MİLLİONER

«Kedeilık ketkende jaqsy, bailyq kelgende jaqsy» deidı halqymyz. Bügıngı qoǧamda tamyr­-tanyssyz, eşqandai zaŋǧa qarsy kelmei-aq adal eŋbekpen baiuǧa bolady. Oǧan dälel köp. Künı keşe «Forbes» jurnalynda otandyq millionerler tızımınde elımızdıŋ eŋ jas käsıpkerı Marat Äbievtıŋ esımı jariialandy. Aqtöbelık jiyrma tört jastaǧy biznesmennıŋ bailyǧy 11 mln dollarǧa jetken.

Alǧaşqy sauda

Maratqa milliondaǧan dollar aspannan salbyrap tüsken joq. Osyndai deŋgeige jetu üşın 13 jyl jūmys ıstedı. Eŋ alǧaş aqşany on jasynda tapty. Kezınde el-jūrt ailyǧyn ala almai, jūmys oryndary jabylǧany belgılı. Toqyrau Äbievterdıŋ de otbasyn ainalyp ötpedı. Aiaq astynan künde «makaron» jeitın künder bastalǧan tūsta on jastaǧy Marat anasyna kelıp, «Nege etı joq tamaq jep jürmız?» dep sūraidy. Anasy bala demei, eldegı jaǧ­dai­dy baiyppen tüsındıredı. Tek būl otbasy ǧana emes, körşılerınıŋ de, tanys­tarynyŋ da, tuǧan-tuystarynyŋ da jaiy osyndai ekenın aitady.

Sol kezde özımen qatarlas balalar Aqtö­­be­­nıŋ «Şyǧys» bazarynda kölık juyp, aqşa tabatyn. Ol sol topqa qosy­lady. Künıne bırneşe maşina juyp, alǧaşqy tabysyn alǧanda üiıne azyq-tülık äkeledı. Otbasyna äjeptäuır kömek bolǧanymen käsıbı köpke sozyl­ma­dy. Aiaq astynan «kryşa» degen bäle şyǧady. Oǧan kündelıktı tapqan tabysynyŋ teŋ jartysyn ötkızu kerek eken. Äitpese, kölık judyrmaidy. Mūn­dai talapqa şydamaǧan Marat aqşa tabu­dyŋ basqa jolyn ızdeidı.

Oqu jyly aiaqtalarda barlyq oquşylar kıtaptaryn retteidı. Ol kezde skotch – taptyrmas qūral. Marat oilanbastan 2000 teŋgege jaqyn dükenderdegı skotchtardyŋ bırın qaldyrmai satyp alady. Mektepke kelgennen keiın, synyptastaryna är betın 5 teŋgege jabystyryp beredı. Bırı küledı, bırı taŋ qalady. Oǧan män beretın Marat joq. Osylaişa jetı myŋ teŋge tapqanyna quanady.

Odan keiın elımızge endı ǧana taralyp jatqan jelılık marketingpen ainalysady. Äielder qoldanatyn türlı kosmetikalyq tauarlardy jarnamalauda aldyna jan salmaidy. Keiınnen būl käsıp erkekke tän emes ekenın tüsınıp, tastap ketedı.

14 jasynda aqtöbelık rep-toptardyŋ prodiuserı bolady. Dostarymen bırlesıp «Life» atty top qūryp, änşılerdıŋ kon­ser­tın ūiymdastyryp, aqşa tapqan. «Super star KZ» jobasynyŋ jeŋımpazy Qairat Tüntekovtıŋ, «Baqai»tobynyŋ kon­sertıne qalai bilet satqany älı esın­de. Būl jastaǧy balalardyŋ qyzdarǧa ūnau­dy oilaityny belgılı. Marat ta ädemı qyzdarǧa tegın bilet taratady. Ony körıp, joldastary da solai ısteidı. Soŋynda būl käsıp te sätsızdıkpen aiaqtalady.

Täuekeldılık tabys äkeldı

Marat Äbiev mekteptı tämamdaǧan soŋ Aqtöbe kooperativtık tehnikumyn «Aqpa­rat­ty öŋdeu men basqarudyŋ avtomat­tan­dy­rylǧan jüielerı» mamandyǧy boiynşa bıtırgen. Mūnan soŋ kompiuterlık qyzmet körsetumen ainalysyp, internet saittaryn jasap, arnauly studiia aşady. Dosymen bırlesıp aşqan firmasy edäuır tabys äkeledı. Al, 19 jasqa tolǧanda kölık qūral­daryna sputniktık monitoring jürgı­ze­tın «Evromobail Qazaqstan» JŞS-nıŋ negızın qalaidy. Ärine, ony qūru Maratqa oŋai bolmaǧan. Reseilık kompaniia bastapqyda Maratqa senbei, tauar aqysy üşın 80 myŋ dollardy aldyn ala töleudı talap etken. Ūzaq oilana kele tym bolmasa firmanyŋ brendın özınıŋ JŞS-nyŋ atauyna tegın paidalanudy sūraidy. Alǧan betınen qaitpaǧan ol, osylaişa tauar ötkızude atalmyş brendtıŋ maŋyzdy ekenın aityp, olardy sendıredı. «Azamat­tar men ūiymdarǧa qyzmet türlerın ūsyn­ǧan­da, türıme qarap köbı direktor ekenı­me senımısızdık bıldırdı. Sondyqtan 40 jastaǧy äieldı direktor etıp qoiyp, özımdı menedjer retınde tanystyrdym» deidı ol. Marat reseilık GPS-datchikterın ornatuşy alǧaşqy distribiuter bolǧannan keiın, käsıbı örge domalady. Naryqta bäse­ke^­ge qabılettı firmany keiınnen atalmyş kom­paniianyŋ özıne bır million dollarǧa satyp jıberedı.

