Negızı, taksi degenımızdıŋ özı taksometrdıŋ körsetuı boiynşa aqy ūstap, jolauşy tasymaldauǧa arnalǧan avtokölık degen ūǧymdy bıldıredı. Aita ketu kerek, taksi aiaq astynan kezdeisoq paida bola qalǧan qyzmet türı emes. Onyŋ tarihy tym ärıde jatyr. Alǧaşqy taksi 1903 jyly Londonda, keiın 1907 jyly Peterburgte paida bolǧan. Demek, ejelden halyqqa qyzmet jasap kele jatqan kölık jüiesınıŋ köne türı. Alaida, osynau tamyry tereŋge ketken taksi qyzmetınıŋ mädenietın osy uaqytqa deiın nätijelı beleske şyǧaryp, damyta almai otyrǧanymyz şymbaiǧa batady.
Jalpy, kez kelgen memleket üşın halyqtyŋ, eldıŋ müddesı bırınşı orynda tūruy tiıs. Öitkenı, halyqqa qyzmet etu degen adamzattyŋ kemeldenuıne, oi-örısınıŋ keŋeiuıne ülken äser etedı. Sol sebeptı de būryndary «Halyqqa qyzmet – abyroily mındet» degen qaǧidany bekem ūstanyp, sapaly jūmys ıstep qana qoimai, jolauşylardyŋ sūranysyn qanaǧattandyryp, ıltipatyna bölenıp otyratyn. Taksi qyzmetkerlerı öz ısıne jauapkerşılıkpen qarap, ūqypty jüretın. Degenmen, bas şaharymyzda taksi qyzmetı mülde mardymsyz dep aituǧa bolmas.
Mäselen, bügıngı taŋda elordamyzda taksi qyzmetımen ainalysatyn «TAXI ZHeBe», «Aruna Trans», «Orda Trans Servis», «Arna Media», «SB Group Astana», «Taksomotornaia kompaniia taksi», «Bliuz», «KingWay», Taksi «KingWay» JŞS-ı siiaqty barlyǧy 21 kompaniia tırkelgen eken. Kerek deseŋız, qorşaǧan ortanyŋ lastanuynyŋ 53 paiyzy kölıkke tiesılı ekendıgı eskerılıp, ekologiialyq tazalyqty saqtau maqsatynda ekologiialyq otynmen jüretın kölıkterge arnalǧan ırı taksi parkı aşyldy. Söitıp, Nūr-Sūltanǧa kelımdı-ketımdı kısılerge qoǧamdyq qyzmettıŋ zamanaui türı ūsynylyp, «Astana Mobility» jobasynyŋ aiasynda «Eko Taksi» qyzmetı düniege kelıp, qaltqysyz jūmys jasap jatyr.
Būl jobany kezınde Elbasynyŋ özı qoldap, taksoparktıŋ alǧaşqy jolauşysy atanǧanyna jūrtşylyq kuä bolǧan. Būl jobany ıske asyru – «EKSPO – 2017» halyqaralyq körmesın ötkızuge qala infraqūrylymyn daiarlaudaǧy alǧaşqy qadamdardyŋ bırı ekenı de aitylǧan edı. Kerek deseŋız, 2017 jyldyŋ 12 säuırınde taksi avtomobilderınıŋ jaŋa eskizı jäne jürgızuşılerdıŋ formalyq kiım ülgısı de bekıtılıp, halyqqa ūsynyldy. Ökınışke qarai, bügınde sol taksi qyzmetınıŋ kiım ülgısın qoldanyp jürgenderdı şyraqpen ızdeseŋ de tappaisyŋ.
Sonymen qatar QR «Avtomobil kölıgı turaly» Zaŋyna säikes, jolauşylar tasymalymen ainalysatyndardyŋ taksomotor salonynda, taksometr men baqylau-kassalyq apparaty boluy mındettelgen. Tıptı, erejege säikes, taksi qyzmetındegı avtokölıkterdıŋ tüsı bırkelkı bolyp, kölıkter kündelıktı tehnikalyq baqylaudan, al jürgızuşıler medisinalyq tekserısten ötuı qajet. Desek te, būl talaptar tek qaǧaz jüzınde ǧana qalyp otyrǧany ras.
