قاسيەتتى قازاق دالاسى تالاي ۇلى عۇلامالاردى دۇنيەگە الىپ كەلدى. قازاق توپىراعىنان كوكىرەگى وياۋ, كوزى اشىق, ويشىل ازاماتتار بۇكىل شىعىس اراب-پارسى مادەنيەتىن مەڭگەردى, ءوز شىعارمالارىن كوپكە ورتاق تىلدە جازىپ, كەيىنگى ۇرپاققا مۇرا ەتىپ قالدىرا ءبىلدى.
ولاردىڭ ىشىندە اتى الەمگە جايىلعاندارى دا از ەمەس. سولاردىڭ ءبىرى – كۇللى الەمگە تانىمال ۇلى تۇلعا, بۇكىل شىعىستى مويىنداتقان ءابۋ ناسىر ءال-فارابي بولسا, ەكىنشىسى وزىندىك گۋمانيستىك ويلارىمەن ءتانتى ەتكەن اباي قۇنانبايۇلى. ءابۋ ناسىر ءال-فارابي جانە اباي قۇنانبايۇلى سەكىلدى ۇلى تۇلعالار ارقىلى قازاق دالاسىندا ەجەلدەن جازۋ مەن سىزۋدىڭ, وركەنيەتتىڭ, عىلىم مەن ءبىلىمنىڭ, مۋزىكا, جازبا ادەبيەتىنىڭ وركەندەگەنىن بۇكىل الەمگە پاش ەتەتىن بولامىز.
پرەزيدەنتىمىز قاسىم- جومارت كەمەلۇلى توقاەۆ قازاقستان حالقىنا جاساعان العاشقى «سىندارلى قوعامدىق ديالوگ – قازاقستاننىڭ تۇراقتىلىعى مەن وركەندەۋىنىڭ نەگىزى» اتتى جولداۋىندا: «كەلەر جىلى اتالىپ وتەتىن ماڭىزدى مەرەيتويلار مەن ەلەۋلى وقيعالارعا دايىندىق جۇمىستارى باستالدى. ەندىگى جىلى ءبارىمىز ءال-ءفارابيدىڭ 1150 جىلدىق, اباي قۇنانبايۇلىنىڭ 175 جىلدىق مەرەيتويلارىن اتاپ وتەمىز. مەرەيتوي بارىسىندا ىسىراپشىلدىققا جول بەرمەي, عۇلاما تۇلعالارىمىزدىڭ ەڭبەكتەرىن حالىق اراسىندا دارىپتەۋىمىز كەرەك» دەپ اتاپ وتكەن بولاتىن.
قازىرگى ۋاقىتتا عالىم, فيلوسوف ءابۋ ناسىر ءال-ءفارابيدىڭ 1150 جىلدىق جانە اقىن, اعارتۋشى اباي قۇنانبايۇلىنىڭ 175 جىلدىق مەرەيتويلارىن مەملەكەتتىك دەڭگەيدە اتاپ ءوتۋ جوسپارلانىپ, ءىس-شارالار وتكىزىلۋدە.
عۇلاما عالىم الكەي مارعۇلاننىڭ «اباي مەن ءال-ءفارابيدىڭ كوزدەگەنى ادامداردىڭ رۋحاني بايلىعى, ولاردىڭ باقىتتى بولۋى مەن اسەمدىككە ۇمتىلۋى بولىپ تابىلادى» دەگەن پىكىرى بار. قازاقتىڭ باعىنا بىتكەن تۇلعالار ءال-فارابي مەن اباي ەكى بولەك داۋىردە ءومىر سۇرگەنمەن, ەكەۋىنىڭ قالدىرعان ەڭبەكتەرى مەن جازبالارىندا, ايتقان دانالىق, عيبراتتى سوزدەرىندە ۇلكەن بايلانىس جاتىر. ءبىز بۇل تۇلعالاردى وزدەرى ايتقان عىلىمي-تانىمدىق ويلارى ارقىلى تانىپ بىلەمىز. اباي مەن ءال-ءفارابيدىڭ وي-تولعامدارى – حالقىمىزدىڭ ۇلكەن مۇراسى.