Biznesın odan ärı jandandyru üşın 2011 jyly «KSP Steel» JŞS-ın qūrdy. Mūnai-gaz salasyndaǧy käsıporyndar men jer qoinauyn paidalanuşylarǧa arnal­ǧan joǧary sapaly bolat qūbyrlar şyǧa­ra­tyn jalǧyz öndıruşınıŋ önımın ötkızudı ūlǧaitu maqsatynda «KSP Steel Sauda üiın» de aşty. Özınıŋ aituynşa, jinalǧan aqşanyŋ basym bölıgın şetelden tapqan. Atap aitqanda, İrannan. «Parsy jerınde şielenıs oryn alyp jasta da sol jaqpen bailanystym. Eldı ekonomikalyq sanksiia buyp, älemnıŋ köptegen elderı öz azamattaryn alyp ketıp jatqanda, täue­kel dep Tegeranǧa tarttym. Mūndaǧy biz­ne­sım­dı aldymen azyq-tülık tauarlaryn jet­kı­zu­den bastadym. Odan keiın ol aqşaǧa bırneşe şeteldık kompaniialarmen bırge taǧy da täuekelge bel bailap tanker satyp aldym. Osy tanker arqyly Qytaiǧa mūnai tasydyq. Alǧaşqy milliondar osylai keldı» deidı jas käsıpker.

Marat byltyr «Qazaqstan tauar öndıru­şı­lerınıŋ qauymdastyǧyn» qūruǧa bastamaşy boldy. Bügınde Londonda, Mäskeude jäne taǧy basqa elderde qazaqstandyq tauarlardy ötkızumen ainalysatyn kompaniialardyŋ qūryltaişysy bolyp tabylady.

Ūlttyq mentalitettı ūmytpaǧan jön

Osy aptada Marat Äbievtıŋ Qazaqstanda qalai baiuǧa bolatyny jönınde jazǧan «Qazaqstandyq arman» kıtabynyŋ tūsau­­ke­­serı boldy. Jurnalist Aqmaral Mai­kö­zo­vamen bırlesıp jazǧan kıtapta bedeldı adamdarmen bailanyspai-aq, ata­-ana­nyŋ bailyǧyna jügınbei-aq, adal eŋbek­pen million dollar tabudyŋ jolyn jazady.

«Keibır dostarym menen qaryzǧa aqşa sūraidy. Qinalyp tūrǧan soŋ beremın. Alaida köbı qaitaruǧa asyqpady. Sūrasam, «sende aqşa köp qoi» degen jauap alamyn. Ras, mende aqşa bar. Bıraq, onyŋ bärı adal eŋbekpen kelgen. «Adamǧa balyq berme, balyq aulaityn qarmaq ber» degendei, aqşa adamdy büldıredı. Sondyqtan olarǧa aqşa tabuǧa mümkındık bergen dūrys dep­ oiladym. Mümkındık olardyŋ da baiuyna jol aşady. Öz täjıribemnen tüi­ge­nım,­­ aqşa tabu – qajyrly eŋbek. Men 10 ja­­sym­­nan 23 jasyma deiın eŋbek ettım. Būl kıtapta jinaǧan täjıribemmen bölıstım. Ony oqyǧan jastardyŋ köbı şabyt­tanyp, tekke jürmeuge tyrysady degen ümıtım bar. Sonymen qatar, kez kelgen biznes bastamanyŋ tabysty boluy qazaq mentalitetı men psihologiiasyn bıluge bailanysty. Iştei biiazy bolyp, qazaqtyŋ tılın, salt-dästürı men mädenietın qūrmetteu kerek» deidı Marat Äbiev. Marat özınıŋ bailyǧyn «Forbes» basy­ly­myna jariialaudyŋ özındık sebebı baryn aitady. Qarşadaiynan tabys tapqanymen, jasynyŋ kışkentailyǧy aldynan talai kedergı keltırgen. Soǧan qaramastan tyǧy­ryq­tan şyǧudyŋ jolyn tauyp, aldyna qoiǧan maqsatyna jettı. Maŋdai terımen tapqan bailyǧyn paş etu arqyly elımızdegı jastardyŋ mümkındıgı mol ekenın däleldedı.

Jas bolsa da, bas bola bılgen qarapaiym qazaqtyŋ balasy halyqqa qaiyrymdylyq jasaudy da ūmytqan emes. Alaida, ony jariialaudy jany süimeidı. Käsıpker bolǧysy keletınderge arnalǧan kıtaptyŋ tirajy 7777 dana eken. Marat Äbiev kıtap­tan tüsken barlyq qarjyny qaterlı ısıkpen auyratyn balalardyŋ emıne jūm­sai­tynyn aitty.

Gülmira AIMAǦANBET