تاريحتىڭ سانقيلى ناۋبەتتى كەزەڭدەرىن باستان كەشىرگەن قازاق حالقى بۇگىندە الەمدىك قاۋىمداستىق مويىنداعان ەڭسەسى بيىك ەلگە اينالدى. ەگەمەندىگىمىزدى جاريالاپ, تاۋەلسىزدىككە قول جەتكىزگەن ساتتەن باستاپ مەملەكەت باسشىلىعى الدىندا تەرەڭ سانالى بىلىمدىلىك پەن قاجىرلى ەڭبەكتى تالاپ ەتەتىن, ەل تاعدىرىن ايقىنداۋشى ۇلى مىندەتتەر تۇردى.
سولاردىڭ ءبىرى ەلىمىزدىڭ قۇقىقتىق ومىرشەڭدىگىن, ساياسي جۇيەنىڭ سيپاتى مەن قىزمەتىن بەلگىلەيتىن نەگىزگى قۇجات – كونستيتۋتسيا. قىسقا مەرزىم ىشىندە اتا زاڭدى جاساپ, ونى بۇكىلحالىقتىق رەفەندۋم ارقىلى قابىلداعانى تالاي جۇرتشىلىقتى تاڭ قالدىرعانى راس. وسى باعىتتا ءبىزدى قۇپتاعاندار مەن سىني تۇرعىدان قاراعاندارعا دا ءمان بەرمەستەن ولشەۋلى ۋاقىت, تاباندى تالاپ, شىعارماشىلىق ءىس-ارەكەتتىڭ ارقاسىندا العا قويعان ماقساتىمىزعا جەتتىك.
قازىرگى تاڭدا قازاقستان – جاڭا ساياسي-قۇقىقتىق جۇيەسى مەن ەكونوميكالىق قۇرىلىمى, ازاماتتىق قوعامى بار تۇعىرلى مەملەكەت.
كونستيتۋتسيامىزدىڭ «بiز, ورتاق تاريحي تاعدىر بiرiكتiرگەن قازاقستان حالقى, بايىرعى قازاق جەرiندە مەملەكەتتiلiك قۇرا وتىرىپ, ءوزiمiزدi ەركiندiك, تەڭدiك جانە تاتۋلىق مۇراتتارىنا بەرiلگەن بەيبiتشiل ازاماتتىق قوعام دەپ ۇعىنا وتىرىپ, دۇنيەجۇزiلiك قوعامداستىقتا لايىقتى ورىن الۋدى تىلەي وتىرىپ, قازىرگى جانە بولاشاق ۇرپاقتار الدىنداعى جوعارى جاۋاپكەرشىلىگىمىزدى سەزىنە وتىرىپ….» – دەگەن سوزدەردەن باستالۋى – ءبىزدىڭ ۇلتتىق يدەولوگيامىزدى دارىپتەۋشى جوعارى قۇندىلىقتارىمىزدى ايقىندايدى.
مەملەكەتتىلىكتىڭ قالىپتاسۋىنداعى كونستيتۋتسيانىڭ ءرولى مەن ماڭىزى قازىرگى كەزدەگى قازاقستاننىڭ امبيتسيالى ۇمتىلىسىنا سايكەس جاڭا ماقساتتار مەن مىندەتتەردى جۇكتەيدى, قاجەتتى قۇقىقتىق نەگىزدەردى بەكىتە وتىرىپ, زاماناۋي نارىقتىق ەكونوميكانىڭ ءتيىمدى مودەلىن قالىپتاستىردى, ساياسي تۇراقتىلىق پەن ۇلتارالىق جانە كونفەسسياارالىق كەلىسىمدى قامتاماسىز ەتتى. سونىمەن بىرگە, قوعامداعى ازاماتتاردىڭ قۇقىقتارى مەن بوستاندىقتارىن قورعاۋ جۇيەسىنىڭ نەگىزى قالانىپ, قازاقستاندىق پاتريوتيزم مەن ۇلتتىق بىرلىكتىڭ يدەولوگيالىق قۇندىلىقتارى ايقىندالدى.
