Halqymyzdyŋ «kısı tanymaq bolsaŋ – ısıne qara, qasietın tany» degen dana sözı bar. Tasqa basylǧandai, jadymyzda jattalyp qalǧan osy teŋeu bızdıŋ jazbamyzǧa arqau bolyp otyrǧan el azamaty, Nūr-Sūltan qalasy ardagerler ūiymynyŋ basşysy Sansyzbai Seitjanūly Esılovke arnap aitylǧandai.
Eŋbek jolyn qarapaiym jūmysşydan bastaǧan Säkeŋnıŋ tuyp ösken jerı, qyzmet etken ortasy, bırge jürıp bıte qainasqan ärıptesterı jaily mazmūndy äŋgımelerı tyŋdauşysyn özıne elıktırıp äketedı eken. Oblys ortalyǧyndaǧy temırjol tehnikumyn tämamdap, Astrahan audanyndaǧy Jaltyr stansasyna jūmysqa kelgen jas jıgıttı ūjym müşelerı jyly qabyldady. Bastapqyda monter, tehnik bolyp eŋbek ettı. Aǧa master, injener mındetterın atqardy. «Jūmys dese ışer asyn jerge qoiady» degen de tırkes bar emes pe, jas maman özınıŋ elgezektıgımen, tapsyrylǧan ıstı jauapkerşılıkpen atqaruynyŋ nätijesınde az uaqytta ūjym basşylarynyŋ közıne tüsıp ülgeredı. Arada üş jyldan astam uaqyt ötkende jas kommunist, bılıktı mamandy audandyq partiia komitetı qyzmetke şaqyrdy.
Astrahan audandyq partiia komitetı ūiymdastyru bölımınıŋ nūsqauşysy mındetın atqarǧan Sansyzbai Seitjanūly 1980 jyly oblys öŋırınde Qorǧaljyn audanynan bölınıp, şaŋyraq kötergen Teŋız audandyq partiia komitetı ūiymdastyru bölımınıŋ meŋgeruşısı bolyp bekıtıledı. Jaŋa jer, jaŋa tanystar. Öŋır, negızınen, mal şaruaşylyǧymen ainalysady. Kadr mäselesı, jaŋa qyzmet oryndary. Uaqyt bärıne synşy. Jaŋa audannyŋ özındık erekşelıkterı bar. Äleumettık, mädeni-tūrmystyq, jol mäselelerı degendei. Ömırden mol täjıribe jinaqtaǧan Sansyzbaidy bırşama uaqyttan keiın audandyq partiia komitetı hatşy etıp sailap, osy atalǧan mäselelerdıŋ kürmeuın şeşudı jükteidı.
1985 jyly oblystyŋ territoriialyq aumaqtyq qūrylymdaryna özgerıster engızılıp, Teŋız audany Qaraǧandy oblysynyŋ qūramyna berıledı. 1986 jyly Sansyzbai Seitjanūly Almatydaǧy partiia mektebınıŋ tyŋdauşysy boldy. Oqu merzımı aiaqtalyp, elge oralǧan Sansyzbaidy oblystyq partiia komitetınıŋ ūiymdyq-partiialyq jūmys bölımı meŋgeruşısınıŋ bırınşı orynbasary qyzmetıne taǧaiyndaidy.
1991 jyldyŋ tamyz dürbeleŋı bärımızge jaqsy tanys. Odaqtyq şart. Naryqtyq, aimaqtyq qūrylymdardyŋ, basqaru, qatynastar nysandarynyŋ özgeruı, audandarda, oblystarda jaŋa qyzmet oryndarynyŋ paida boluy. Mıne, naq osy kezde oblysymyzda «Memlekettık menşık jäne jekeşelendıru jönındegı oblystyq aumaqtyq komitet» degen mekeme öz jūmysyn bastaidy. Būl degenımız – naryqtyq qatynastarǧa bailanysty memleket qūramyndaǧy mekeme, qūrylys, basqalai nysandardyŋ jekemenşıkke satyluyn rettep, qadaǧalap, zaŋǧa säikes jüzege asyru. Bızdıŋ keiıpkerımız osy qūrylym töraǧasynyŋ orynbasary bolyp jarty jyldai eŋbek etıp, 1992 jyly mamyr aiynda töraǧasy bolyp taǧaiyndalady. Osyǧan orai, Sansyzbai Seitjanūly myna tömendegı oqiǧany bızge mälım ettı:
– Oblysymyzǧa jaŋadan prokuror kelıp qyzmetıne kırısken uaqyt. Apta saiyn jinalys, onyŋ ber jaǧynda künara qaramaǧyndaǧy qyzmetkerlerın jıberıp, bızdıŋ ıs-qaǧazdarymyzdy tekserıp, uaqytymyzdy alady. Artyq söz aita almaisyŋ.