Alaida, bızdıŋ bügıngı köterıp otyrǧan mäsele mülde bölek. Iаǧni, «būl än būrynǧy ännen özgerek» desek bolady. Elordamyzda taksi qyzmetınıŋ mädenietın qalai qalyptastyrǧan jön? Jasyratyny joq, Nūr-Sūltanǧa täulıgıne myŋdaǧan jolauşy kelıp, ketıp jatady. Olardyŋ köbısı taksi qyzmetıne jügınedı. Eŋ aldymen, bas şahardaǧy taksi qyzmetıne baǧa beretın şeteldık qonaqtar. Bıraq, vokzalǧa, äuejaiǧa kelgen adam taksi ūstauǧa jüreksınıp qalatyny da anyq. Öitkenı, elordalyq taksisterdıŋ sanasyn tek «aqşa» ǧana jaulaǧan desek artyq aitqandyq emes. Äbden aqşaǧa qūnyqqandyǧy sonşalyq taiaq tastam jerge «äkesınıŋ qūnyn» sūraidy. Baǧany üş-tört ese ösırıp, aşqaraq, toiymsyzdyǧyn körsetedı. Oiyna kelgen, aqylǧa syiymsyz baǧany aitady. Osyndaida «Halyqtyŋ ömırı mädeniettı ömır sürudıŋ män-maǧynasyna ainalǧanda ǧana adamdar ruhani tırekke taban tıreidı» zerdelı sözdıŋ ömırşeŋdıgıne köz jetkızgendei bolamyz.
«Bız «Nūr-Sūltan qalasynyŋ Kölık jäne jol-kölık infraqūrylymyn damytu» basqarmasyna habarlasyp män-jaidy bılmek boldyq. Olardyŋ aituynşa, Nūr-Sūltanda taksi qyzmetımen ainalysatyn 21 kompaniiada nebärı 766 kölık bar eken. Būl azdyq etedı. Qalany tolyqqandy qamtamasyz etu üşın 1500-dei maşina qajet. Sol sebeptı bäsekelestık joq, – deidı Basqarmanyŋ jolauşylar tasymalyn ūiymdastyru jäne baqylau bölımınıŋ basşysy Bauyrjan Taibergenov.
Jol jüru baǧasynda da bır ızdılık joq. Baǧany retteuge äkımdıktegı «Kölık jäne jol-kölık infraqūrylymyn damytu» basqarmasynyŋ qūzyry jürmeitın körınedı. Sondyqtan är taksi kompaniiasy «özı bi, özı qoja» qaǧidasyn ūstanyp kele jatqanǧa ūqsaidy.
Sonda deimın-au, taksi kompaniialarynyŋ bassyzdyǧyn kım qūryqtaidy? Vokzalda, äuejaida, qala ışındegı ırı sauda oryndarynda taksidıŋ arnaiy tūraǧy joq. Vokzal, äuejai maŋyndaǧy közboiauşylyq üşın jasalǧan tūraqta zaŋdy taksi qyzmetı tūrǧanymen jolauşyny taksometr men baqylau-kassalyq apparaty boiynşa mıngızbeidı, jol aqysyn jürgızuşı özı bekıtedı.
«Körmeiın desem közım bar» demekşı, jaqynda äuejaidan taksi qyzmetıne jügınuge tura keldı. Sodan bır taksige otyrǧanym sol edı, otyryp ülgermesten bırden taksometrın qosyp bır myŋ teŋgenı ūryp jıberdı. Būl da jügensızdıktıŋ körınısı demeske amalyŋ joq. Aityp-aitpai ne kerek, būrynǧy Keŋes odaǧy kezındegı taksilerde är şaqyrym 20 tiynǧa teŋ bolatyn. Tūtynuşyǧa qyzmet körsetu mädenietınıŋ deŋgeiı de öte joǧary edı. Qalai desek te, bügıngı jaǧdaiymyz köŋılge qonymdy tırlık emes.
Aita-aita auyz talsa da, jauyrdy jaba toquǧa bolmaidy. Qoǧamdyq kölık taksidıŋ qyzmet körsetu mädenietın qadaǧalaudy tez qolǧa alǧan jön. Tyrnaq astynan kır ızdeuden aulaqpyz. Būl mäselege, tez arada tosqauyl qoiyp, arnaiy taksi tūraqtaryn aşyp, jol aqysyn bır jüiege keltırse nūr üstıne nūr. Irı megapolisqa ainalyp kele jatqan Nūr-Sūltan qalasynyŋ bır şetınen ekınşı şetıne jetu oŋai emes. Osy jäittı eskerıp kün tärtıbınıŋ «küiıp tūrǧan» mäselesın şeşu kerek. Nūr-Sūltan jäi qatardaǧy qala emes, elımızdıŋ jüregı, häm astanasy. Mūnda şeteldıkter kün qūrǧatpai kelıp jatady. Sol sebeptı, taksi qyzmetındegı beibastaqtyqty jönge salar kez kelgen siiaqty.
