Tarihty tanytpasa, nesı turizm?

Nūr-Sūltan qalasynda bırneşe jyl kölemınde «Red bus» atty ekskursiia­lyq avtobustar qala qonaqtaryna qyzmet körsetıp kele jatyr. Köpşılık qos qabatty qyzyl avtobustar dep ataityn būl kölıkterge mınıp, ekı saǧat ışınde şahardyŋ körıktı jerlerın aralap şyǧuǧa bolady. Bas qaladaǧy turizm salasyndaǧy qyzmet körsetudıŋ sapasyn anyqtau maqsatynda atalmyş avtobustarǧa qalalyq mäslihat deputattary otyryp, belgılengen marşrutpen jürıp öttı.

ALTY JERDE AIаLDAIDY

Ekskursiialyq avtobustar qala tūrǧyndaryna «Duman» atauymen tanys «Ailand» otbasylyq oiyn-­sauyq ortalyǧy men «Astana-Bäiterek» monumentınen taŋerteŋ saǧat 10.00-10.30-da qozǧalyp, 20.00-ge deiın künıne bırneşe ret sol jaǧalaudy ainalyp şyǧady. Bır ainalym 30 şaqyrymdy qūraidy. Audiogid arqyly qala turaly qazaq, orys, aǧylşyn, qytai, nemıs, türık, fransuz jäne ispan, jalpy alǧanda segız tılde aqparat berıledı.
Bilettıŋ baǧasy eresekterge – 3 myŋ teŋge, zeinetkerler men studentterge, balalar men jasöspırımderge – 2 myŋ teŋge. Bes jastan tömen balalar tegın jüredı. Biletter 24 saǧatqa jaramdy. Olardy avtobustyŋ özınde jäne «Astana-Bäiterek» pen «Ailand» janyndaǧy kioskılerden satyp aluǧa bolady. Bır avtobusqa 60 adam syiady. Jalpy, qala qonaqtaryna osyndai üş avtobus qyzmet körsetedı.
Avtobustar alty jerde – «Ailand», «Han Şatyr» ortalyqtary, «Mäŋgılık el» saltanat qaqpasy, «Nūr älem» sferasy, Ūlttyq muzei jäne «Astana-Bäiterek» monumentı maŋaiynda aialdaidy. Uaqytyŋyz­ǧa qarai olarǧa osy aialdamalardan mınıp, tüsuge bolady. Qalada qatynaityn qoǧamdyq kölıkter siiaqty būl avtobustar «Astrabus», «Infobus» mobildık qosymşalaryna qosylǧan. Onda olar «701 ekskursiialyq baǧdar» dep körsetılgen. Sondai-aq, avtobustyŋ ornalasqan jerın bılu üşın tiıstı call-ortalyqqa qoŋyrau şaluǧa bolady.