ەلباسىنىڭ 2014 جىلعى «قازاقستان جولى – 2050: ءبىر ماقسات, ءبىر مۇددە, ءبىر بولاشاق» اتتى جولداۋى ءبىز ءۇشىن زامانالىق ماڭىزى زور, ايتۋلى وقيعا بولدى. ەڭ باستىسى – ەلىمىزدىڭ رۋحىن كوتەرەتىن, ۇلى ماقساتتارعا جەتكىزەتىن «ماڭگىلىك ەل» ۇلتتىق يدەياسى جاريالاندى. «ماڭگىلىك ەل» يدەياسى – ەلىمىزدى ءوز ماقساتىنا تالاي ءداۋىر سىنىنان سۇرىندىرمەي جەتكىزەتىن تۇعىرلى يدەيا.
رەسپۋبليكادا «ءبىر ماقسات, ءبىر مۇددە, ءبىر بولاشاق» ءپرينتسيپى بويىنشا بىرەگەي كوپەتنيكالىق جانە پوليكونفەسسيالىق قوعام قالىپتاستى. بۇل نىعايتۋشى يدەيا قازاقستان حالقىن ءبىر ورتاق ايقىن ماقساتتاعى ءبىر ەلگە توپتاستىرادى.
«ماڭگىلىك ەل» ءبىزدىڭ مەملەكەتتىگىمىزدىڭ جەتى نەگىزگى قۇندىلىقتان تۇراتىن جاڭا ۇلتتىق يدەيانى قامتيدى. ولار, ەلباسى اتاپ كورسەتكەندەي:
بىرىنشىدەن, بۇل – قازاقستاننىڭ تاۋەلسىزدىگى جانە استاناسى.
ەكىنشىدەن, بۇل – قوعامىمىزداعى ۇلتتىق بىرلىك, بەيبىتشىلىك پەن كەلىسىم.
ۇشىنشىدەن, بۇل – زايىرلى قوعام جانە جوعارى رۋحانيات.
تورتىنشىدەن, – يندۋستريالاندىرۋ مەن يننوۆاتسيالارعا نەگىزدەلگەن ەكونوميكالىق ءوسىم.
بەسىنشىدەن, – جالپىعا ورتاق ەڭبەك قوعامى.
التىنشىدان, بۇل – تاريحتىڭ, مادەنيەت پەن ءتىلدىڭ ورتاقتىعى.
جەتىنشىدەن, بۇل – ەلىمىزدىڭ ۇلتتىق قاۋىپسىزدىگى جانە بۇكىلالەمدىك, وڭىرلىك ماسەلەلەردى شەشۋگە جاھاندىق تۇرعىدان قاتىسۋى.
اتالعان كونتەكستە «ماڭگىلىك ەل» ۇلتتىق يدەياسىن ءاربىر قازاقستاندىق ءوزىنىڭ ساناسىندا بەكەمدەي وتىرىپ جانە ءوز مەملەكەتىمەن بىرىگىپ, جوعارى بەلەستەرگە جانە جەكە تابىستارعا بىرگە قول جەتكىزىپ, سونىمەن قاتار بارشا الەمدىك قاۋىمداستىققا ءوزىنىڭ باستى يگىلىگى – جوعارى رۋحتىلىق, ارالۋاندىقتاعى بىرلىك پەن جاسامپازدىققا ۇمتىلۋشىلىقتى كورسەتۋى ءتيىس ەكەندىگى ماڭىزدى.
ءوز زامانىندا دانامىز ۇلى اباي «تاتۋلىقتان ارتىق جولداس جوق» دەگەن ەكەن. سول سياقتى الەمدىك ارەنادا سىرتقى ساياساتتى جۇرگىزۋدىڭ بەيبىت سۇيگىش ءپرينتسيپىن ۇستانا وتىرىپ, ءبىزدىڭ قازاق جەرىندەگى ءار ءتۇرلى ۇلتتار, كونفەسسيالار مەن مادەنيەتتەردىڭ وكىلدەرى بەيبىتشىلىكتە, كەلىسىم مەن دوستىقتا ءومىر ءسۇرىپ كەلە جاتقاندىعىن بارشا الەم جوعارى باعالاۋدا.
مەملەكەتتىڭ يدەولوگيالىق باعدارىنىڭ تياناقتالۋى وتە-موتە ماڭىزدى, ويتكەنى ول ءدىن سياقتى نازىك سالادا ودان ءارى ىلگەرىلەۋدى قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن بەرىك نەگىز بولادى.
