعان «اۋىلىڭ سەنىڭ ىرگەلى», «جايدارمان», «ون التى قىز», «ءلايلىم شىراق» اندەرىنىڭ دەڭگەيىنە قول جەتكىزۋ ەكىنىڭ ءبىرىنىڭ قولىنان كەلە بەرمەسى انىق. سول سەكىلدى تەرمە, جىرلاردى تاقپاقتاتىپ, جاراپازان وقىعانداي سىلدىرلاتىپ ورىنداپ شىققانمەن دە الىسقا بارماسىمىز بەلگىلى. بۇل ورايدا مايتالمان مۋزىكا ماماندارىنىڭ كەڭەسى, كومەگى اۋاداي قاجەت.
قازىر نە كوپ, اۋەزسىز ءان, ماعىناسىز ولەڭ كوپ. سونى ساحنا تورىنەن ورىنداپ, جۇلدىز اتانىپ جۇرگەندەر كوپ. تەلەديداردى قوسىپ قالساڭ: «جان قۇربىم, قيماسىڭدى قايدا قالدىردىڭ؟» دەپ اندەتىپ جاتقانى.
سوندىقتان دا ونەرسۇيەر قاۋىمنىڭ الىستاعى الپىسىنشى جىلدارداعى اندەر مەن ءشامشىنىڭ شىعارمالارىنا دەگەن ساعىنىشىن تۇسىنۋگە بولادى.
ارينە, اۋىزدى قۋ شوپپەن سۇرتە بەرۋگە بولماس. قازاق ونەرىن سىرتقا تانىتۋدا «ۇلىتاۋ» ءانسامبلىنىڭ اتقارىپ جۇرگەن ەڭبەگى ءبىر بولەك. باعدارلاماسىنا اندەر ىرىكتەۋدە بيىك تالاپ قويا بىلەتىن «مۇزارت» توبى تالعامپاز قاۋىمنىڭ كوڭىلىنەن شىعىپ كەلەدى. جالپى «مۇزارت» توبىن قازاق ەستراداسىنداعى «دوس-مۇقاساننان» كەيىنگى قۇبىلىس دەپ ايتۋعا بولادى. يگى ىزدەنىستەرىمەن قۋانتىپ جۇرگەن «جىگىتتەر» توبىنىڭ شىعار شىڭى ءالى الدا دەپ ويلايمىز.
الايدا, ءداستۇرلى انشىلەر اراسىنان ەسترادا جانرىنا اۋىسۋ ءۇردىسى دە بايقالادى. مىسالى, حالىقتىڭ سۇيىكتى انشىلەرىنىڭ ءبىرى مايرا ءىلياسوۆا سوڭعى كەزدەرى ەسترادادا بەرىك قونىس تەپكەندەي. وكىنىشكە قاراي, ونىڭ كەڭ دە يىرىمدەرگە تولى تازا داۋىسىنىڭ قۇدىرەتىن تانىتۋعا كەلگەندە گيتارا ءۇنى دارمەنسىز سەكىلدى. قايرات بايبوسىنوۆتىڭ فونوگراممامەن ءان ايتىپ تۇرعانىن كوزگە ەلەستەتۋ قانشالىقتى قيىن بولسا, مايرانىڭ دا ءداستۇرلى اندەگى ورنى ۇڭىرەيىپ تۇر.
قازىر جازبا سۇيەمەلدەن قاشىپ, جاندى داۋىسپەن ءان ايتۋعا بەتبۇرىس بايقالادى. وسىنداي مۇمكىندىكتى پايدالانىپ, ءداستۇرلى ءاندى ورىنداۋشىلارعا جاعداي تۋعىزىپ, ۇلتتىق ونەرىمىزدىڭ جاندانا تۇسۋىنە جول اشۋدى كەڭىنەن قولعا الۋىمىز قاجەت.
«ءتىل ونەرى دەرتپەن تەڭ» دەپ سانايتىن قازاقتىڭ اتالى سوزىمەن بىرگە استارلى ءازىلى, جاراسىمدى قالجىڭدارى دا ەل اۋزىندا كەڭىنەن تارالىپ, قانشاما جىلدار كولەمىندە ەستىگەن جاننىڭ جانىن جادىراتىپ كەلەدى. ولاردىڭ ءبىر بولىگى «قازاقى قالجىڭ», «دەگەن ەكەن» ايدارلارىمەن گازەت, جۋرنالدار بەتتەرىندە جاريالانىپ, بۇگىنگى تاڭدا جاڭاشا جالعاسىن تاۋىپ كەلەدى.
قازاقتىڭ ءازىل-قالجىڭىن جانداندىرىپ, حالىقتىڭ وزىنە قايتا ۇسىنۋدى ماقسات ەتەتىن تاعى ءبىر توپ بار. ول – كۇلكى تەاترلارى. ولاردىڭ دا پايدالاناتىن قۇرالى – ءسوز, قاينار كوزى – قازاقتىڭ قاسيەتتى انا ءتىلى. كەزىندەگى قۇدايبەرگەنى مەن تۇڭعىشبايى, مەيىرمانى مەن ليدياسى, توقسىنى مەن ءۋايىسى بار «تاماشا» قانداي ەدى, شىركىن!
– بيوگرافياڭ كەلگەنمەن,
گەوگرافياڭ كەلمەيدى, – دەگەن سوزدەرى ەل اۋزىندا ماقالعا اينالىپ كەتپەپ پە ەدى؟
ال, قازىرگى كۇلكى تەاترلارىن الىپ قاراڭىزشى. بار الدەرى كەلەتىنى – قازاقتىڭ قاڭباق شالدارى مەن اڭقاۋ كەمپىرلەرى. ءوز اتاسى مەن اجەلەرىن مازاق ەتكەندە, جاقسىنى قايدان الماقشى؟ كەرەك بولسا, ولاردىڭ وبرازى دۇرىس سومدالعان با دەگەن سۇراق تا تۋىندايدى. اۋىلدان شىققان اقكوڭىل قاريالاردى كەلەكە ەتۋگە قانداي حاقىسى بار؟ نەمەسە ساقالدى, مۇرتتى «ايەلدەردەن» اياق الىپ جۇرگىسىز. ال, ازىلدەرى قانداي, تۇيەدەن تۇسكەندەي. كۇلدىرەمىز دەپ, ءبۇلدىرىپ الىپ جاتقانى. سولارعا كوزىنەن جاس اققانشا كۇلىپ, قول شاپالاقتاپ جاتقان كوپشىلىكتى كورگەندە, ەگەر ءسوز ونەرىنە دەگەن تالعامىمىز كۇلكى تەاترلارىنىڭ دەڭگەيىنە دەيىن تومەندەيتىن بولسا, ءتىل بىلمەيتىن ماڭگۇرتتەرمەن جىلاپ كورىسىپ جۇرمەيىك دەگەن كۇپىر ويعا شومدىم.
سان عاسىرلار بەلەسىنەن مازمۇنىن, ماڭىزىن جوعالتپاي جەتكەن مادەنيەتىمىز بەن ونەرىمىزدىڭ جارقىن بولاشاققا دا جارقىراي جەتۋىنە قاجەتتى باستى شارتتاردىڭ ءبىرى – ولارعا دەگەن قۇرمەت, حالىقتىق سالت-داستۇرگە دەگەن قامقورلىق, ۇلتتىق ونەرگە دەگەن ادالدىق. سوندا عانا ۇلت ۇپايى تۇگەندەنىپ, ەل ەڭسەسى كوتەرىلە تۇسپەك.
