جاقىندا قىزىق بولدى. بەس جاستاعى قىزىم بيلەگەندى سونداي جاقسى كورەدى. سودان ونى اناسى ەكەۋمىز بالاباقشادان كەيىن قوسىمشا بي ۇيىرمەسىنە بەرۋدى ءجون كوردىك. ۇيدەن ونشا الىس ەمەس, ماڭايداعى حورەوگرافيالىق ەكى-ءۇش ورتالىققا باس سۇقتىم. قۇيتاقانداي قىزىم ولاردى جاقتىرا قويمادى. امالسىزدان داڭقتى باتىر اتامىز باۋىرجان مومىشۇلى داڭعىلى بويىنداعى ارحيتەكتۋرالىق اسەمدىگىمەن انادايدان كوز تارتىپ تۇراتىن وقۋشىلار سارايىنا جەتەكتەپ كەلدىم. سوندا وسى ءبىلىم جانە ونەر ورداسىنىڭ جۇمىسىمەن جاقىن تانىسۋعا مۇمكىندىك تۋدى.
بالاعا جەكە تۇلعا دەپ قارايدى
اشىلعانىنا ونشا كوپ ۋاقىت وتە قويماعان جاڭا وقۋشىلار سارايى بۇگىندە باس قالاداعى بالالار مەن جاستاردىڭ شىعارماشىلىعىن دامىتاتىن تاماشا ورتالىققا اينالدى. ايتەۋىر عيمارات ءىشى ءبىر ءسات جەتكىنشەكتەردەن بوساپ كورگەن ەمەس. اتا-انالار بالالارىنىڭ بوس ۋاقىتىن ءتيىمدى وتكىزۋ ءۇشىن وسىندا اكەلەدى. بۇل جەردە وقۋشىلارعا ساپالى ءبىلىم بەرەتىن بىلىكتى ۇستازدار ورتاسى قالىپتاسقان. ەلىمىزگە تانىمال ونەر مايتالماندارى دا وسى جەردە جۇمىس ىستەيدى. ولار ءار بالاعا جەكە تۇلعا دەپ قاراپ, ونىڭ دۇرىس دامۋىنا ىقپال جاسايدى. جەتكىنشەكتىڭ ءاربىر ۇيىرمەگە قىزىعۋشىلىعىن وياتادى.
ۇيىرمە دەمەكشى, قازىر مۇندا 10 ءبولىم بويىنشا 127 ۇيىرمە جۇمىس ىستەيدى. بۇل بولىمدەر عىلىمي-تەحنيكالىق, لينگۆيستيكا, تەاتر, ارت-ديزاين, بەينەلەۋ ونەرى, ۇلتتىق اسپاپتار, سپورت, حورەوگرافيا, ۆوكال جانە مەدياتسەنتر دەپ اتالادى. وسى ۇيىرمەلەرگە 11 مىڭنان استام بالالار قاتىسادى. – بۇل كورسەتكىش جىل ساناپ ءوسىپ كەلەدى, – دەيدى ءبىز اڭگىمەگە تارتقان وقۋشىلار سارايى ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى ماقپال قاشقىمبەكوۆا.
– ۇيىرمەلەردىڭ 60 پايىزى الەۋمەتتىك از قامتىلعان وتباسىلار مەن ايرىقشا دارىندى بالالارعا تەگىن قىزمەت كورسەتەدى. بىزگە جەتكىنشەكتەر 4 جاستان باستاپ 18 جاسقا دەيىن قابىلدانادى. قازىر وقۋشىلاردىڭ سپورتتىق جانە بي ۇيىرمەلەرىنە سۇرانىسى وتە جوعارى. تەحنيكالىق سالاعا دا قىزىعۋشىلىق باسىم. وسى سالا بويىنشا ديپلوماتيالىق كورپۋس, زەرتحانا, نانوتەحنولوگيالار مەن روبوتوتەحنيكا كابينەتتەرى زاماناۋي قۇرالدارمەن جابدىقتالدى. جاس قالامگەرلەرگە ارنالعان «اي-بالا» جۋرنالى جارىق كورەدى. قىسقاسى, بىزدە ونەرىن ۇشتايمىن دەگەن بالاعا بار مۇمكىندىك بار, – دەدى ماقپال كارىبەكقىزى.
