Barşa älemnıŋ nazaryn audarǧan halyqaralyq «EKSPO-2017» körmesıne tura 274 kün qaldy. Būiyrtsa, elordada jürgızılıp jatqan qūrylys jūmystary jyl soŋyna deiın aiaqtalmaq. Al, halyqaralyq pavilondar qazan aiynda barlyq memlekettık qatysuşylarǧa tapsyrylatyn bolady.
100 MEMLEKET QATYSADY
Astanada «EKSPO-2017» körmesınıŋ daiyndyq jūmystary keŋınen pysyqtaldy. Qūrylysy aiaqtaluǧa jaqyn qalǧan pavilondardyŋ jai-küiı turaly «Astana EKSPO-2017» ŪK» AQ basqarma töraǧasy Ahmetjan Esımovtıŋ qatysuymen ötken qoǧamdyq keŋes otyrysynda belgılı
boldy.
– Halyqaralyq körmege 100 memleket qatysatyn bolady. Qazırgı sany – 98. Oǧan qosa, 18 halyqaralyq ūiym bar. Körme kezınde 20 el özderınıŋ ūlttyq künderın ötkızedı. Körmenıŋ eŋ qyzyqty pavilony – Üzdık täjıribeler aumaǧynda qoiylatyn jobalar 15 qyrküiek künı anyqtalady. Şeşımdı bedeldı sarapşylar, onyŋ ışınde bırneşe Nobel syilyǧynyŋ laureattary kıretın Halyqaralyq ırıkteu komissiiasy anyqtaidy. Qazırgı uaqytta älemnıŋ tükpır-tükpırınen 133 ötınım kelıp tüstı, alaida tek 25 jūmys ırıkteletın bolady, – deidı
Ahmetjan Esımov.
Şynynda, körme ötkızu uaqyty jaqyndaǧan saiyn, älem elderı tarapynan qyzyǧuşylyq köptep baiqalady. Mäselen, juyrda ǧana Finliandiia elı körmege qatysatyny turaly kelısımşartqa qol qoiǧan. Atalmyş el bızdıŋ «EKSPO-2017» körmesıne arnap ekspozisiia jasauǧa şeşım qabyldaǧan. Sebebı, fin kompaniialary energiia ünemdeu men «jasyl tehnologiialar» salasyndaǧy aldyŋǧy qatarda ekenı jasyryn emes.
QŪRYLYS ALAŊYNDA – 296 KOMPANİIа
Körmege transūlttyq kompaniialar da asa qyzyǧuşylyq bıldırude. Jiynda belgılı bolǧandai, EKSPO serıktesterınıŋ qatarynda Sisko, Samsung, Şell, DHL, Şevron, Djeneral Elektrik jäne taǧy basqa halyqaralyq korporasiialar bar eken. Olar 125 mln euro kölemınde demeuşılık körsetude.
Qūrylys nysandaryna ötken jyly 296 otandyq kompaniia qatysqan. Tıkelei jäne janama türde Astana men öŋırlerde 46 myŋ jūmys orny aşylyp, köptegen azamattar jūmyspen qamtylǧan. Ahmetjan Esımov, būǧan qosa qūrylystan 131 milliard teŋge ünemdelgenın de tılge tiek ettı.
TURİSTERDI QALAI TARTAMYZ?
Elordada turizmdı damytu – kün tärtıbındegı mäsele. Būl rette EKSPO körmesı talai turisterdı tartatyny sözsız. Şetelden 350 myŋǧa juyq qonaq keletın bolsa, olarǧa qyzmet körsetu üşın daiyndyq jūmystary bügınnen bastalyp kettı. Ärine, eŋ aldymen turistık aqparattyq turlar qolǧa alyndy. Mäselen, 100 şeteldık trevel-kompaniialar üşın 70-ten astam turistık baǧdarlar äzırlendı.
Aqmola turizm basqarmasy Astana, Almaty, Aqmola, Pavlodar jäne Soltüstık Qazaqstan oblystarynyŋ turoperatorlaryna Şuchinsk-Burabai şipajai aimaǧy boiynşa «Burabai – Qazaqstannyŋ qazynasy» aqparattyq-jarnama turyn ūsyndy. Osylaişa, körmege kelgen qonaqtar elımızdıŋ körkem jerlerın, sondai-aq mädeni jäne tarihi nysandaryn köruge mümkındık alady. Bügınde 30 jetekşı şipajai obektılerınıŋ ökılderı jäne öŋırlık turoperatorlar arasynda kelısımşart jasalǧan. Şipajai turoperatorlary şamamen 300 demalu obektılerın, atap aitqanda, qonaq üi, sanatorii men pansionattar daiyndady.
Al, şetel turisterı üşın Qazaqstannyŋ barlyq öŋırlerın qamtityn 73 baǧdar bekıtılgen. Būl turaly tolyǧyraq travel.expo2017astana.com saitynda jariialandy.
