تاتۋلىق تاعىلىمى

– ۋكراينانىڭ قازىرگى جاعدايىن قازاق­ستانمەن سالىستىرعاندا جەر مەن كوكتەي دەپ ايتۋعا بولادى. ۇلت كوشباسشىسى – نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆتىڭ ساليقالى ساياساتىنىڭ ارقاسىندا مامىراجاي تىرلىك كەشۋدەمىز. ەلىمىزدەگى بارلىق ەتنوستار مەن مەملەكەتقۇراۋشى قازاق ۇلتى تاتۋ-ءتاتتى ءومىر ءسۇرىپ, بىردەي قۇقىقتارعا يە بولىپ كەلەدى. ەلباسى ءبارىن ورىن-ورنىنا قويىپ وتىرادى. قازاقستان حالقىنىڭ اسسامبلەياسى دا مەملەكەتىمىزدەگى تەڭ قۇقىقتىلىقتى قامتاماسىز ەتىپ, ۇلتتار دوستىعىنا ءوز ۇلەسىن قوسۋدا. كونفەسسياارالىق قاتىناستا دا اسسامبلەيانىڭ ۇلەسى ەرەكشە. ءبىر سوزبەن ايتقاندا, قاي جاعىنان الساق تا, ادىلدىك سالتانات قۇرعان ەلمىز. ازداعان تاريحي كەزەڭنىڭ ىشىندە قازاقستان ساياسي, ەكونوميكالىق جانە الەۋمەتتىك تۇرعىدان جاڭعىردى. «قازاقستان جولى» اتالاتىن ەلدىڭ دامۋ مودەلىنىڭ نەگىزى سالىنىپ, كوپتەگەن ەلدەرگە ۇلگى بولا ءبىلدى. بۇل مودەلدى باسقا ەلدەردىڭ مويىنداۋدان باسقا لاجى قالمادى. قازىرگى ەلباسى ۇسىنعان «ماڭگىلىك ەل» يدەياسى دا مەملەكەتىمىزدىڭ زور بولاشاعىن كورسەتەدى. ۋكرايناداعى جاعدايدى سارالاپ كورسەك, ۆيكتور يانۋكوۆيچ ەلدى باسقارعان ءتورت جىل ىشىندە وتباسىنىڭ عانا قامىن ويلاپ, ونداعان, جۇزدەگەن ميلليارد دوللاردى قالتاسىنا سالدى. وسىدان كەيىن كەدەيلىكتىڭ شەگىنە جەتكەن حالىق باس كوتەرمەي قايتسىن؟! ال, بىزدە وندايعا جەتكەن جوق. جەتە قوي­مايدى دا دەپ ويلايمىن. قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ مۇشەسى, ەلباسى سايا­ساتىن قولداۋشى ءبىر ادام رەتىندە وعان تولىق سەنىمدىمىن.

– سوڭعى كەزدە الەمنىڭ ءار ءتۇرلى ەلدەرىندە قو­عامدىق تۇراقتىلىقتىڭ تارازىسى تەڭسەلىپ, ءتۇرلى قاقتىعىستار ورىن الۋدا. ونىڭ سوڭى بەلگىلى ءبىر ەلدەگى ەكونوميكالىق-الەۋمەتتىك قايشىلىقتارعا الىپ كەلىپ جاتىر. مۇنداي كەلەڭسىز وقيعا بەلەڭ العان جەردە ورنىقتى دامۋ مەن گۇلدەنۋگە باستايتىن اسىل مۇ­راتتاردى كەرى شەگىندىرىپ, قاراپايىم حالىقتىڭ قاۋىپسىزدىگى مۇڭ بولاتىنىنا  كوزىمىز جەتىپ وتىر.

وسىنداي قاقتىعىستار تالاي حا­لىق­تىڭ بالاسىنا پانا بولعان قازاق جەرىن اينالىپ وتكەنىنە قۋانا­مىن. بۇل – بار­لىعىمىزدى ءبىر مۇددە, ءبىر ماقساتقا جۇ­مىل­دىرا بىلگەن ەلباسىنىڭ سارابدال سايا­ساتىنىڭ ناتيجەسى.

بارلىق ازاماتتاردىڭ تەڭ قۇقىقتىعى مەن ولاردىڭ قوعام الدىنداعى جاۋاپ­كەر­شىلىگى ءبىزدى جارقىن بولاشاققا باستايدى. باع­دارىمىز ايقىن. پرەزيدەنتىمىز قازاق­ستان حالقىنا بيىلعى جىلعى جولداۋىندا «تاۋەل­سىز­دىككە قول جەتكىزگەننەن گورى ونى ۇستاپ تۇرۋ قيىن», «ءبىز وزگەنىڭ قاتەلىگىنەن, وتكەننىڭ تاعىلىمىنان ساباق الا بىلۋگە ءتيىسپىز» دەگەن ەدى. ەرتەڭىنە سەنىممەن قارايتىن كەمەلدى ەلدىڭ ءاربىر ازاماتى ەلباسىنىڭ وسى سوزدەرىن جادىندا ساقتاۋى ءتيىس. بيىك جاسامپازدىق رۋحى بار حالىقتىڭ العا قويعان بيىك اسۋلارى بار. قازاقستان حالقى وسى جولىنان ەش تانبايدى دەپ ويلايمىن.

– ۋكراينانىڭ قازىرگى جاعدايىن قازاق­ستانمەن سالىستىرعاندا جەر مەن كوكتەي دەپ ايتۋعا بولادى. ۇلت كوشباسشىسى – نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆتىڭ ساليقالى ساياساتىنىڭ ارقاسىندا مامىراجاي تىرلىك كەشۋدەمىز. ەلىمىزدەگى بارلىق ەتنوستار مەن مەملەكەتقۇراۋشى قازاق ۇلتى تاتۋ-ءتاتتى ءومىر ءسۇرىپ, بىردەي قۇقىقتارعا يە بولىپ كەلەدى. ەلباسى ءبارىن ورىن-ورنىنا قويىپ وتىرادى. قازاقستان حالقىنىڭ اسسامبلەياسى دا مەملەكەتىمىزدەگى تەڭ قۇقىقتىلىقتى قامتاماسىز ەتىپ, ۇلتتار دوستىعىنا ءوز ۇلەسىن قوسۋدا. كونفەسسياارالىق قاتىناستا دا اسسامبلەيانىڭ ۇلەسى ەرەكشە. ءبىر سوزبەن ايتقاندا, قاي جاعىنان الساق تا, ادىلدىك سالتانات قۇرعان ەلمىز. ازداعان تاريحي كەزەڭنىڭ ىشىندە قازاقستان ساياسي, ەكونوميكالىق جانە الەۋمەتتىك تۇرعىدان جاڭعىردى. «قازاقستان جولى» اتالاتىن ەلدىڭ دامۋ مودەلىنىڭ نەگىزى سالىنىپ, كوپتەگەن ەلدەرگە ۇلگى بولا ءبىلدى. بۇل مودەلدى باسقا ەلدەردىڭ مويىنداۋدان باسقا لاجى قالمادى. قازىرگى ەلباسى ۇسىنعان «ماڭگىلىك ەل» يدەياسى دا مەملەكەتىمىزدىڭ زور بولاشاعىن كورسەتەدى. ۋكرايناداعى جاعدايدى سارالاپ كورسەك, ۆيكتور يانۋكوۆيچ ەلدى باسقارعان ءتورت جىل ىشىندە وتباسىنىڭ عانا قامىن ويلاپ, ونداعان, جۇزدەگەن ميلليارد دوللاردى قالتاسىنا سالدى. وسىدان كەيىن كەدەيلىكتىڭ شەگىنە جەتكەن حالىق باس كوتەرمەي قايتسىن؟! ال, بىزدە وندايعا جەتكەن جوق. جەتە قوي­مايدى دا دەپ ويلايمىن. قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ مۇشەسى, ەلباسى سايا­ساتىن قولداۋشى ءبىر ادام رەتىندە وعان تولىق سەنىمدىمىن.

– بەلورۋس ۇلتى دا ناۋرىز ايىنىڭ 20-جۇلدىزىنان «گوكانيە ۆەسنى» دەپ كوكتەمگى جاڭعىرۋ, كوكتەۋ ءساتىن  مەرەكەمەن قارسى الامىز. ونىمەن قوسا, 24 ناۋرىزدا  ايۋدىڭ ۇيقىدان وياناتىن كەزى دەپ «كوموەديتسا» مەيرامىن  جانە اتاپ وتەمىز. بۇل كۇنى شومىردان سورپا-سۋىن, بۇرشاق تەكتەس ءداندى داقىلداردان جەنتىك تاعام دايىنداپ, تويا ىشەمىز. سوسىن جەرگە جاتا قالىپ ءارلى-بەرلى دومالانىپ, ىرعالىپ, ىڭىرانىپ قالىڭ ۇيقىدان كوزىن تىرناپ اشقان ايۋدىڭ ىرىمىن جاسايمىز. مىنە, بۇل  ءتۇرىمىز باسقا بولعانمەن, تۇركى حالىقتارىنا ورتاق ناۋرىز مەرەكەسى سيپاتى جاعىنان بىزگە دە بوتەن ەمەس ەكەنىن كورسەتەدى.

قۇدايعا مىڭ دا ءبىر شۇكىرشىلىك, قازاقستاندى مەكەن ەتكەن بەلورۋس دياسپوراسى مادەني بىرلەستىكتەر قۇرۋ ارقىلى سالت-ءداستۇرىمىزدى, ءتىلىمىزدى كوزدىڭ قاراشىعىنداي ساقتاپ, وسكەلەڭ ۇرپاققا ناسيحاتتاپ كەلەمىز.  اسسامبلەيا اياسىندا بىزگە كەڭشىلىك بەرگەنىن تۋىسقاندارىمىز سەزەدى ءارى وسى بەيبىت قاتار ءومىر سۇرگەن ەلدەن ەشقايدا ىرگە اجىراتقىسى جوق. ولاي دەيتىن سەبەبىم, ۋكرايناداعى بۇلىك, سيىردىڭ بۇيرەگىندەي بولەك-سالاق كۇي كەشىپ, يمپەريالىق پيعىلداردىڭ ورتاسىندا قالعان قىرىم تۇبەگىندەگى ءجايت ۋكراينادا و باستان اسسامبلەيا سياقتى قوعامدىق ينستيتۋتتىڭ بولماعانىن, حالىقتى بىرلىككە شاقىراتىن ساياساتتىڭ ورنىقپاعانىن بىلدىرەدى. تومەن ەكونوميكاعا, اۋىر تۇرمىسقا, جۇمىسسىزدىققا شىداماي شەرۋگە شىققان قاراپايىم حالىقتىڭ شىنايى قارسىلىعىن بيلىكقۇمار توپ كىلت جاراتىپ كەتكەندەي بولادى دا تۇرادى. بۇل بىزگە ۇلكەن ساباق بولدى. تىنىشتىق, بەيبىت ءومىر – بارىنەن جوعارى.

– تاتۋلىق پەن بىرلىكتىڭ مەرەكەسى – ناۋرىز جاقىنداپ كەلەدى. ءاز ناۋرىزدىڭ اياسىندا بارلىق ۇلت وكىلدەرىنىڭ باسى قوسىلادى. «قازاق-تۇرىك ءبىر تۋعان» دەمەكشى, ءوز ورتالىعىمىزدا مەرەكەنى ءتيىستى دەڭگەيدە اتاپ وتتىك. بۇگىندە ءبىزدىڭ ەلىمىز تاتۋ-ءتاتتى ءومىر ءسۇرىپ جاتىر. وسى جەتىستىكتەرىمىزگە ەلىمىزدەگى ۇلتارالىق تاتۋلىقتىڭ ارقاسىندا جەتىپ وتىرمىز. وزگە ەلدەردە ۇلت­ارالىق ىنتىماققا بىزدەگىدەي كوڭىل بولىنبەيدى. ءبىزدىڭ باستى بايلىعىمىز ىشكى تاتۋلىق ەكەنىن ەلباسى ءبىر سوزىندە اتاپ وتكەن بولاتىن. جەر بەتىنىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىندە ۇلتارالىق قاقتىعىستار بولىپ جات­قاندا ءبىزدىڭ كوزدىڭ قاراشىعىنداي ساقتايتىن زور جەتىستىگىمىز وسى.

وعان قوسا, ەلباسى بيىلعى جولداۋىندا قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى الدىنا ۇلكەن مىندەتتەر قويدى. حالىققا «ماڭگىلىك ەل» تۇجىرىمداماسى ۇسىنىلدى. بۇل تۇجىرىمدامادا قازاقستاننىڭ ساياسي, ەكونوميكالىق, الەۋمەتتىك ماسەلەلەرىن شەشۋ جولدارى قام­تىلعان. ونى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن ەلدە تۇراقتىلىق پەن ۇلتارالىق تاتۋلىقتىڭ بولۋى زور ماڭىزعا يە.

بۇل وزگە مەملەكەتتەرگە دە ۇلگى بولارى ءسوزسىز.  بىزدە ءار ۇلتتىڭ ءوز ءتىلىن, مادەنيەتىن, داستۇرلەرىن دامىتۋعا بارلىق جاعداي جاسالىپ وتىر. ءبىز قاي ۇلتتىڭ وكىلى بولعانىمىزعا قاراماستان, ەلباسى باستاماسىنا قولداۋ كورسەتىپ, وتانىمىزدىڭ ماڭگىلىك ەل بولۋى ءۇشىن ەڭبەك ەتۋگە ءتيىسپىز.