Elımızde şamamen jetı myŋǧa juyq nauqastyŋ taǧdyry tıkelei donor aǧzasyna täueldı. Naqtyraq aitsaq, ekı myŋǧa juyq jan bauyr, üş myŋdai adam büirek almastyrudy qajet etedı. Tek bır jyldyŋ ışınde 150-200 nauqas jürek transplantasiiasyna kezekke tūrady.
Ökpe, ūiqy bezı, ışek, jılık maiy, közdıŋ qasaŋ qabyqşasy, būlşyq et transplantasiiasyna taǧdyry bailanǧandardyŋ qatary da az emes.
Otandyq jürek transplantasiiasy tarihynda astanalyq kardiohirurgter alǧaşqy qadamdy jasady.
İnsultten köz jūmǧan 46 jasar äieldıŋ jüregın 38 jastaǧy Jänıbek Ospanov esımdı azamatqa saldy.
* * *
Qostanaidan kelgen Jänıbektıŋ diagnozy medisina tılınde «Terminaldyq satydaǧy sozylmaly jürek jetıspeuşılıgı» dep atalady. Mūndai nauqasqa şaldyqqan jandardyŋ 80-90 paiyzy jylǧa jetpei köz jūmady eken. Därıgerler Jänıbekten eşteŋenı jasyrǧan joq. Aşyp aitty. Nebärı jarty jyldai ǧana ömırı qalypty.
Aurudan aiyǧudyŋ bır ǧana joly bar. Dımkäs jürektı alyp tastap, ornyna o dünielık bolǧan özge adamnyŋ sau jüregın salu. Bıraq köz jūmǧan et jaqynynyŋ keudesındegı jüregın suyryp aluǧa kım kelısım bere qoisyn? Nartäuekelge barar jan qaida?
Ölım men ömır arpalysqa tüsken däl osy şaqta İgor Vorotnikov esımdı 21 jasar aqmolalyq jıgıttıŋ «mi ölımıne» şaldyqqan anasynyŋ jüregın öz erkımen nauqastarǧa beruge kelıskendıgı turaly habar jetedı.
Az-kem anyqta ma
« Mi ölımı » – jürek jūmys ıstep tūrǧanymen midyŋ barlyq qyzmetınıŋ tolyq jäne bırjola toqtauy. Midyŋ ölımı adam ölımıne teŋestırıledı.
…habar jetısımen Astanadaǧy kardiohirurgiialyq ortalyqtyŋ därıgerlerı donor men jürek transplantasiiasyna kezekte tūrǧan nauqas jandardyŋ özara immunologiialyq säikestıgın anyqtauǧa kırısedı.
Allanyŋ sätın salǧany şyǧar, Jänıbektıŋ körer jaryǧy bar eken. O dünielık bolǧan äieldıŋ tını özınıkımen säikes bolyp şyǧypty…
* * *
Segızınşı aidyŋ segızınşı jūldyzy. (8.08.2012 j). Taŋǧy saǧat 8.00.
Kardiohirurgiia ūlttyq ǧylymi ortalyǧynyŋ basqarma bastyǧy, elımızdıŋ jetekşı kardiohirurgı Iýrii Pia men onyŋ cheh ärıptesı Jan Pirk bastaǧan bır top därıger jürek almastyru operasiiasyna kırısıp kettı. Būl – otandyq därıgerlerımızdıŋ san jylǧy jinaqtaǧan täjıribesı men elımızdegı medisinanyŋ qauqaryn körsetetın syn saǧattary edı.
Operasiianyŋ negızgı prosesı ekı saǧatqa sozyldy. Bıraq, därıgerler operasiia bölmesınen tüske taman bır-aq şyqty. Eŋ bastysy, Qazaqstan tarihyndaǧy alǧaşqy jürek almastyru operasiiasy sättı aiaqtaldy. Operasiia barysynda Respublikalyq jedel medisinalyq järdem ǧylymi ortalyǧy, Ūlttyq kardiohirurgiia ǧylymi ortalyǧy jäne Respublikalyq diagnostika ortalyǧynyŋ mamandary bırlese jūmys jasap, sättı ötuıne atsalysty.
Operasiiadan keiın därıgerlerde aǧza jaŋa jürektı qabyldaidy ma, joq pa degen qauıp bolady. Alaida donor jüregınıŋ Jänıbektı jatsynbai bülk-bülk etıp soǧuyn jalǧastyra bergenın körgende, küdıkterı seiılıp sala beredı.