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى – ەلباسى ن.نازارباەۆتىڭ 2018 جىلدىڭ قاراشا ايىندا جارىق كورگەن «ۇلى دالانىڭ جەتى قىرى» اتتى ماقالاسىندا: «وراسان زور كەڭىستىكتى يگەرە بىلگەن تۇركىلەر ۇلان-عايىر دالادا كوشپەلى جانە وتىرىقشى وركەنيەتتىڭ وزىندىك ورنەگىن قالىپتاستىرىپ, ونەر مەن عىلىمنىڭ جانە الەمدىك ساۋدانىڭ ورتالىعىنا اينالعان ورتاعاسىرلىق قالالاردىڭ گۇلدەنۋىنە جول اشتى. ماسەلەن, ورتا عاسىرداعى وتىرار قالاسى الەمدىك وركەنيەتتىڭ ۇلى ويشىلدارىنىڭ ءبىرى – ءابۋ ناسىر ءال-ءفارابيدى دۇنيەگە اكەلدى» دەپ اتاپ وتكەن ەدى.
ۇلى تۇلعالار ءال-فارابي مەن اباي ءوز ويلارىن ءار ءتۇرلى سوزبەن جازسا دا, ولاردىڭ ماعىناسى ءبىر-بىرىمەن استاسىپ جاتىر. ابايدىڭ قارا ءسوزى مەن ولەڭدەرىن وقىعان ءاربىر ادام ءومىرىن بوسقا وتكىزبەسى انىق دەسەك قاتەلەسپەيمىز. سەبەبى قالدىرعان ەڭبەكتەرى پاراساتتىلىق پەن دانالىققا, ءبىر سوزبەن ايتقاندا ءومىردى لايىقتى سۇرۋگە ۇيرەتەدى.
ۇلى ابايدىڭ ولەڭدەرىنەن ار-ۇيات, ەڭبەك, نامىس, ادامگەرشىلىك. پاراساتتىلىق ۇعىمدارىن ءجيى كەزدەستىرۋگە بولادى. وسىلاردىڭ بارلىعى جاستارىمىز ءۇشىن ماڭگىلىك مۇرا. وسى مۇرانى جاستارىمىزدىڭ ساناسىنا بالاباقشادان باستاپ ءسىڭىرۋىمىز كەرەك دەپ ەسەپتەيمىن.
قازىرگى تاڭدا قازاقستان رەسپۋبليكاسى سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل اگەنتتىگىنىڭ باستاۋىمەن «ءال-فارابي جانە قايىرىمدى قوعام» تاقىرىبىندا «ادالدىق ساعاتتارى» وتكىزىلۋدە. «ءال-فارابي جانە قايىرىمدى قوعام» تاقىرىبىندا «ادالدىق ساعاتتارى» ينستاگرام الەۋمەتتىك جەلىسىندە تىكەلەي ەفير ارقىلى جاريالانىپ, ناسيحاتتالىپ جاتىر.
سونىمەن قاتار نۇر-سۇلتان قالاسى سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل دەپارتامەنتى جانىنداعى اقپاراتتىق ۇگىت-ناسيحات شتابىنىڭ جەتەكشىسى, قر ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى, جازۋشى سادىبەك تۇگەل اعامىز دا facebook الەۋمەتتىك جەلىسىندە اگەنتتىكتىڭ اتقارىپ جاتقان «ادالدىق ساعاتتارى» جاستار تاربيەسىندە ۇلكەن ورىن الاتىندىعىن اتاي وتىرىپ, بيىلعى جىلى وتكىزىلگەلى وتىرعان ۇلى تۇلعالار ءال-ءفارابيدىڭ 1150 جىلدىعى, اباي قۇنانبايۇلىنىڭ 175 جىلدىق مەرەيتويلارى جانە التىن وردانىڭ قۇرىلۋىنىڭ 750 جىلدىعى اتاپ وتەتىنىمىزدى سوزگە تيەك ەتتى. سونداي-اق ءۇش مەرەي تويدىڭ ەل ابىرويىن كوتەرەتىن مەرەكەلەر ەكەنىن ايتىپ ءوتتى.
نۇر-سۇلتان قالاسى سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل دەپارتامەنتى جانىنداعى اقپاراتتىق ۇگىت-ناسيحات شتابىنىڭ مۇشەلەرى ۇلى تۇلعا ءال-ءفارابيدىڭ مەرەيتويىنا قاتىستى شارالاردى الداعى ۋاقىتتا دا جالعاستىراتىن بولادى.
ماقالامدى ءال-ءفارابيدىڭ «باقىتقا جەتۋ جولىندا بارلىق حالىق ءبىر-بىرىنە كومەكتەسەتىن بولسا, جەر بەتى تۇگەلىمەن بەرەكەگە تولادى» دەگەن ءسوزى قازىرگى جاعدايعا بايلانىستى ايتىلعان دەپ اياقتايمىن.
ە.نۇعىمانوۆ,
نۇر-سۇلتان قالاسى سىبايلاس
جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل
دەپارتامەنتى جانىنداعى
اقپاراتتىق ۇگىت-ناسيحات
شتابىنىڭ مۇشەسى
