Osy aptada elordada Mädeniet jäne aqparat ministrlıgınıŋ keŋeitılgen alqa otyrysy öttı. Jiynda vedomstvo basşysy Aida Balaeva ministrlıktıŋ 2024 jylǧa arnalǧan jūmys josparyn jariialady. Otyrysqa Parlament deputattary, ziialy qauym ökılderı, QHA, ÜEŪ, jastar ūiymdary, BAQ ökılderı qatysty.
Ministr aqparat, azamattyq qoǧam, dın, etnosaralyq qatynas, mädeniet, mūraǧat, qūjattama jäne kıtap ısı, jastar, otbasy jäne genderlık saiasat, sondai-aq kreativtı industriia salalarynda atqarylyp jatqan keşendı jūmystardy baiandady.
– Mädenietımızdıŋ ötkenı men bügının ūtymdy ūştastyru, sol arqyly onyŋ erteŋgı kelbet-bolmysyn jasau, ony älemnıŋ törıne ozdyru – barşamyzǧa ortaq mındet. Al onyŋ tübınde ūlyq oilardan bölek, qarapaiym şarua, kündelıktı şaralar jatyr, – degen ministr būl jūmysty 2029 jylǧa deiıngı mädeni saiasat tūjyrymdamasyn jüzege asyrudan bastaǧanyn jetkızdı. Sonyŋ aiasynda 44 mädeni nysannyŋ qūrylysy aiaqtalsa, taǧy 260-y jöndeuden öttı. 64 myŋǧa juyq mädeniet qyzmetkerınıŋ jalaqysy 55 paiyzǧa östı. Byltyr respublikalyq konserttık ūiymdarda 500-den asa konsert ūiymdastyrylyp, 2 myŋnan asa spektakl, 65 jaŋa qoiylym sahnalandy. Sondai-aq elımızdegı tatulyq pen yntymaqty tu etken «Bırlık» ansamblı qūryldy. Ötken jyly Prezident Jarlyǧymen el damuyna eleulı üles qosqan 6 qalamger «Halyq jazuşysy» ataǧymen, 8 öner qairatkerı «Halyq ärtısı» qūrmettı ataǧymen marapattaldy.
Aqyn-jazuşylarǧa qoldau
Ministr 2023 jyly jalpy taralymy 346 myŋ dana bolatyn 134 kıtap jaryq körgenın atap öttı. Sonyŋ ışınde «Jaŋa qazaq ädebietı» seriiasymen būryn jariialanbaǧan 14 tuyndy 42 myŋ danamen oqyrmanǧa jol tartqan. Sondai-aq balalar men jasöspırımderge arnalǧan 16 ädebiet 48 myŋ danamen basylyp şyǧyp, taratyldy.
– Qandai önerdıŋ bolsyn tüp negızı – ädebiet. Ädebiet damymai, önerdıŋ basqa salasynyŋ tolyqqandy damuy mümkın emes. Ärine, memleket otandyq aqyn-jazuşylarymyzdy qoldau mäselesın bır sätke de ūmytqan emes. Ötken jyldary būl baǧytta jasalǧan jūmys az emes, – degen ol endı kıtaptardy basyp şyǧaru, ädebiettı qoldau qalyŋ köpşılıkpen talqylanyp, jaŋa erejege säikes jüzege asatynyn jetkızdı. Osyǧan orai, ministrlık janynan ädebi klub qūru josparlanuda.
Ūlttyq kino ssenariiı süzgıden ötedı
Ministrlık bastamasymen «Kinematografiia turaly» zaŋǧa özgerıster engızu josparlanyp otyr. Onyŋ ışınde Ş.Aimanov atyndaǧy «Qazaqfilm» kinostudiiasyna memlekettık qoldau körsetu boiynşa jūmys bastalady.
– Ūlttyq filmderdı memlekettık qoldau ortalyǧynyŋ qūrylǧanyna 5 jyl boldy. Osy jyldar arasynda 5 pitching ötıp, 100 film öndırıldı. Alaida film taqyryptarynyŋ bırjaqtylyǧyn baiqauǧa bolady. Mäselen, aşarşylyq, soǧys, naşaqorlyq taqyrybynda filmder basym bolyp tūr. Biyldan bastap memlekettık qoldauǧa ümıtker kinojobalardy konkurstyq ırıkteu erejesı özgerdı. Atap aitqanda, Ūlttyq kinony qoldau ortalyǧy aldymen ssenariilerdı qabyldap, üzdıkterın saraptama keŋesı ırıkteidı. Ūlttyq müddemızge, ideologiiamyzǧa sai keletın basym taqyryptar bekıtılıp, jaqyn arada jaŋa formattaǧy konkurs jariialanady, – dedı A.Balaeva.
Arhiv, muzei, kıtaphana ısı jandanady
Barlyq vedomstvo men jüielerdıŋ kıtaphanalaryna qazaqstandyq ūlttyq elektrondyq kıtaphana kezeŋ-kezeŋımen engızıledı. Biylǧy bırınşı toqsanda qanatqaqty jobaǧa qosylatyn 2 oblystyq kıtaphana anyqtalady.
Ortalyq memlekettık arhiv janynan 700 myŋ saqtau bırlıgıne arnalǧan arhiv qoimasyn salu josparlanyp otyr. Qazırgı uaqytta jobalyq-smetalyq qūjattama äzırlenıp, memlekettık saraptamadan ötude.
Bügıngı taŋda elımızde 12 mūrajai-qoryq bar. Bıletın adam üşın bızdıŋ tarihymyz ǧana emes, bükıl ruhani tynys-tırşılıgımız osy nysandarda. Qazır turizmnen tüsıp otyrǧan paidanyŋ qomaqty ülesı de sol mūrajai-qoryqtardyŋ enşısınde.