Bır künı sūranyp qabyldauyna bardym.
– Oleg İvanovich, bız jūmysymyzdy tiıstı zaŋnamaǧa säikes jürgızıp jatyrmyz. Respublikadaǧy basşylarymyz bar, äkımşılık bar degendei. Tek tekseretın bolsaŋyzdar arnauly bır adamdy taǧaiyndaŋyzşy, äitpese apta saiyn bıreu kelıp äbıgerımızdı şyǧaryp jatqany, – dedım.
Söitıp mämılege kelıp, bızge arnaiy bır prokuroryn taǧaiyndady. Myna bır oqiǧany da Sansyzbai Seitjanūly özınıŋ qyzmet barysyndaǧy qyzyq jai retınde eske alady:
– Oblysymyzda «Selinogradselhozvodoprovod» degen mekeme boldy. Sonyŋ basşysy İvanov degen myrza zaŋsyz jolmen qaramaǧyndaǧy qyruar tehnikany jekeşelendırıp, Mäskeu ırgesındegı balasyna vagondarǧa tiep attandyryp jıbergen ǧoi. Sodan ızdeu saldyq, taptyq. Būl kezde joǧaryda aityp ötken oblys prokurory O.Gaidinov Mäskeu qalasynyŋ prokurory qyzmetınde edı. Tanystyǧymdy paidalanyp telefon şaldym. «Osylai da osylai, Oleg İvanovich, İvanovty tauyp, tehnikamyzdy qaitaruǧa järdemdesıŋız…». Maqūl dedı. Erteŋıne özı telefon soǧyp, İvanovtyŋ balasynyŋ qolyndaǧy bızdıŋ tehnikalarymyz bar ekenın, qaityp alyp ketuıme kepıl bolatynyn mälım ettı. «Qaitqan malda qaiyr bar» degen emes pe, arnaiy adamdar jıberıp, tehnikalarymyzdy qaitaryp aldyq. Būl da sol kezdegı jekeşelendırudıŋ keibır jaittarynyŋ sättı aiaqtaluynyŋ bır körınısı der edık.
Täuelsızdıktıŋ 30 jyldyǧyna orai ardagerler qozǧalysy belsendılerınıŋ täuelsızdık qūrdastarymen kezdesuı öte äserlı jaǧdaida öttı. Jalǧyzbasty, mügedek ardagerlerge äleumettık järdem körsetu siiaqty şaralar da nazardan tys qalmaidy. Qyryqtan astam ardagerlerdıŋ şaǧyn ortalyqtarynyŋ jūmystary da atap ötuge laiyq. Juyrda Ardagerler üiı paidalanuǧa berıldı, onda olardyŋ bos uaqytyn tiımdı, paidaly ötkızuge barlyq jaǧdai jasalǧan.
– Astananyŋ Aqmolaǧa köşırıluı – Elbasynyŋ kemeŋgerlık köregendıgı, – deidı ol äŋgıme arasynda. Özıŋız oilap qaraŋyz, Arqa tösınde osyndai äsem Astana boi köterdı, qanşama tamaşa mädeni nysandar, tūrǧyn üiler, mektep, balabaqşa, köpırler salyndy. Qala halqynyŋ sany endı, mıne, 4 ese artty. Soŋǧy derek boiynşa 1 million 200 myŋnan astam tūrǧynymyz bar. Elorda jobasyn jasauǧa 50 eldıŋ säuletşısı qatysty. Onyŋ 27-sı ırıktelıp, japon säuletşısı Kise Kurokavanyŋ jobasy taŋdap alynǧanyn bılemız. Bügınde säulettı qalamyz üşınşı onjyldyqtyŋ küntızbesın paraqtauda. Kögıldır gaz tartylyp, tūrǧyndarymyz onyŋ igılıgın köre bastady da. Qala ırgesı de keŋ qanat jaiuda, bügınde aumaǧy 79,7 myŋ gektarǧa jaiylypty. Saryarqa, Almaty, Esıl jäne Baiqoŋyr audandarymyz bar. Qala halqynyŋ sany jylma-jyl artyp keledı. Būǧan nege quanbassyŋ?! Astananyŋ ystyq-suyǧynda şyŋdalǧan bızdıŋ keiıpkerımız 2007 jyly Qazaqstan Respublikasy Parlamentı Mäjılısınıŋ IV şaqyrylymynyŋ deputaty bolyp sailanyp, onyŋ qarjy-biudjet komissiiasynyŋ qūramynda boldy.
