Bala künımızde aspannyŋ zeŋgır kögınde zymyrap ūşyp bara jatqan ūşaqtarǧa qarap soŋynan talai jügırgen edık. Ūldyŋ bärı ūşaqqa qūmartyp ösetın. Bar bala ia ūşqyş, ia ǧaryşker boludy arman etetın. Ūşaq degen qiial jetpes jyldamdyqty äp-sätte eŋseretın jalǧanda joq qyzyq bolyp körınuşı edı. Sondai säbi armanyna qol jetkızgen azamattar aramyzda jür bügınde. İlliuminatordan emes, ūşaqtyŋ aldyŋǧy terezesınen tömenge köz salyp türlı qyzyqqa keneletın de – sol ūşqyştar. Asqar taudy da joǧarydan baqylap, tebıngıdei etıp köretın solar. Qyran ǧana ūşa alatyn qūzar biıktı baǧyndyryp, qūmyrsqanyŋ ileuındei qūjynaǧan qala tırlıgın aspannan bajailaityn da – ūşqyştar. Qara jer basyp jürgen pende üşın kökke samǧau äste qorqynyşty.
Ūşqyş boluǧa jüregınıŋ tügı bar şerı tektı jıgıtter ırıkteletını de sodan. Osyndai aqyly dara, boiynda batyrlyq qany bar jıgıtterdıŋ bır tobymen tanysuǧa bız de ynta bıldırgen edık. Olar – Quandyq Asaev pen Masat Uais. Astanada ornalasqan äskeri bazanyŋ şturmandary. Ekeuı de – maior şenındegı azamattar.
Ekeuı tüidei qūrdas. Sebebı, aq ūlpa armanǧa jan bıtırıp, oquǧa bır jyly tüsken eken. 1998 jyly Aqtöbedegı Talǧat Bigeldinov atyndaǧy Joǧary Aviasiia uchilişesıne qūjat tapsyrady. Käduılgı emtihannan bölek, dene şynyqtyru boiynşa qosymşa tekseruden ötedı. Talap solai. Talapqa sai qaruly jıgıtter taŋdalynady. Sol taŋdauda baǧy janyp, ekeuı qatar aŋsaǧan oqu ornynyŋ kadetterı atanady. Oqu barysynda ekı baǧdarlama boiynşa daiarlyqtan ötedı. Bırınşısı – äskeri daiyndyq bolsa, ekınşısı – kürdelı pilotaj täsılderın meŋgeru. Jüregı örekpıp ūşaqqa alǧaş otyrǧan bozbala kez kelmeske ketkelı qaşan…
Äskeri tärtıp qaşanda qataŋdyǧymen belgılı. Ūşqyştar da talapqa sai bolu üşın jylyna ekı märte emtihan tapsyruǧa mındettı. Alty ai saiyn medisinalyq tekseruden ötedı. Ärbır ūşu aldynda mūndai tekseru jäne mındettı.
«Bılıktılıgıŋdı künbe-kün däleldep otyruyŋ şart. Bır deŋgeiden auytqyp ketpeuge tiıssıŋ», – dedı bızben äŋgımesınde Quandyq Asaev. Būl äskeri tärtıpke moiynsūnyp qana qoimai, ärkez jadyŋa toqyp jüru qajettılıgın de körsetetın şyǧar. Sebebı, kökke ūşu qanşalyqty asqaq arman bolsa, ol – sonşalyqty jauapty ıs. Aldymen şturman mıngen ūşaǧyna jauap beredı. Işındegı tasymaldanatyn düniege. Adamdar bolsa, olarǧa da. Är sapar – özdıgınşe erek küi. «Aspanda özıŋdı erekşe sezınesıŋ. Mynau bes kündık jalǧan dünie esten şyǧady. Ūşy-qiyry joq kök aspan jäne sen ǧana qalasyŋ» – degen Masat Uaistyŋ sözıne qarap, onyŋ ūşqan saiyn tyŋ äserge bölenetının baiqaǧandai boldyq.
Jalpy, ūşqyştardyŋ är ūşqan saǧaty jerdegı segız saǧattyq jūmys uaqytyna teŋgerıledı. Ūşudyŋ miǧa tüsıretın salmaǧy osylai esepteletın körınedı. Sondyqtan, aspandaǧy är minut adam ömırıne tigızetın zalaly bar saǧattarǧa sozylyp ketuı de kädık. Ūşqyştyŋ oquyn oqysa da, qatarǧa ılesıp kete almaityndar bolady. Sırä, ärkımnıŋ jüregı kök aspanmen betpe-bet keluge daualamai qoimaityn bolsa kerek.
Ant berıp, el men jerge qorǧan bolyp jürgen äskeri ūşqyştardyŋ bılıktılıgın arttyru üşın arnaiy şeteldık kurstarǧa barǧan. Halyqaralyq aviasiia terminologiiasyn meŋgeru üşın aǧylşynşa üirendı. Qūrdastar är jyly, är qalada täjıribeden ötken. Mİ-26 syndy tıkūşaq jürgızgen, AN-26 siiaqty ūşaq ūşyrǧan.
Mıne, endı memleket özı oqytyp, özı qatarǧa qosqan äskeri ūşqyştar bar bılıktılıgın Otan aldyndaǧy boryşyn öteuge arnap jür. Kökjiektegı künmen talasa taŋ atyrǧan künderge de on jyldam astam uaqyt bolypty. Kündız-tünı tynymy joq ūşqyştardyŋ äskeri ömırge eş ökpesı joq. Boiy üirengen. Qai kezde habar jetse, sol mezette ūşaqqa otyryp, tapsyrma oryndauǧa äzır tūrady. Al, tapsyrma türlı-türlı. Bırde qatty nauqastardy tasymaldau kerek bolady. Bırde şabuylşy ūşaqtardy tasu kerek. Keibır kezde äskeri daiyndyq ötıp jatqan şalǧaidaǧy bölımşege qaru-jaraq jetkızumen şūǧyldanady. Qai- qaisysyna da töselgen qos ūşqyş endı özderı de şäkırt tärbielep, ūşaq şturvalyn ūstaudy üiretıp jürgen jailary bar. Äue navigasiiasyn eseptep, ūşuǧa daiyndyǧyn baian etuge qūştarlyqtary basylmaǧan.
Şynar ÄBILDA