Jänıbek bır täulıkten keiın ǧana esın jinaidy. Özınıŋ aituynşa, jüregı būrynǧysymen salystyrǧanda küştı ärı qalypty soǧady. Operasiiadan berı ekı aiǧa juyq uaqyt öttı. Därıgerler endı keletın qauıp joq ekenın aitady.
Aitpaqşy, 46 jasar donor Galina Vorotnikova taǧy bır janǧa ömır syilap kettı. Arnaiy apparat arqyly ömırın sanauly künderge sozdyrudan özge amaly qalmaǧan auyr nauqas Evgenii Kurs esımdı azamatqa onyŋ büiregı transplanttaldy. Qazır Evgeniidıŋ de betı berı qarap, densaulyǧy tüzelıp keledı.
QYZYQ HİKAIа
Jürek almastyru operasiiasynan keiın esın jiǧan amerikalyq Debbi esımdı azamat özınıŋ syra ışkısı kelıp tūrǧanyn baiqaidy. Qyzyq! Operasiiaǧa deiın syra degendı ömırınde auzyna alyp körmegen. Arada bıraz uaqyt ötken soŋ, būryndary asa ūnata qoimaityn taǧamdarǧa degen täbetınıŋ artqanyn baiqaidy. Muzykaǧa degen talǧamy da özgeredı. Būryn klassikany süise, endı rep äuenderın janyn salyp tyŋdaidy. Būl qūbylystardyŋ jürek almastyruǧa qatysty ekenın sezgen ol özıne donor bolǧan jandy ızdeidı. Söitse, rasymen, özıne donor bolǧan Hovi degen 18 jastaǧy jıgıt közı tırısınde däl osy taǧamdardy, rep äuenın ūnatatyn jan bolǧan eken.
Jänıbektıŋ aitqany: İgordı alǧaş körgen kezde tıptı, auzyma söz tüspei qaldy. Būl qatty tolqyǧandyqtan bolsa kerek. Bıraq boiymnan qandai da bır özgerısterdı sezıp jürgen joqpyn. Tez ärı küştı soǧysyna qarap «Keudemdegı rasymen de özge jannyŋ jüregı bolǧany ma?» dep oilaimyn ünemı.
İgordıŋ aitqany: Operasiia aiaqtalysymen, anamnyŋ jüregın ielengen adammen kezdeskım keldı. Kezdesken sättegı ışkı sezımımdı aityp jetkıze almaimyn. Anam köz jūmǧanymen, jüregı būrynǧydai soǧyp tūr. Dūrys şeşım qabyldadym dep oilaimyn. Bır emes ekı adam düniege qaita keldı. Eger būl ūsynys anama tırı kezınde aitylsa, ol qarsy bolmas edı degen senımım bar.
* * *
Älem därıgerlerınıŋ aituynşa, operasiiadan keiın kei jaǧdaida adamnyŋ jady saqtalmai qaluy da mümkın eken. Ūlttyq kardiohirurgiialyq ortalyq basşysynyŋ orynbasary, Jänıbektıŋ emdeuşı därıgerı Mahabbat Bekbosynova operasiianyŋ sättı ötkenın, pasientınıŋ sol baiaǧysynşa ömır süre beretının aitady.
Älemdık statistikaǧa süiensek, aǧzasyn auystyrǧan jandar eŋ az degende 10-15 jyl ömır süredı. Tıptı, älemde özgenıŋ bauyrymen 40 jyl ömır sürgen adam bar körınedı.
Medisinadaǧy būl qadam Memleket basşysyn da bei-jai qaldyrǧan joq. Nūrsūltan Nazarbaev öz sözınde: «Orystyŋ balasy anasynyŋ jüregın qazaqqa berdı, büiregın nemıske tapsyrdy. Operasiiany ūlty kärıs azamat jasady. Būl Qazaqstan halqynyŋ bırlıgın körsetetın oqiǧa boldy» dep baǧalady.
P.S. Jänıbek aiaǧynan tūryp, auruhanadan şyǧuǧa qamdanyp jatqan tūsta Astana perzenthanalarynyŋ bırınde onyŋ ekınşı perzentı dünie esıgın aşty. Astanadan Qostanaiǧa keudesındegı «jaŋa» jüregımen qosa, qūşaǧyna kışkentai Mahabbatyn alyp attandy.
Şynar DOSAN
