Ötken jazda Türkiiada ūlttyq valiutany qoldau üşın dollardy örtep jatqan bır top azamat tüsken video äleumettık jelıde tarap ketken bolatyn. Mūndai tosyn körınıs, sanamyzdy selt etkızıp, türkı bauyrlarǧa basqa közben qaratqany ras bolatyn. Osy oqiǧanyŋ aldynda ǧana bükılhalyqtyq referendum ötıp, köpşılık eldıŋ prezidenttık jüiege köşuın qoldap dauys bergen bolatyn.
Osy oqiǧalardyŋ tızbegınde Türkiianyŋ Qazaqstandaǧy Tötenşe jäne ökılettı elşısı Nevzat Uianyk myrza eldıŋ syrtqy saiasaty jäne Türkiia – Qazaqstan qarym-qatynastary jönınde BAQ ökılderıne brifing ötkızedı.
G-20 elderınıŋ müşesı bolyp tabylatyn Türkiia, jalpy ūlttyq önım (JŪÖ) körsetkışı men satyp alu qabıletınıŋ paritetı boiynşa älemde 17-şı orynǧa jaiǧasyp, al Europanyŋ alpauyt ekonomikalarynyŋ ışınde 5-şı oryndy ielenedı. Şet memleketterde eŋ köp ökıldıkter qūra bılgen elder arasynda 5-oryndy alǧan türkiialyqtardyŋ qazırgı künde 240 diplomatiialyq ökıldıkterı jūmys ıstep tūr eken.
– Türkiianyŋ osyndai maqsattarmen jürgızıp kele jatqan atqaruşy, jaŋaşyl ärı joǧary qaǧidaly syrtqy saiasatyn bız bastamaşyl jäne gumanitarlyq syrtqy saiasat dep ataimyz. «Bastamaşyl ärı gumanitarlyq syrtqy saiasat» atty filosofiiamyz elımızdıŋ Prezidentı türlı sebeptermen atap körsetkenındei, «halqymyzdyŋ bastamaşyl ruhy men adami jäne ar-ūiat qūndylyqtaryna sai mädenietın körsetetın» jergılıktı jäne ūlttyq bır ūǧym, – dedı elşı myrza.
– 3,5 million siriialyq bauyrlarymyzǧa esıgımızdı aşyp, olardy elımızde qonaq etu üşın bügınge deiın 32 milliard dollar jūmsadyq. Sondai-aq Türkiia, BŪŪ-da endırılgen parametrler negızınde saiasi şeşımnıŋ ornatyluyn qoldaidy. Astana prosesınıŋ arqasynda uaqytşa dostyq bıtımınıŋ küşeitıluı, şielenıstı azaitu memorandumynyŋ ornatyluy jäne janjaldy taraptar arasynda senımdı arttyru şaralarynyŋ qabyldanuy siiaqty mäseleler boiynşa aitarlyqtai alǧa jylju baiqalady. Bızdıŋ atsalysuymyzben dostyq bıtım şartynyŋ jariialanuy jäne Astana prosesınıŋ bastaluymen tyǧyryqqa tırelgen Jeneva prosesı qaita jandandy.
Qazaqstan da Siriia mäselesıne qatysty Astana prosesın ūiymdastyryp, sondai-aq tiıstı taraptardyŋ bır ortaǧa jinaluyna sebepşı bola otyryp maŋyzdy qoldau körsetude. Būl qoldau üşın erekşe rizaşylyǧymyzdy bıldıremız.
Ainalamyzda ört bar, daǧdarysty basqarudy aldyn ala köre bıluımız qajet. Taiau Şyǧystyŋ bügıngı halı quantarlyq jaǧdaida emes. Äsırese, Siriia men İrak qauıpsızdık jäne ekonomikalyq tūrǧydan elımız üşın aitarlyqtai synaq bolyp otyr. Segız jyl boiy jalǧasyp kele jatqan Siriia qaqtyǧystarynyŋ şekaralyq elderge äserın tigızuınen eŋ ülken zardap şegıp otyrǧan memleketterdıŋ ışınde Türkiia aldyŋǧy orynda tūr.
Aimaqta bolyp jatqan tūraqsyzdyq, zorlyq-zombylyq jäne laŋkestık äreketter, sondai-aq gumanitarlyq, saiasi jäne ekonomikalyq synaqtarǧa qaramastan Türkiia beibıtşılık, tūraqtylyq jäne damu jolynda naqty qadamdarmen alǧa jyljyp keledı» dedı elşı.
Elşınıŋ mälımdeuınşe, gumanitarlyq diplomatiiany jürgızıp otyrǧan Türkiia ǧalamnyŋ älsız tūstaryn joiu üşın ülken küş salyp, gumanitarlyq jäne damu jolyndaǧy kömek taqyrybynda basty rölderdı öz moinyna alyp keledı.
«Global Humanitarian Assistance»» (GHA) baǧdarlamasy daiyndaǧan «Ǧalamdyq gumanitarlyq kömek» atty esebıne sai türıkterdıŋ körsetken gumanitarlyq kömegı 2017 jyly 8,07 milliard AQŞ dollaryn qūrapty. Atalǧan soma arqyly gumanitarlyq kömek boiynşa, Türkiia älemde bırınşı orynǧa şyqty. Dästür boiynşa qaiyrymdylyq körsetuden alda sanalatyn AQŞ bolsa, 6,68 milliard AQŞ dollaryn mūqtajdarǧa bölu arqyly atalmyş esepte ekınşı oryndy ielengen eken.
BŪŪ Bosqyndar ısterı jönındegı Joǧarǧy komissary basqarmasynyŋ ūsynǧan körsetkışıne säikes, Türkiia älemde eŋ köp bosqyn qabyldap otyrǧan el bolyp tabylady. 600 myŋnan astam siriialyq balalar Türkiiada bılım alyp otyr. Bastauyş synyp jasyndaǧy siriialyq balalardyŋ 97%-y mekteppen qamtylǧan. Sonymen qatar 20 myŋnan asa siriialyq jastar osy elde joǧary bılımın jalǧastyruda.
