Mäsele

Özbekter ketıp edı, zauyttar qaŋtaryldy

Qūrylys saldyryp jatqan bır dosym «jūmys toqtap qaldy, kırpış zauyttary jabyq» dep bır tynyp aldy da, «solardyŋ nege toqtap qalǧanyn bılesız be?» dep özıme sūraq qoidy. Pandemiiaǧa bailanysty desem, onyŋ da äserı bar. Degenmen qara jūmys ısteitın özbekter ındet jailaǧan soŋ elıne ketıp edı, Qazaqstanda köp öndırıs orny qaŋyrap bos qaldy. «Jaŋaǧy kırpış zauyttary da jūmysşysynyŋ joqtyǧynan toqtap tūr. Nege sony qazaq jıgıtterı ıstemeidı» dep keiıdı.
Sengıŋ kelmeidı. Sebebı qazır jūmys taba almai jürgen jıgıtter qanşama, «tauyqsyz da taŋ atady», Qazaqstanda qara jūmys özbekke ǧana qarap qalmaǧan şyǧar dep oilap, Almatyda üi saldyryp jatqan tanysyma habarlasyp, «osyndai jaǧdai bar ma?» dep sūradym.
– Bar bolǧanda qandai. Ekı ailyq karantin aiaqtalǧan soŋ, Almatydaǧy 7-8 kırpış zauytyna bardym. Bärınıŋ jūmysy toqtap tūr. Özbekter ketken eken, qazaq jıgıtter «jūmys auyr, jalaqysy tömen» dep kelmei qoiypty.
Sauda ortalyqtarynyŋ, äuejailardyŋ maŋynda iısmai, saǧat siiaqty qymbat bū­iymdardy arzanǧa satyp jürgen jıgıtterdı ünemı köremın. Bırde solardyŋ bırınen suyrtpaqtap sūraǧanymda, özı ülken bır supermarkette küzetşı bolyp ısteidı eken. Qojaiynnyŋ közı taiyp ketse, älgınıŋ özı jymqyryp, ony syrt­qa şyǧaryp, arzanǧa satady eken. «Onyŋ ne endı? Būl ūrlyq qoi, tapqanyŋdy aramdap» desem, «aǧa, auylda jūmys joq. Qalada jalaqym tömen, 70 myŋ teŋgemen qatyn-balamdy qalai asyraimyn?» deidı. Mıne, bızdıŋ jıgıtter aŋsaityn jeŋıl jūmystyŋ siqy osy. Al auylda aiyna 150-180 myŋ teŋge berıp mal baqtyratyn adam tappai jürgender jeterlık.
Qazaqstanda «özbekterge ıstetseŋ arzan ısteidı», «üidı özbekter arzan salady», «ekı özbek qyruar jūmysyŋdy tyndyryp tastaidy» degen sözdı köp estimız. Qūrylys oryndaryna, üi saldyryp jatqandardyŋ maŋaiyna barsaŋ, tüitıŋdep bırer özbek jüredı. «Şanhai», «Artem», ortalyq bazarda sauda jasap tūrǧandardyŋ denı – basqa ūlt azamattary. Al Qazaqstanda öndırılgen tauarlar turaly ait­pai-aq qoiaiyq. Kerek bolsa, ış kiımge deiın Bışkek pen Beijıŋnıŋ önımı. Soǧan qarap «Qūdai-au, Qazaqstanda tym qūrysa ış kiım tıgetın 100 äiel joq pa?» dep küiıp ketesıŋ.
Şyŋjaŋdaǧy ūiǧyr­larda bır qasiet bar. «Bır tamsa da bikeme tamsyn» degendı ömırlık ūstanym qylǧan olar mümkın bolsa öz ūltynyŋ önımın satyp alyp, ūiǧyrlardyŋ saudasyn jürgızuge tyrysady.
Qazaqstanda jyl saiyn ondaǧan öndırıs orny, zauyttar salynady. Oǧan memleket qarjylai kömek körsetkenmen, jyl ötpei jatyp sonyŋ köbı ­bankrot bolyp jabylyp qalady eken. Bylaişa aitqanda, Qazaqstanda ötırık zauyt qūru da aqşa jasaudyŋ bır täsılıne ainalǧan siiaqty. Memlekettıŋ bergen qarjysynan paidalanyp, öndırıstı damytaiyn, auyldastarymdy jūmysqa alaiyn degen niet bolmaǧan soŋ, orta, şaǧyn biznes qalai damidy?! Onyŋ üstıne, ışkı öndırıstı damytudan görı importqa köbırek iek süieitın elımız osydan būryn otandyq öndıruşılerdıŋ müddesın qorǧap, öz önımımızdı naryqqa şyǧaruǧa basa nazar audarǧan joq.
«Özbek ıstegen jūmysty qazaqtar nege atqarmaidy?» deseŋ, köp adam «qazaq jalqau» dep soǧady. Būl – ūşqary aitylǧan pıkır. Köŋıl qoisa, qazaq azamattarynyŋ qolynan kelmeitın jūmys joq. Qazırgı mäsele – jastardyŋ köbı jan qinamai köp aqşa tapqysy, oŋai oljaǧa kenelıp, bır-aq künde millioner atanudy armandaityn siiaqty. Bıraq «Eŋbek etseŋ erınbei, toiady qarnyŋ tılenbei» degendei, terlemei tabar tiyn joǧyn köp jastar eskere bermeidı. Iаǧni sana men saltqa da sılkınıs kerek-au…

Taǧyda

Ūqsas jaŋalyqtar

Pıkır üsteu

Back to top button