Astanadaǧy Kongress-Holl saraiynda «Sapaly bılım men tärbie – Qazaqstannyŋ memlekettık saiasatynyŋ basymdyǧy» taqyrybyn arqau etken bılım salasy qymetkerlerınıŋ dästürlı Tamyz keŋesı aiasynda qalalyq plenarlyq otyrys öttı. Jiynǧa Astana qalasynyŋ äkımı İmanǧali Tasmaǧambetov, Bılım jäne ǧylym ministrlıgınıŋ jauapty hatşysy Äliia Ǧalymova, qalalyq Bılım basqarmasynyŋ basşysy Äsima Bimendina, Parlament Senaty men Mäjılısınıŋ jäne Astana qalasy mäslihatynyŋ deputattary, elorda audandarynyŋ äkımderı, JOO basşylary, ardager ūstazdar, taǧy basqa da lauazym ielerı kelıp qatysty.
Körseterı köp körme
Basqosu barysynda aldymen Kongress-Holl foesınde elordalyq bılım keŋıstıgıne innovasiialyq-aqparattyq tehnologiialardy engızu, oqytudyŋ sapasyn jetıldıru jolynda täjıribe almasu, daryndy balalardyŋ halyqaralyq jäne respublikalyq deŋgeidegı jeŋısterın körsetu maqsatynda qalalyq Bılım basqarmasy men «Astana daryny» öŋırlık ǧylymi-praktikalyq ortalyǧynyŋ bastamasy boiynşa ülken körme ūiymdastyryldy. Ondaǧy materialdar ekı bölımnen tūrady. Teoriialyq bölımınde «Astana qalasy pedagogtary käsıbi qūzırettılıgınıŋ jaŋa modelı», «Bılım berudıŋ qos jüiesı», «Halyqaralyq qatynas: «Europalyq sapa», «Erte jastan – sapaly bılım», «Serıktes mektepter bolaşaǧy», «Daryndy balalar – ūlt bailyǧy», «Bılım berudegı onlain jüiesı», «Baǧdarly bılım beru jaǧdaiynda oquşylardyŋ funksionaldyq sauattylyǧyn damytu joldary», «Köptıldılık – şet tılın erte meŋgerudıŋ kepılı», «Şyǧarmaşyl tūlǧany oqytu men tärbieleudegı qūzırettılık» baǧyttary körsetılgen. Al, täjıribelık bölımı astanalyq bılım beru jüiesı jetıstıkterınıŋ bırneşe galereiasynan tūrady. Onyŋ ışınde «Şyǧarmaşylyq älemı» galereiasy mektepterdegı bılım jäne tärbie, psihologiialyq qyzmet körsetu jäne mediabılım jüiesınıŋ nätijelerın qamtyǧan. «Jūldyzdy jol-2013» fotogalereiasy qalalyq intellektualdyq baiqaudyŋ jeŋımpazdary men jüldegerlerın paş ettı. Al, «7 keremet» galereiasynda halyqaralyq, respublikalyq olimpiadalar, ǧylymi baiqaular, muzykalyq jäne sporttyq saiystarda elımızdı älemge tanytqan jeŋımpazdarmen kezdesu mümkındıgı qarastyrylǧan. Özgelerı de özımız baǧyndyrǧan asulardan bır-bır üzık syr şertedı.
Ūlttyq interaktivtık parkı mümkındıkterınıŋ tūsaukeserı de sonda ötkızıldı. Sonymen qatar, qaladaǧy bılım beru mekemelerınıŋ 2012-2013 oqu jylyndaǧy oqu-tärbie üderısınıŋ nätijelerı boiynşa eŋ üzdık 10 köşbasşy mekteptıŋ jūmystary tanystyryldy.
Osy körmenıŋ daiyndyq jūmystary men ötuıne belsene qatysqan 68 bılım beru mekemelerıne Astana qalalyq Bılım basqarmasynyŋ arnaiy sertifikattary men alǧys hattary tapsyryldy.