قۇلتەمىرگە قىزىعۋشىلىق كۇشتى
قازىرگى بالالار ۋاقىت تالابىنا ساي ءتۇرلى تەحنيكالارعا اۋەس. اسىرەسە, قۇلتەمىرگە دەگەن قىزىعۋشىلىق كۇشتى. «روبوت» ءسوزى العاش رەت چەح دراماتۋرگى كارەل چەپاكانىڭ ءبىر شىعارماسىندا قولدانىلعان. وندا زاۋىت جۇمىسىنىڭ ەشقانداي ادامنىڭ قاتىسۋىنسىز وزدىگىنەن جۇمىس ىستەيتىنى جايلى ايتىلادى. ال 1927 جىلى نيۋ-يورك قالاسىندا امەريكالىق ينجەنەر د.ۋەكسلي الەمدىك كورمەدە ءوزى قۇراستىرعان العاشقى روبوتتى جۇرتشىلىققا كورسەتەدى. وسىنداعى روبوتوتەحنيكالىق ءۇيىرمەسىنە كەلەتىن بالالار وتە كوپ. وسى ۇيىرمەنىڭ مۇعالىمى جاقسىلىق تولقىننىڭ ايتۋىنشا, ءاربىر توپقا 30-داي بالا قاتىسادى.
ءبىز كابينەتكە كىرگەندە, 1-سىنىپقا ەندى بارعان وقۋشىلار ويىنشىق قۇرالدارىمەن روبوتتار قۇراستىرىپ جاتتى. «ءوزىم ينفورماتيكا پانىنەن ساباق بەرەمىن. قوسىمشا وسىندا قىزمەت ىستەيمىن. بيىل ءبىزدىڭ ۇيىرمەگە كەلىپ جاتقان جەتكىنشەكتەر كوپ. كۇنىنە بەس توپ جۇمىس ىستەيدى. دۇيسەنبىدە عانا دەمالىس, قالعان كۇندەرى – جۇمىس. بالالاردىڭ روبوتتاردى قۇراستىرۋعا ىنتاسى كەرەمەت. ۇيىرمەگە ولاردى 1-سىنىپتان باستاپ قابىلدايمىز. ساباق ەكى تىلدە جۇرگىزىلەدى. باستاپقى كەزدە جەتكىنشەكتەر ويىنشىقتارمەن ءتۇرلى قۇرىلعىلار جاسايدى. 4-5-سىنىپتاردان باستاپ باعدارلاما ساباقتارى وقىتىلادى. وسى باعدارلاما ارقىلى قۇلتەمىر ءوزى شەشىم قابىلدايتىنداي دارەجەدە قۇراستىرۋعا جەتكىزەمىز. بىلتىر 9-سىنىپ وقۋشىلارى «چاپي» دەگەن روبوتتى ءارتۇرلى دەتالداردان قۇراستىرىپ شىعاردى» دەيدى ءۇيىرمە مۇعالىمى.
ماتەماتيكا ۇيىرمەسىنە دە بالالار كوپ كەلەدى. مۇنى بىزگە وسىندا التى جىلدان بەرى ماتەماتيكا پانىنە ارنالعان ۇيىرمەنى جۇرگىزىپ كەلە جاتقان بەيىمبەت قابىل ايتتى. بۇعان وقۋشىلار 4-سىنىپتان باستاپ قاتىسادى. ءبىر توپتا 15-20 جەتكىنشەك بار. بۇل جەردە دە ساباق ەكى تىلدە وتەدى. ۇيىرمەدە بالالار لوگيكالىق باعىت بويىنشا ەسەپتەر شىعارادى. ءتۇرلى وليمپيادالارعا دايىندالادى. ولاردىڭ اراسىندا رەسپۋبليكالىق, قالالىق ءبىلىم بايگەلەرىندە توپ جارىپ جۇرگەن تالانتتىلار جەتەرلىك.
سۋدا جۇزگەننىڭ دەنى ساۋ
ءبىر عانا حورەوگرافيالىق ءبولىمدە ون ەكى بي ۇيىرمەسى بار ەكەن. ونىڭ بەسەۋى سپورتتىق بولسا, ەكەۋى – زاماناۋي, بىرەۋى كاۆكاز حالىقتارىنىڭ بيلەرىنە ارنالسا, قالعانى حالىقتىق بيگە باعىتتالعان. حورەوگرافيا ءبولىمىنىڭ جەتەكشىسى اينۇر شۇكىروۆانىڭ سوزىنەن جەتكىنشەكتەردىڭ بي ءۇيىرمەسىنە دەگەن ىنتالارى جوعارى ەكەندىگىن اڭعاردىق. وسى بي تۇرلەرىنە 1300 بالا قاتىسادى. اقىلى ءۇيىرمەنىڭ باعاسى ايىنا 8-10 مىڭ تەڭگەنى قامتيدى. بي ۇيىرمەسىنىڭ ورەندەرى قالالىق, رەسپۋبليكالىق مادەني شارالاردا ونەر كورسەتەدى. شەت مەملەكەتتەردە وتكەن ءتۇرلى بايقاۋلاردا باق سىناعان. ماسەلەن, بۇعان دەيىن تۇركيا, رەسەي, گرۋزيا مەملەكەتتەرىندە بولعان بي كونكۋرستارىندا ەلىمىزدىڭ كوك بايراعىن بيىككە جەلبىرەتىپتى. بيىل ۇلىبريتانيادا سپورتتىق بي تۇرىنەن وتكەن سايىستان دا جۇلدەمەن ورالىپتى.
