– Memleket basşysynyŋ Qazaqstan halqyna Joldauy qoǧamnyŋ kökeiındegı köpten jürgen sūraqtarǧa döp tüsken jauap boldy.
Äuelı qaŋtar oqiǧasyna baǧa bere kele, Memleket basşysy özınıŋ ekı jarym jyl būryn bastaǧan saiasi-äleumettık jäne ekonomikalyq reformalarynyŋ būdan ärı de jalǧasa beretınıne toqtaldy. Eldegı özgerısterdıŋ keibıreulerge ūnamaityndyǧyn, olardyŋ ışkı jäne syrtqy destruktivtı küşterge süienıp, memleketımızdıŋ ırgesın şaiqaltuǧa deiın barǧan äreketterın synai kele «Işten şyqqan jau jaman» ekendıgın tılge tiek ettı.
Tıptı, mitingter men şerulerdı ötkızu men ūiymdastyru jolyndaǧy özgerısterge qaramai, elde saiasi mädeniettıŋ tömendıgınen şerulerdı daŋǧazalyqpen şatastyruşylardyŋ da qaptap ketkenın aita kele, endı olarǧa jol bermeitındıgın, barlyq sūraqtardyŋ tek zaŋ aiasynda şeşıletındıgın jäne būdan bylai qoǧamda mūndai bassyzdyqqa keleşekte jol bermeitındıgın eskerttı. Bıraq, uaqyt pen keŋıstıkte bolyp jatqan halyqaralyq ahual men geosaiasi jaǧdai Qazaqstan halqyna, äsırese, bilıkke qol qusyryp otyruǧa bolmaityndyǧyn körsettı. Sol sebepten de, saiasi-ekonomikalyq, äleumettık-qūqyqtyq sala men äkımşılık-territoriialyq özgerıster jasau uaqyt talaby dep atap öttı.
Prezidentımızdıŋ osy jolǧy Joldauy, negızınen, toǧyz basymdyqtan qūraldy. Sırä, ol da beker bolmas, öitkenı toǧyz sany – qazaq qoǧamy üşın qasiettı sandardyŋ bırı de bıregeiı.
Äuelı, saiasi reformany Memleket basşysy eldegı joǧary bilık – Prezidenttık bilıkten bastady. Memleketımızdıŋ damuynyŋ alǧaşqy satysynda superprezidenttık basqaru formasynyŋ qajettılıkten tuyndaǧanyn aita kele, Qasym-Jomart Kemelūly uaqyt talabyna sai būl formadan bas tartatyn kezdıŋ kelgenın jäne de «myqty Prezidenttık basqaru men pärmendı parlamenttık basqaru» jüiesıne köşetının jariialady. Kerek bolǧan jaǧdaida, negızgı zaŋǧa Prezidenttıŋ jaqyn tuystaryn joǧary memlekettık lauazymǧa taǧaiyndauǧa zaŋ jüzınde tyiym salu kerektıgın erekşe eskerttı. Būl ürdıstıŋ memlekettıŋ tūraqtylyǧyna jäne saiasi şeşımderdı qabyldau kezınde kerı äser beretının saiasi ömırdıŋ özı däleldep bergenın atap öttı.
Qasym-Jomart Kemelūly Parlamenttegı bolatyn saiasi özgerısterge de naqty toqtaldy. Senattyŋ qūramyn azaituǧa jäne onyŋ zaŋǧa vetto salu mehanizmderın qaita qaraudy tapsyrdy. Zaŋ qabyldau barysynda negızgı jūmys Mäjılıste atqarylady, sondyqtan onyŋ jauapkerşılıgı de arta tüsetındıgıne toqtaldy.