Jan-jaqty jaǧdai jasalǧan
Jalpy, är jaŋa oqu jyly barlyq pedagogikalyq ūjymnyŋ ömırındegı bır-bır jaŋa kezeŋ deuge laiyq. Myna dästürlı keŋes te elımızdegı mūǧalımderdıŋ özara pıkır almasyp, aldaǧy oqu jylynyŋ baǧyt-baǧdaryn anyqtap alatyn maŋyzdy basqosu bolyp tabylady. Sondyqtan bılım sapasyn arttyru maqsatynda jeke ūsynystar, tyŋ ideialar, innovasiialyq tehnologiialardy oqu üderısınde paidalanu joldaryn eskere otyryp, mektep salasyna naqty baǧdarlamalar engızu jobalary bolsa, oi bölıse otyru artyqtyq etpeidı. Sol üşın aituly şarany aşqan Astana qalalyq Bılım basqarmasynyŋ basşysy Äsima Bimendina: «Bız atqarylǧan jūmystardy qorytyndylap qana qoimai, aldaǧy uaqyttaǧy maŋyzdy maqsat-mındetterdı bekıtemız. Soŋǧy jyldary elordada bılım beru mekemelerınıŋ sany edäuır ösken. Bügınde olardyŋ qatary 280-ge jetıp otyr» dep bastady öz sözın. Ol atap ötken naqtyly nysandardyŋ 139-y – mektepke deiıngı mekeme, 83-ı – jalpy bılım beru mektebı, 35-ı – kolledj, 13-ı – qosymşa jäne 10-y – arnaiy bılım beru mekemesı. Osy oraida, Astanadaǧy barlyq mektepterge (jaŋalaryn qospaǧanda) kürdelı jöndeu jūmystary jürgızılgendıgın de aita ketken jön.
Basqarma basşysynyŋ aituynşa, soŋǧy 15 jyl ışınde Astanada bılım salasynyŋ damuy üşın köptegen igı şaralar qabyldanǧan. Qazır qalalyq bılım beru jüiesınde 11 myŋ 142 pedagog jūmys ısteidı eken. Üş deŋgeilı synnan ötıp, bılıktılıgın arttyrǧan köptegen ūstazdardyŋ jalaqysy da bırşama ösken.
Odan keiın astanadaǧy bılım salasynyŋ damu baǧyty tanystyryldy. Atap aitqanda, 2000 jyly elordada mektepke deiıngı mekemege 8 myŋ bala barsa, biylǧy jarty jyldyqta olardyŋ sany 32 myŋ 575-tı qūrapty. Endıgı jaŋa oqu jylynda 12 myŋǧa juyq bala bırınşı synypqa baratyn boldy. Qazırgı uaqytta 11 myŋ 163 adamnan ötınış kelıp tüsken. Olarǧa qyrküiektıŋ 1-ınde Astanada ornalasqan 70 memlekettık jäne 12 jekemenşık mektep esıgın aiqara aşady.
Būdan basqa, biyl Astanada jalpy bılım beretın 52 mekteptıŋ janynan aşylǧan «Baldyrǧan mektebınıŋ» 28-ı qazaq tılınde jäne 24-ı orys tılınde sabaq beredı. Onda äzırge bır myŋnan astam bala oqyp jür. Anyǧynda, «Baldyrǧan mektebı» mektepke deiıngı jäne bastapqy mektep daiyndyǧy arasyndaǧy oqytudyŋ bırızdılıgın jüzege asyryp, pedagogtar men ata-analarǧa balalardy mektepke beiımdeuge kömektesedı; balalardyŋ oquǧa degen yntasyn oiatyp, öz-özıne degen senımın qalyptastyrady. Ol üşın kestege büldırşınderdıŋ jeke jas äleuetın barynşa aşuǧa septıgın tigızetın sabaqtar engızılgen. Mektepke deiıngı daiyndyq synyby turaly aqparatty balanyŋ tırkelgen jerı boiynşa ornalasqan mektepten bıluge bolady.
Biyl Halyqaralyq bılım künı däl jeksenbıge kelıp tūr. Degenmen, elordanyŋ barlyq mektebınde oquşylar men mūǧalımderdıŋ qatysuymen saltanatty jiyndar, merekelık ıs-şaralar ūiymdastyrylmaq. Onyŋ ışınde «Patriotizm sabaqtary» da bar.
Astanada jyl ötken saiyn bılım beru salasyna bölınetın qarajat aitarlyqtai ösıp otyr. Qala äkımdıgınıŋ mälımetı boiynşa, 2013 jyly būl salaǧa 19 milliard 858 million teŋge bölıngen. Būl – 2007 jylmen salystyrǧanda 2,8 esege artyq (7 milliard 200 million) körsetkış.