بۇگىنگى كۇنى ءدىن سالاسىنداعى مەملەكەتتىك ساياسات بولجانبالى باسقارىلاتىن ءدىني ۇدەرىستەر مەن مەملەكەتتىك-كونفەسسيالىق قاتىناستاردىڭ تۇتاس جۇيەسىن قۇرۋ بويىنشا ەلباسى ن.ءا.نازارباەۆپەن ايقىندالعان ستراتەگيانىڭ شەڭبەرىندە قالىپتاسۋدا.
قازاقستاننىڭ قازىرگى كەزەڭدەگى ءدىني احۋالى مەملەكەتتىك ينستيتۋتتار ءرولىنىڭ, اسىرەسە – قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىنە قاراستى ءدىن ىستەرى كوميتەتى, سونىمەن قاتار وسى سالاداعى رەتتەۋشىلىك مەحانيزمدەرىنىڭ كۇشەيۋىمەن سيپاتتالادى. 2011 جىلى قابىلدانعان «ءدىني قىزمەت جانە ءدىني بىرلەستىكتەر» تۋرالى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭى ءتيىمدى ارەكەت ەتۋدە. ماسەلەن, ەلىمىزدە يسلام مەن پراۆوسلاۆيە, سونىمەن بىرگە باسقا دا دىندەردىڭ اراسىنداعى بەكىگەن يگى قاتىناستار تاريحي زاماننان قالىپتاسقان. اتالعان فاكتوردىڭ اسەرىنەن ەڭ نەگىزگى كونفەسسيالاردىڭ قىزمەتى قوعامدىق قۇرىلىم ءۇشىن بىرەگەي جانە پايدالى سيپاتقا يە بولادى.
ءتۇيىنىن ايتساق, مەملەكەت باسشىسىنىڭ ستراتەگيالىق ساياساتىن قولداپ جانە ونى جۇزەگە اسىرا وتىرىپ, ءبىز «ماڭگىلىك ەل» ۇلتتىق يدەياسىن بىلاي ءتۇسىنۋىمىز قاجەت: ياعني بارلىق قازاقستاندىقتاردىڭ, ازاماتتىق ينستيتۋتتاردىڭ, مەملەكەتتىك قۇرىلىمداردىڭ ورتاق مىندەتى – حالىقتىڭ توپتاسۋى بارىسىنداعى قول جەتكىزگەن مەجەدە توقتاپ قالماي, وتانىمىزداعى بەيبىتشىلىك پەن تىنىشتىقتى ساقتاۋعا باعىتتالعان ۇلتتاردىڭ ءوزارا دوستىق قارىم-قاتىناستارىن ودان ءارى تەرەڭدەتۋ جانە جەتىلدىرۋ.
وسىعان وراي ەلباسىمىز نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ مىناداي سوزدەرى ءاردايىم ەسكە ورالادى: «تابىستى دامۋعا قاجەتتى شارت – بەيبىتشىلىك, تاتۋ كورشىلىك جانە ءوزارا سەنىم احۋالىن ورنىقتىرۋ».
اتا – بابالارىمىز اڭساعان «ماڭگىلىك ەل» رۋحىن بەكەمدەۋ ءۇشىن ءاربىر قازاقستاندىق ازامات, ەلىمىزدى مەكەندەگەن ءاربىر ۇلت وسى باعىتتا ايانباي ەڭبەك ەتىپ, ۇلتتىق بىرلىگىمىز اسقان بايلىق ەكەندىگىن وسكەلەڭ ۇرپاقتىڭ ساناسىنا ءسىڭدىرۋ قاجەت. سوندا عانا مەملەكەتىمىز ۇلتتىق ستراتەگيامىزداعى بەلگىلەنگەن ماقساتتارعا قول جەتكىزە وتىرىپ, الەمدەگى ەڭ قۋاتتى, گۇلدەنگەن ەلگە اينالادى.
ازامات جەتپىسباەۆ
«ءدىن ماسەلەلەرى جونىندەگى عىلىمي-زەرتتەۋ جانە تالداۋ ورتالىعى» رمم ديرەكتورىنىڭ مىندەتىن اتقارۋشىسى,
ەرجان يبراەۆ
حرەستياندىق جانە قازاقستان ءۇشىن ءداستۇرلى ەمەس ءدىني اعىمداردى زەرتتەۋ ءبولىمىنىڭ باسشىسى