قازىر دارىگەرلەر سۋدا ءجۇزۋدىڭ ادام دەنساۋلىعىنا پايداسى كوپ ەكەندىگىن ايتادى. سوندىقتان قالا بالالارىنىڭ اۋىلعا قاراعاندا قىسى-جازى سۋدا جۇزۋگە مۇمكىنشىلىگى مول. وقۋشىلار سارايىنداعى سۋدا ءجۇزۋ ۇيىرمەسىنە جاسوسپىرىمدەر كوپ جازىلعان. «مەندە ون بەس توپ بار. ءاربىر توپقا 200 بالادان قاتىسادى. باسقا جاتتىقتىرۋشىلاردا دا سولاي. رەزەرۆتە 2000 جەتكىنشەك تۇر. شىندىعىن ايتقاندا, بالالارعا باسسەين تارلىق ەتە باستادى. ءبىزدىڭ جۇمىس تاڭعى 8.00-دە باستالىپ, كەشكى 21.00-دە اياقتالادى. ۇيىرمەگە سەگىز جاستان باستاپ قابىلدايمىز. وقۋشىلار اپتاسىنا ەكى رەت كەلەدى. مەنىڭ توبىمدا قازاقتىڭ بالالارى وتە كوپ. ولارعا سۋدا جالداۋدى ۇيرەتەمىز. سۋدا جۇزگەن بالا اۋىرمايدى. الەۋمەتتىك از قامتىلعان وتباسىلاردىڭ بالالارىنا جەڭىلدىك جاسالعان. اقىلى بولىمگە كەلەتىندەر ايىنا 10 مىڭ تەڭگە تولەيدى. بىزدە جۇزۋدەن جارىستار ءجيى وتەدى. قاراشا ايىندا تاۋەلسىزدىك كۇنى مەرەكەسىنە وراي سۋدا جۇزۋدەن جاسوسپىرىمدەر اراسىندا جارىس ۇيىمداستىرىپ وتىرمىز» دەيدى جاتتىقتىرۋشى باقىتجان جۇماباەۆ.
سونداي-اق, مۇندا بالالار حوككەيى دە جاقسى دامىپ كەلە جاتىر. اتالعان سپورت تۇرىنە بارلىق جاعداي جاسالعان. بۇل ۇيىرمەگە 5 پەن 11 جاس ارالىعىنداعى 60 بالا قاتىسادى. ولارعا ءۇش جاتتىقتىرۋشى حوككەيدىڭ قىر-سىرىن ۇيرەتەدى. ۇيىرمەنىڭ اقىلى باعاسى – ايىنا 7 مىڭ تەڭگە. 10-11 جاستاعى بالالاردان «تاستۇلەك» كومانداسى قۇرىلعان. ولار بيىل رەسەيدە وتكەن چەمپيوناتتا ءۇشىنشى ورىن الىپتى.
بۇگىندە وقۋشىلار سارايى تالاي شارشى توپتا ەل نامىسىن قورعاپ جۇرگەن بوكستان قازاقستان چەمپيوناتىنىڭ جۇلدەگەرى دانيار اقتىلەۋ, دزيۋدودان ازيا چەمپيونى اقمارات ناۋاتبەك, تاەكۆوندودان ازيانىڭ قولا جۇلدەگەرى بوتاكوز قوسمۇحامبەت سەكىلدى دارىندى ورەندەرىمەن ماقتانادى. ءبىلىم, عىلىم, ونەر سالاسىندا بيىك بەلەستى باعىندىرعان وقۋشىلار دا از ەمەس. باستىسى, ءاربىر بالانى سانالى ازامات رەتىندە قالىپتاستىرۋ جولىندا ماڭداي تەرىن توگىپ, ەڭبەك ەتىپ جۇرگەن ۇجىمنىڭ شىعار بيىگى بۇدان دا الدا دەپ ويلايمىز.