Sonymen qatar, joǧary sanatty ūstazdardyŋ jalaqylary da bırte-bırte artyp keledı. Biyl üş esege deiın köterılgen. Bızdıŋşe, oǧan qala äkımınıŋ grantyn ielengen 50 mūǧalımge jalaqynyŋ 50 paiyzy kölemınde üstemaqy tölenetındıgın qosa aitqan abzal.
Astanalyq tülekterdıŋ qazırgı ŪBT körsetkışterı de jaman emes. 2012 jyly ol boiynşa ortaşa ball 78 bolsa, biyl 81-ge köterıldı.
Sapa – sauattylyq kepılı
«Jaŋa oqu jyly qarsaŋynda sızdermen kezdesıp otyrǧanyma quanyştymyn. Tamyz keŋesı bılım jüiesındegı eŋ özektı mäseleler talqylanatyn jaqsy dialog alaŋy bolyp otyr. Bıraq, bızdıŋ oi-pıkırlerımız, talqylaularymyz, mäselelerdı şeşu joldary qazaqstandyq bılım jüiesınıŋ şeŋberınde şektelıp qaluda. Düniejüzılık bılım keŋıstıgı turaly öte sirek aitamyz. Al, auqymdy täjıribege qazırgı küngı älemnıŋ damu ürdısterın eskere otyryp nazar audarsaq, müldem özgeşe közqarasta bolar edık» deidı Astana qalasynyŋ äkımı İmanǧali Tasmaǧambetov. Onyŋ pıkırınşe, jaŋa tehnologiialyq däuırde bılım jüiesın qaita qūru qajet.
Sondai-aq, elorda äkımı ūstazdarǧa oquşylarmen üi tapsyrmasyn äleumettık jelılerde oryndaudy ūsyndy. Tartymdy tapsyrmany talqylau üşın qazırgı zamanǧy tehnologiialyq jetıstıkterdı paidalanu tiımdılıgın tüsındırdı. Osy tūrǧyda, «Tehnologiialar nege üirete alady degen sūraqqa toqtalaiyq. Prezentasiia jasauǧa üirete me? Joq. Aqparatty jaqsy tüsınu üşın ony qūrylymdauǧa üiretedı. Blog jürgızuge me? Joq. Kommunikasiiany jaqsartuǧa septesedı. Äleumettık jelılerde aralasuǧa üirete me? Joq. Pıkırles adam, serıktes tabuǧa kömektesedı. Mūnyŋ barlyǧynyŋ bızge eş qatysy joq dep oilasaq, qatty qatelesemız!» dep tolyqtyrdy öz sözın. Şynymen de, qazır köptegen balalardyŋ äleumettık jelılerde otyratyny jasyryn emes. Virtualdyq keŋıstıkte olar türlı mektep ūsynatyn dünieden müldem bölek qyzyǧuşylyq, jeke müdde boiynşa bırıgıp jür. Al, būl degenıŋız – ūstazdar üşın moderator
boluǧa ülken mümkındık! Üi tapsyrmalarynan bastap, belgılı taqyrypqa diskussiia ūiymdastyruǧa deiın türlı amaldar jasauǧa bolady. Osyndai oryndy oilardy qoryta kele, «Bügınde bırde-bır pedagogtyŋ äleumettık jelını paidalana otyryp, sabaq ötkızbegenıne senımdımın» dedı İmanǧali Nūrǧaliūly. Söz tüiını uaqyt talabyna tolyq sai keletın bılım jüiesıne qol jetkızu üşın jappai ızdenıp, jaŋaşyldyqqa ūmtylu qajet degenge saidy.
Al, Bılım jäne ǧylym ministrlıgınıŋ jauapty hatşysy Äliia Ǧalymova halyqaralyq qatynas tılın meŋgeru mäselesınıŋ öz şeşımın tauyp kele jatqandyǧyn «Bılım berudı damytu memlekettık baǧdarlamasy sättı jürgızılıp jatyr. Biyl qyrküiek aiynda aǧylşyn tılı Astanada bırınşı synyptan bastap negızgı mektep baǧdarlamasyna engızıledı. Sol boiynşa pilottyq joba qolǧa alynatyn boldy» dep mälımdedı.
Şara soŋynda Astana qalasynyŋ äkımı İmanǧali Tasmaǧambetov 10 mūǧalımge päter kıltın tabys ettı. Sondai-aq, alty ūstaz Bılım jäne ǧylym ministrlıgı tarapynan tösbelgımen marapattaldy.
Erkeǧali BEISENOV