2011 jyldyŋ jeltoqsan aiynda qalalyq mäslihattyŋ hatşysy bolyp sailanyp, «Nūr Otan» partiiasy Astana qalalyq bölımşesınıŋ tūŋǧyş töraǧasy, partiia saiasi keŋesınıŋ müşesı boldy. Sansyzbai Seitjanūly soŋǧy 6-7 jyldyŋ kölemınde «Ardagerler ūiymy» RQB ortalyq keŋesınıŋ töralqa müşesı, Nūr-Sūltan qalasy Ardagerler keŋesınıŋ basşysy, Nūr-Sūltan qalasy Qoǧamdyq keŋes töraǧasy qyzmetın qatar atqaryp keledı. Bügınde elordamyzdaǧy zeinet jasyndaǧy zeinetkerlerdıŋ sany 105 myŋnan asady. Onyŋ 21-ı – Ūly Otan soǧysyna qatysuşylar, ekeuı – Otan soǧysynyŋ mügedegı. Ūly Otan soǧysyna qatysuşylar men mügedekterıne teŋestırılgen ardagerımız, tyl eŋbekkerlerı, konslagerde zardap şekkender, tūtqynda, Leningrad blokadasynda bolǧandar da bar. Keŋes Odaǧy kezınde türlı aimaqtyŋ äskeri ūrys qimyldaryna qatysqandar sany 1976 adamdy qūraidy.
Osy oraida Sansyzbai Seitjanūly basşylyq etıp otyrǧan qalalyq Qoǧamdyq keŋes ardagerlerdıŋ densaulyǧyn, tūrmys jaǧdaiyn basty nazarda ūstauda. Olardyŋ tiıstı därejedegı sauyqtyru oryndaryna baryp, densaulyqtaryn tüzeu mäselesı de kün tärtıbınde bırınşı orynda. Töraǧanyŋ bastamasymen merekelık şaralarǧa orai arnaiy basylymdar şyǧarylyp, jas ūrpaq ökılderınıŋ ardagerlermen kezdesulerı ötkızılıp tūrady. Qala äkımınıŋ qatysuymen qoǧamdyq tyŋdau şarasyn ötkızudıŋ naqty kestelerı bekıtılgen. Bilıkpen yntymaqtasa jūmys ısteu öz nätijesın berude. Qoǧam müşelerı elordamyzdy kögaldandyru şaralarynda ūdaiy belsendılık tanytuda.
Täuelsızdıktıŋ 30 jyldyǧyna orai ardagerler qozǧalysy belsendılerınıŋ täuelsızdık qūrdastarymen kezdesuı öte äserlı jaǧdaida öttı. Jalǧyzbasty, mügedek ardagerlerge äleumettık järdem körsetu siiaqty şaralar da nazardan tys qalmaidy. Qyryqtan astam ardagerlerdıŋ şaǧyn ortalyqtarynyŋ jūmystary da atap ötuge laiyq. Juyrda Ardagerler üiı paidalanuǧa berıldı, onda olardyŋ bos uaqytyn tiımdı, paidaly ötkızuge barlyq jaǧdai jasalǧan.
Ärine, bärıne uaqyt töreşı. Degenmen de Sansyzbai Seitjanūly qandai da bır lauazymdy qyzmet atqarsyn, qai ortada, qai ūlt ökılımen bırge qyzmet etsın, özınıŋ qarapaiym qalpymen, adami bolmysymen ainalasyndaǧylarǧa jürek jyluyn aiamaǧan azamat ekendıgın onymen bırge bır ortada aralasyp jürgen bızder jaqsy bılemız. Onyŋ osyndai märttık adami qasietterın zaiyby Künaiym da tolyqtyryp, ūl-qyz ösırıp, nemerelerınıŋ köz quanyşyna bölenıp otyrǧan baqytty şaŋyraq ielerı.
Būǧan qosa aitarymyz, Säkeŋ – Sansyzbai Seitjanūly osy künderı asqaraly 70 jastyŋ tūǧyryna köterılgelı tūr. Astana qalasynyŋ qūrmettı azamaty, qoǧam qairatkerı, «Qūrmet», «Dostyq», «Parasat» ordenderınıŋ, basqa da memlekettık nagradalardyŋ iegerı atanǧan qadırlı azamattyŋ tıleuı – qazaq elınıŋ bereke-bırlıgı men ırgesınıŋ şaiqalmauy. Demek, ülken asuǧa iek artqan tūlǧamyzdyŋ mereiı öse bersın!
Baqtyqoja IZMŪHAMBETOV,
«Ardagerler ūiymy» RQB ortalyq keŋesınıŋ töraǧasy
