Moiynyŋyzda qaryzyŋyz bolsa, elden attap şyǧa almaisyz. Astanalyq sot oryndauşylary şekara asyp tynyǧyp qaituǧa nemese basqa da sebeptermen şetelge attanuǧa bel buǧan boryşkerlerdı qyspaqqa alyp, orta joldan kerı qaitaryp jatyr. Alaida būǧan da qaramastan, myŋ türlı syltau aityp, eskertuge qūlaq aspai, qaryzyn ötemei jürgender köbeiıp ketıptı. Osyǧan bailanysty Astana qalalyq prokuraturasy men Işkı ıster departamentınıŋ mamandary jäne jeke sot oryndauşylary boryşkerlerdıŋ artynan şam alyp tüse bastady.
Prokuratura mamandarynyŋ aituynşa, moiynyna mıngen qaryzyna bola şetelge şyǧu qūqynan şektelıp otyrǧan astanalyqtardyŋ sany 16 myŋǧa jetken. Astana qalasynda sot oryndauşylar künıne 30-ǧa juyq azamattyŋ şetelge şyǧuyn şektep, äuejailar men vokzaldardan kerı qaitarady eken. Mūnymen ǧana şektelıp qalmai, ekınşı deŋgeidegı bankterdegı esepşottary da tūtqynǧa alynady. Alaida soǧan qaramastan, aiyppūl, nesie qaryzy men bereşegın tölemei jürgen boryşkerlerdıŋ sany köbeimese, azaimai otyr. Osynyŋ saldarynan bügınde qalalyq biudjetke tüspei otyrǧan qarjynyŋ kölemı 615 mln teŋgeden asyp jyǧylǧan. Al sot oryndauşylarynyŋ aldynda qaryzyn öndırıp alu turaly taǧy 37 myŋǧa juyq ıs jatyr. Ökınıştısı sol, būl körsetkış kün sanap artyp keledı.
Elımızdıŋ zaŋy boiynşa tek aliment nemese jol aiyppūldaryn tölemegen adamdar ǧana emes, qalanyŋ kommunaldyq qyzmetterıne de qaryzy bar tūlǧalar boryşker dep tanylady. Iаǧni sot arqyly öndıru şeşımı şyǧarylǧan kez kelgen tūlǧa qara tızımge engızıledı. Olarǧa sot arqyly sanksiialanyp, sot oryndauşysynyŋ qaulysy qosylady. Būl qaulynyŋ bır köşırmesı boryşkerge berılıp, taǧy bır danasy Qazaqstan Respublikasy ŪQK Şekara qyzmetıne jıberıledı. Boryşker şetelge ūşar kezde däl osy qyzmettıŋ qyzmetkerlerı ortaq bazada qaryzy tölendı degen belgı şyqpaiynşa, şekaradan eşqaida ötkızbeidı.
Mūndai täsıl elımızde 2010 jyldan berı qoldanylyp keledı. «Alys-jaqyn şet elderde keŋınen qoldanylatyn būl täsıl boryşkerlerdıŋ qaryzdaryn der kezınde töleuıne yqpal etedı. Kez kelgen azamat memleket aldynda qaryzy nemese aiyppūly bar-joǧyn tekserıp aluǧa şaqyramyz», – deidı prokuratura mamandary.
Mūndai keleŋsız jaitqa tüspes üşın kez kelgen tūrǧyn aldymen qaryzynyŋ bar-joǧyn tekserıp alu tiıs. Qaryzdar bolǧan jaǧdaida, boryşyŋyzdy «Äkımşılık qūqyq būzuşylyq turaly» Kodeksıne säikes, sottyŋ şeşımı mäjbürlep oryndauǧa tüsken künnen bastap 30 kün ışınde erıktı tölei alasyz. Sonymen qatar, atalmyş kodekste jetı kün ışınde jalpy aiyppūl somasynyŋ elu paiyzyn töleu tärtıbı qarastyrylǧan.
Bürkıt NŪRASYL