Aqparattyq qauıpsızdıktı qamtamasyz etedı
Memleket basşysynyŋ Jarlyǧymen aqparattyq doktrina bekıtıldı. Doktrina otandyq aqparattyq kontenttıŋ bäsekege qabıletı men sapasyn arttyru, onyŋ qūndylyǧyn tolyqtyru, aqparattyq qauıpsızdıktı qamtamasyz etuge baǧyttalǧan.
– «Onlain-jarnama jäne onlain-platformalar turaly» zaŋ qabyldandy. Zaŋ onlain-platformalar qyzmetın qūqyqtyq tūrǧydan negızdep, tiımdı yntymaqtastyq ornatuǧa yqpal etedı. Ministrlık aqparatqa qol jetkızu jäne qoǧamdyq qatysu mäselelerı boiynşa zaŋ jobasyn daiyndap, Mäjılıske engızdı. Prezident memleket müddesın, qoǧamnyŋ sūranysyn jäne mediasferanyŋ damu ürdısın eskere otyryp, media zaŋnamany qaita qarau turaly tapsyrma bergen bolatyn. Soǧan bailanysty «Mass-media turaly» zaŋ jobasy äzırlenıp, Mäjılıstıŋ bırınşı oqylymynda maqūldandy, – dedı ol.
BAQ salasyndaǧy mındetter qandai?
Ministr 2024 jyly aqparattyq saiasatty jüzege asyruǧa qatysty bırqatar mındettı aityp öttı.
– «Mass-media turaly» zaŋ qabyldanǧannan keiın jurnalisterdıŋ märtebesı artyp, memlekettık aqparattyq saiasat jetıle tüsedı dep oilaimyz. Sonymen qatar memlekettık aqparattyq tapsyrystardy bölu mehanizmınen granttyq qarjylandyruǧa köşedı. Zaŋ jobasy otandyq media-keŋıstıktıŋ aqparattyq qauıpsızdıgın nyǧaituǧa baǧyttalǧan bırqatar şarany jüzege asyrady. Būl şaralar radioda şeteldık kontenttı qaitalap körsetu mümkındıgın 20-dan 10 paiyzǧa deiın qysqartu, tele-radio arnalardaǧy otandyq kontent pen tıldık ülestı jyl saiyn 5 paiyzdan 60 paiyzǧa deiın kezeŋ-kezeŋmen ūlǧaitu közdelıp otyr, – dedı spiker.
Biyl aqparattyq doktrinany ıske asyru jalǧasady. Mäselen, «sūr tarelkalardy» taratqany üşın äkımşılık jauapkerşılık engızu, media saladaǧy biznes-prosesterdı sifrlandyru şeŋberınde bıryŋǧai media platforma qūru, äsırese şekara maŋyndaǧy audandarda otandyq teleradio habarlaryn taratu aumaǧyn keŋeitu josparlanuda. Sonymen qatar syrtqy aqparattyq şabuyldarǧa jäne destruktivtık ideologiianyŋ taraluyna qarsy keşendı şaralar qabyldanady.
«Onlain-platforma jäne onlain-jarnama turaly» zaŋnyŋ talaptaryna säikes, jalǧan aqparatty taratuǧa qatysty jauapkerşılık közdelgen. Bügınde onlain-platformalar men internet-resurstarda 243 jalǧan aqparatty taratu faktısı, atap aitqanda, onlain-platformalarda 238, internet-resurstarda 5 faktı anyqtaldy. Būl baǧyttaǧy jūmystar küşeiedı.
Jurnalister bılıktılıgın arttyruǧa küş salady
BAQ salasynda qabyldanǧan maŋyzdy qūjattar men ministrlıktıŋ jūmys josparyna säikes, kontent sapasy men mazmūnyn jaqsartu boiynşa jūmystar jalǧasady. Soǧan bailanysty ministrlık tarapynan jurnalisterdıŋ käsıbi bılıktılıgın arttyru boiynşa seminar-trening, oqytu kursyn ötkızu josparlanuda. Jospar aiasynda elımızdıŋ barlyq öŋırın qamti otyryp, jurnalister üşın qazaq jäne orys tılderınde 40-qa juyq oqytu ıs-şaralary ötkızıledı. Sonyŋ ışınde faktcheking, mediaetika, kiberqauıpsızdık jäne basqa da özektı taqyryptar boiynşa oqytu kursy ötedı.
Būl rette toqsan saiyn är öŋırde sifrlyq media, faktcheking, mediaetika jäne media salanyŋ basqa da özektı baǧyty boiynşa kemınde 50 jurnalistı oqytu josparlanuda. Sondai-aq telearnalarda balalar kontentı, ekologiialyq mädeniet, qarapaiym eŋbek adamy, ūlttyq dästür, tärbie, mümkındıgı şekteulı azamattarǧa qoldau körsetu sekıldı özektı taqyryptarǧa basymdyq berıluge tiıs. Ministrlık 2024 jyly salalyq jurnalistikany damytu jönındegı jol kartasy şeŋberınde respublika boiynşa 14 joǧary oqu orny bazasynda kurstar ötkızedı. Sonymen qatar ministr elımızdegı 30 jurnalistika fakultetınıŋ oqu baǧdarlamasyn tübegeilı jaŋartu kerek dep sanaitynyn aitty. Odan bölek, halyqtyŋ mediasauatyn arttyruǧa, baspasöz hatşylarynyŋ, öŋırlık BAQ ökılderınıŋ bılıktılıgın arttyruǧa baǧyttalǧan 2024 jylǧa arnalǧan mediasauatty damytu jospary äzırlenıp, ıske asuda.