Prezidentımız sailau jüiesıne de reformalardyŋ qajet ekendıgın basa aitty. Keleşekte bolatyn sailaular proporsionaldy-majoritarlyq formada ötetının, sonymen bırge sailaudyŋ aralas türın qarastyrudy tapsyrdy. Sailaudyŋ 70%-y – proporsionaldy, al 30%-y majoritorlyq prinsipte ötkızudı jäne sonymen bırge aralas sailaudyŋ artyqşylyǧyna toqtaldy. Aralas sailau kezınde saiasi liderlerdı anyqtau mümkındıgı artatyna män berdı. Sondai-aq saiasi partiialardy qūru jolyndaǧy kedergılerdı azaitudy tapsyrdy.
Prezidentımız «törtınşı bilık ökılderı» «BAQ qūraldary» turaly zaŋǧa da özgerıster men tolyqtyru engızu zaman talaby dedı. BAQ salasynyŋ barynşa aşyq jäne şynaiy bolu kerektıgıne, bäsekelestıkke qabılettılıgıne erekşe män berdı. Myna jahandyq zamanda bılımdı de bılıktı aqparat ökılderınıŋ maŋyzdylyǧyn atap öttı.
Memleket basşysy bilıktı desentralizasiialau men debiurakratizasiialau mäselesıne de erekşe nazar audardy. Jergılıktı özın-özı basqaru jüiesın odan ärı jetıldırudı, qarjylyq jaǧynan qoldaudy ükımetke tapsyrdy. Būl öz kezegınde myqty aimaqtardyŋ qalyptasuyna jol aşady dedı. Parlamentke Europalyq özın-özı basqaru hartiiasyn tezırek maqūldau kerektıgın atap öttı.
Prezidentımızdıŋ biurokratiialyq kedergılerdı joiu turaly tapsyrmasy öte oryndy dep oilaimyz. Myna myŋ qūbylǧan zamanda mäselenı siyrqūiymşaqtatpai, üş künde tezırek şeşudı, kerek bolsa bır künde şūǧyl şeşım qabyldau kerektıgıne toqtaldy. Azyq-tülık qauıpsızdıgı ükımettıŋ nazarynda ylǧi da bolu kerektıgıne de män berdı. Sol üşın auyl şaruaşylyq ministrlıgıne köktemgı egıs nauqanynda fermerlermen qoian-qoltyq qyzmet etudı tapsyrdy.
Memlekettık emes ūiymdardyŋ da qoǧam ömırıne belsene aralasuǧa, qoǧamda qabyldanyp jatqan zaŋdardy talqylau barysynda barynşa belsendılık pen azamattyq jauapkerşılık tanytuǧa şaqyrdy.
Joldaudyŋ eŋ negızgı mäiegı – jaŋadan äkımşılık-territoriialardyŋ qūryluy desek, eş qatelespeimız. Prezidentımız būǧan deiıngı bolǧan oŋtailandyrulardyŋ män-jaiyn tüsındıre kele, halyqtyŋ sūrauy boiynşa Abai, Ūlytau, Jetısu oblystarynyŋ aşyluy, Qapşaǧai qalasyn D.Qonaev bolyp özgeruı būqaranyŋ jüregın jylytqan jaǧymdy jaŋalyq boldy. Būl äkımşılık-territoriialyq özgerıstı qazaq elı köpten kütken ızgı ıs dep baǧalau kerek.
Joldaudyŋ aiaǧynda Memleket basşysy barşa jūrtty bırıgıp, qasiettı Otanymyzdy, «Jaŋa Qazaqstandy» bırge damytyp güldendıruge şaqyrdy. «Menıŋ armanym – qazaq halqynyŋ bügın baqytty ömır sürgenı jäne halqymnyŋ baqyty jolynda bar perzenttık paryzymdy aqyryna deiın adal oryndau» dep aiaqtady.
Prezidentımızdı qoldauǧa osy reformalar töŋıregıne toptasuǧa şaqyru menıŋ azamattyq paryzym dep bılemın.
Zulfuhar ǦAIYPOV, Nūr-Sūltan qalasy Joǧary kölık jäne kommunikasiia kolledjınıŋ direktory, saiasi ǧylymdary doktory:
