Nūr-Sūltan qalasynda 21 qazanda ötken Qazaqstan halqy Assambleiasynyŋ keŋesı Täuelsızdıktıŋ 30 jyldyq mereitoiynda el ömırındegı maŋyzdy saiasi oqiǧaǧa ainaldy.
Bırınşı kezekte keŋestıŋ otyrysy Qazaqstan Prezidentı – Qazaqstan halqy Assambleiasynyŋ Töraǧasy Qasym-Jomart Toqaevtyŋ basşylyǧymen öttı, būl qazaqstandyq qoǧamǧa bırlık, tatulyq jäne kelısım taqyrybynyŋ ışkı saiasattaǧy basymdyǧy turaly maŋyzdy belgı boldy. Ärine, Prezident Q.Toqaevtyŋ keŋeste söilegen sözı etnomädeni orta men qūzyrettı sarapşylar qauymdastyǧynda «bırlık pen kelısımnıŋ manifesı» retınde beiresmi sipattama alǧany Qazaqstannan tys jerde de rezonanstyq oqiǧa boldy.
Qazaqstandaǧy tūraqtylyq pen tatulyq qoǧamdaǧy yntymaqtastyq pen teŋdıkten, özara senım men qūrmetten bastalady, būl faktını Qazaqstan Prezidentı QHA keŋesınıŋ keŋeitılgen otyrysynda söilegen sözınde taǧy da atap öttı. «Elbasy Nūrsūltan Äbışūly Nazarbaevtyŋ syndarly saiasatynyŋ arqasynda Qazaqstanda etnosaralyq jäne konfessiiaaralyq kelısımnıŋ bıregei ülgısı qalyptasty. Onyŋ tiımdılıgın älem qauymdastyǧy moiyndady» dep atap öttı Prezident.
Sonymen qatar ol ūlttyŋ şoǧyrlanuyn nyǧaituda Qazaqstan halqy Assambleiasynyŋ qyzmetı basty röl atqaratynyn, ol barlyq azamatty ortaq memlekettılık ideiasynyŋ ainalasyna bırıktıre alǧanyn jäne «mänı jaǧynan öte kürdelı mäsele» – etnostyq mäselenı saiasattandyrudyŋ aldyn aludyŋ tiımdı tetıgın qūruǧa mümkındık bergenın atap öttı. QHA üşın Memleket basşysynyŋ «qazırgı etnosaiasat tek memlekettık organdardyŋ ǧana jauapkerşılık salasy emes» degen tezisı asa maŋyzdy boldy. Būl sözder Assambleia qyzmetınıŋ barlyq baǧytyna, etnomädeni bırlestıkterdı damytudy qoldauǧa, etnosaralyq kelısımdı qalyptastyruǧa jäne memlekettık tıldı nasihattauǧa ǧana emes, sondai-aq qaiyrymdylyq, mediasiia, azamattyq belsendılıktıŋ basqa da türlerı salasyndaǧy jobaǧa tıkelei qatysty.
Prezident Q.Toqaev täuelsızdıktıŋ alǧaşqy jyldarynda köptegen saiasatker men saiasattanuşy bızdıŋ memleketke tūrpatsyz taǧdyrdy boljaǧanyn eske saldy. «Qarapaiym adamdar, tıptı sarapşylar üşın olardyŋ boljamdary, äsırese, būrynǧy Keŋes Odaǧynyŋ keŋıstıgınde bolǧan etnosaralyq janjaldar jaǧdaiynda naqty bolyp körındı. Alaida bız, barşamyz bırlese, Qazaqstannyŋ bırtūtas halqy pessimistık boljamdardyŋ därmensızdıgın däleldei aldyq. Jalpyūlttyq yntymaq instituty men el bırlıgınıŋ simvolyna ainalǧan QHA-nyŋ maŋyzy zor» dep atap öttı.
Prezident QHA-ny patriottyq ūiym retınde qūrmetteuge şaqyrdy. Būl – Assambleianyŋ rölın tübegeilı jaŋaşa baǧalau. Alaida etnostyq faktor, ūltaralyq qatynastar damudyŋ qazırgı kezeŋınde, äsırese daǧdarys kezeŋınde türlı janjaldardyŋ detonatory bolyp tabylatyny anyq, al onyŋ destruktivtı äleuetı qazırgı aqparattyq jäne gibridtı soǧystar däuırınde, jiı jariialanatyn populistık mälımdemelerde, alypsatarlyqtarda jäne aşyq arandatularda aitarlyqtai küşeie tüsude – etnosaralyq kelısım ekonomikaǧa, adamdardyŋ äleumettık jaǧdaiyna tıkelei äser etedı. Sondyqtan Memleket basşysy alda tūrǧan mındetterdı tabysty oryndau üşın memleket pen qoǧam bırlesıp jūmys ısteuı tiıs degen negızdı qorytyndy jasady.
QHA Töraǧasy keŋes otyrysynda Assambleianyŋ qyzmetın negızdeitın bırqatar basymdyqty belgıledı.
Bırınşı basymdyq – teŋdık qaǧidattaryna negızdelgen öŋırlık damu. QHA türlı etnostardyŋ bırıguıne, etnostyq belgısı boiynşa äleumettık-mädeni oqşaulau bolmaityn orta qūruǧa köp köŋıl böluge tiıs. Prezidenttıŋ tapsyrmasy boiynşa bızge osyndai oqşaulanǧan etnostyq audandar men oramdardyŋ paida bolu ürdısın eŋseru, sondai-aq etnostyq toptardyŋ ökılderı qazaqstandyq bolmystan alystaityn «ışkı emigrasiia» fenomenın eŋseru jönınde jüielı şaralar äzırleu qajet.
Ekınşı basymdyq – jergılıktı atqaruşy organdar jūmysynyŋ tiımdılıgın arttyru. Būl rette Assambleia 2020 jyly jergılıktı ışkı saiasat basqarmalary janynan qūrylǧan, etnosaralyq qatynastar mäselelerıne jetekşılık etetın bölımder arqyly jergılıktı jerlerde atqaruşy bilıktı jetıldıruge belsendı türde yqpal etedı. Sonymen qatar atalǧan jūmys öŋırlerdegı «Qoǧamdyq kelısım» kommunaldyq memlekettık mekemelerınıŋ qūrylymy arqyly jürgızılude. Prezident atalǧan öŋırlık qūrylymdardyŋ etnosaralyq qatynastar salasyndaǧy jūmysyna järdemdesudı, olarǧa tän emes funksiialardy jüktemeudı jäne olardyŋ kadrlyq qamtamasyz etıluıne nazar audarudy tapsyrdy.
Üşınşı basymdyq – äleumettık, qylmystyq, tūrmystyq janjaldardyŋ aldyn alu. Qazaqstandaǧy etnosaralyq qatynastar mäselelerın saiasattandyruǧa talpynǧan jaǧdaida, Prezident osy strategiialyq maŋyzdy salany damytudy jıtı qadaǧalaityn bilıktıŋ qolynda atalǧan mäsele boiynşa barlyq mümkındık pen tetık bar ekenın aiqyn körsettı.
Törtınşı basymdyq – QHA-ny odan ärı institusionaldyq tūrǧyda damytu. Bız osyndai keŋeitılgen kommunikasiia alaŋy turaly aityp otyrmyz jäne Qazaqstan halqy Assambleiasy öz alaŋdaryn ūsynady jäne qamtamasyz etedı. Qazaqstan halqy Assambleiasynyŋ Töraǧasy atap ötken quatty kommunikasiialyq alaŋdardyŋ bırı – Assambleia aiasynda qūrylǧan respublikalyq Analar keŋesı. Biyl 21-22 mausymda barlyq öŋırdegı QHA Analar keŋesınıŋ respublikalyq otyrysy ötkenın aita ketu kerek. Qazır oblystyq, audandyq jäne auyldyq deŋgeilerde 1832 keŋes jūmys ısteidı, olardyŋ qūramyna 13 myŋnan astam adam kıredı. QHA Töraǧasy Qasym-Jomart Toqaevtyŋ tapsyrmalaryn ıske asyru aiasynda Analar keŋesınıŋ qyzmetı teŋdestırılgen etnosaralyq qatynastardy qalyptastyruǧa baǧyttalady.
Besınşı basymdyq – äleumettık jäne qoǧamdyq maŋyzy bar jobalardy qoldau boiynşa Assambleia qūraldaryn damytu. Assambleia Töraǧasy osyndai bastamalarǧa Assambleianyŋ «qoǧamdyq» nemese «halyqtyq» jobasy märtebesın, al olardyŋ avtorlaryna QHA jobasynyŋ resmi basşysy märtebesın berudı ūsyndy. Būl rette Aqparat jäne qoǧamdyq damu ministrlıgı men jergılıktı äkımdıkter Assambleia qūrylymdarynyŋ jūmysyn jalpyūlttyq auqymdy jäne halyqty barynşa qamtityn respublikalyq «ötpelı» jobalaryn ıske asyruda qoldauy tiıs. Būdan basqa da basymdyqtar belgılendı.
Keŋes otyrysy Assambleianyŋ ǧana emes, bükıl Qazaqstan halqynyŋ ömırındegı maŋyzdy saiasi alaŋǧa jäne kezeŋdık oqiǧaǧa ainaldy. Ol maŋyzdy tūraqtandyruşy röl atqardy, etnosaralyq qatynastardaǧy prosesterdı tüsınuge jäne qazırgı uaqytta jürgızılıp jatqan integrasiia saiasatyna jaŋa serpın berdı. Ärine, ol barlyq deŋgeidegı memlekettık organnyŋ, azamattyq qoǧam instituttarynyŋ bırlıktı, tatulyq pen kelısımdı nyǧaitu jönındegı, tūraqtylyqqa, bolaşaqqa degen senımdılıkke jäne elımızdıŋ azamattarynyŋ äl-auqaty üşın jaǧdai jasauǧa baǧyttalǧan orasan zor mazmūndy jūmysynyŋ bastauy boldy.
Marat ÄZILHANOV,
QHA Töraǧasynyŋ
orynbasary, Qazaqstan
Prezidentı äkımşılıgı QHA
hatşylyǧynyŋ meŋgeruşısı