Sondai-aq, qyrküiek aiynda şeteldık trevel-kompaniialar üşın Qazaqstan boiynşa aqparattyq turlar ötkızıledı. Oǧan Batys Europa, TMD, Oŋtüstık-Şyǧys Aziia, Taiau Şyǧys jäne Avstraliiadan şamamen 100 şeteldık turistık kompaniialary qatysatyn bolady. Mamandar körmege keletın ärbır şeteldık qonaq elımızde şamamen 4 kün bolady ärı 1,5 myŋ AQŞ dollaryn jūmsaitynyn alǧa tartady.
Körme kezınde 20 el özderınıŋ ūlttyq künderın ötkızedı. Körmenıŋ eŋ qyzyqty pavilony Üzdık täjıribeler aumaǧynda qoiylatyn jobalar 15 qyrküiek künı anyqtalady.
ÜIRENETIN ÜRDISTER
EKSPO nysandary körme aiaqtalǧannan keiın de ekonomikalyq ahualymyzdy jaqsartuǧa septıgın tigızu kerek. Būl – älemde bar täjıribe. Osy rette Milan qalasynda ötken «EKSPO-2015» körmesınıŋ atqaruşy töraǧasy, Milan qalasynyŋ merı Djuzeppe Sala öz elınıŋ täjıribesımen beinejoldau arqyly bölıstı. Onyŋ aituynşa, eŋ aldymen kölık qūrylymyn dūrys ūiymdastyrǧan jön, öitkenı, qatysuşylar üşın körmege qalai jetetını maŋyzdy. «Būl rette bız İtaliianyŋ basty qalalaryna qatynaityn joǧary jyldamdyqpen jüretın poiyzdar jüiesın qūrdyq. Älemnıŋ ırı aqparat agenttıkterı men ortalyqtaryna, myŋdaǧan turoperatorlardyŋ jūmys ısteuıne mümkındık berdık. Bilet satu ısı boiynşa barlyq resselermen kelısımşart jasasyp, nätijesınde älemnıŋ tükpır-tükpırıne deiın bilet satu jüiesın ūiymdastyrdyq. Tek Milannyŋ özınde şeteldık turister 700 mln evro jūmsady. Körme ötken üş aidyŋ ışınde 10 mlrd evro jūmsalǧany belgılı boldy. 15 myŋǧa juyq biznes kezdesuler ötıp, turistık sauda alǧa basty. Älı esımde, 2015 jyldyŋ 1 mamyry, iaǧni, körmenıŋ aşyluy kezınde 10 millionǧa juyq bilet satyldy. Astana körmesı qarsaŋynda da osy mäselelerge nazar audarǧan dūrys dep sanaimyn» deidı ol. Al, 2010 jyly Şanhaida ötken «EKSPO-2010» körmesınıŋ komissary Van Chinjen Astanadaǧy körmege eŋ üzdık ekı joba äkeletındıkterın jetkızdı. Onyŋ bırın QHR memlekettık elektrojelılerı korporasiiasy ūsynsa, ekınşısı – Iаdrolyq-energetika korporasiiasynyŋ jobasy.
JAŊAŞYL İDEIаLAR JARŞYSY
Önertapqyştar üşın EKSPO körmesı taptyrmas alaŋ. Öitkenı, osy uaqytqa deiın tūrmysymyzda paidalanyp kelgen dünielerdıŋ köbı halyqaralyq körmelerde tūsauyn kesken.
Bükılälemdık körmelerdıŋ bastauy ötken ǧasyrdan bastalady. Sodan berı nebır jaŋaşyl ideialar kommersiialyq qoldanysqa engızıldı. Mäselen, önertapqyş Aleksandr Belldıŋ telefon apparaty, Tomas Edisonnyŋ dybysty jazuǧa arnalǧan qūrylǧysy (fonogramma), «Ferris döŋgelegı», Uitkom Leo Djadsonnyŋ sydyrma ılgegı, jeuge arnalǧan balmūzdaq staqany, neilon materialy, tıkelei telehabar taratu ısı, ūialy jäne sensorly telefondar jäne taǧy basqa dünieler alǧaş ret EKSPO körmelerınde jūrtşylyqqa ūsynylǧan bolatyn.
Al, bızdıŋ elımız ūsynǧan taqyryp – «Bolaşaqtyŋ energiiasy». Būl taqyryp eŋ üzdık älemdık energiia saqtau tehnologiiasyn, kün, jel, teŋız, mūhit jäne termaldy su tärızdı balamaly energiia közderın paidalanuda jaŋa äzırlemeler men tehnologiiany keŋınen ūsynuǧa mümkındık beredı. Sondyqtan, Astana osy saladaǧy eŋ üzdık äzırlemeler men trendter körsetu üşın tiımdı alaŋǧa ainaluy mümkın.
Gülmira AIMAǦANBET