ŞAHARDYŊ JANY – ESKI QALADA

Deputattar ekskursiialyq avtobustar baǧdarynan bır olqylyqty baiqady. «Turister osy avtobus­tarǧa mınıp, sol jaǧalaudy aralap şyǧady eken. Bıraq qala sol jaǧalaudan ǧana tūrmaidy ǧoi. Kez kelgen qalanyŋ öz tarihy bar. Qalamyzdyŋ tarihy 200 jylǧa juyqtaidy. Oŋ jaǧalauda «Arbat», Säken Seifullin mūrajaiy, būrynǧy tyŋ igeruşıler saraiy – qazırgı «Astana» konsert zaly, köpes Kubrinnıŋ üiı syndy tarihi ǧimarattar ornalasqan. Bolaşaqta soŋǧy atalǧan nysanda ölketanu muzeiı aşylmaq. Respub­lika daŋǧylynyŋ özı – bır tarih. Sol daŋǧylda taǧy Äskeri-tarihi muzei oryn tepken. Sondyqtan avtobus baǧdaryn oŋ jaǧalaudan ötetındei etıp te qūru kerek. Osydan üş jyl būryn qaladaǧy turis­tık qyzmetke jauapty «Astana Konvenşn Biuro» basşylyǧymen būl turaly söileskenbız» dedı deputat Miras Şekenov.
Onyŋ ärıptesı Ramziia Ömırbaeva ataqty №306 jäne 310-atqyştar diviziialary eskı qalada, qazırgı «Qazaqtelekom» mekemesı maŋa­iynda qūrylǧanyn, oŋ jaǧalauda Äliia Moldaǧūlovanyŋ eskertkışı de bar ekenın eske saldy. «Ekskursiialyq avtobustarda qalanyŋ eskı tarihy turaly öte az aitylady. Är köşenıŋ özı – bır-bır tarih» dedı ol. Deputat Qaraqat Abden qazırgı M.Gorkii atyndaǧy memlekettık akademiialyq orys drama teatry da tarihi ǧimarat ekenın aitty. Au­dio­gidte muzyka köptıgıne, mätınnıŋ azdyǧyna nazar audardy.
Deputattardy aralatqan «Astana Konvenşn Biuro» JŞS turistık infraqūrylymdy damytu departamentınıŋ basşysy Saiat Qūsa­iynov ekskursiialyq avtobustar alǧaşqy jyldary oŋ jaǧalauǧa barǧanyn, bıraq keiınnen baǧdar özgertılgenın jetkızdı.
«Keremet» monşasy turaly turisterge aitamyz. Bıraq qala tarihy jaily tam-tūmdap qana söz qozǧaimyz. Monşa kez kelgen qalada bar. Turisterge mındettı türde eskı qalany körsetu kerek. Şahardyŋ jany – eskı qalada. Al turister sol jaǧalaudan onyŋ janyn körmeidı» degen M.Şekenov «Qazaqtelekom» mekemesıne 310-atqyştar diviziiasy turaly müiıs jasaudy ūsynǧanyn da aita kettı.
Deputattar ekskursiialyq avtobus biletınıŋ baǧasy turaly pıkır almasty. Bıreulerıne 3 myŋ teŋge tym arzan bolyp körındı. Bıreuler bır otbasydan üş-tört adam mınetın bolsa, onda qaltaǧa äjeptäuır salmaq tüsetının aitty. Aqyry qonaq retınde el öŋırlerınen keletın adamdar men şeteldık turister salystyruǧa kelmeitınıne toqtady. Mysal retınde Sankt-
Peterburg qalasyndaǧy «Ermitaj» muzeiın keltırdı. Onda reseilıkter men şeteldıkterge ärtürlı baǧa qoiylǧan.

JERASTY ÖTKELIN SU ALU TOQTAI MA?

Köktemde mäslihat deputattary qaladaǧy mädeni nysandardy aralaǧanda «Mäŋgılık el» saltanat qaqpasyna aparatyn jerasty ötkelınıŋ töbesınen su aǧatynyn anyqtaǧan edı. Osy joly olar sodan berı ne özgergenın bılu üşın būl nysanǧa qaita at basyn būrdy. «Sızder mäselenı kötergennen keiın nysannyŋ kıreberısın tekseruge qarjy bölındı. Qazır tiıstı konkurs jariialandy. Tekserıs jūmystary aiaqtalǧan soŋ ärı qarai ne ısteu kerektıgı, jöndeuge qanşa qarjy ketetını belgılı bolady. Saltanat qaqpasy muzei retınde jūmysyn toqtatqan joq. Ekskursiia jürgızuşılerımız bar» dedı
Tarihi-mädeni mūra nysandaryn jäne eskertkışterdı saqtaudy qamtamasyz etu jönındegı direksiianyŋ direktory Meirambai Oralov.

«QYSQY ARBAT» AŞUDY ŪSYNDY

Sondai-aq, ol nysannyŋ jerasty ötkelındegı şarşy metrlerdı qol­önermen ainalysatyn käsıpkerlerge, suretşıler men muzykanttarǧa jalǧa berıp, «Qysqy Arbat» aşudy ūsyndy. Bıraq aldymen ony jöndeu kerektıgın eske saldy. Būl jerasty ötkelı Esıl audany äkımdıgınıŋ balansynda eken. Mäslihat hatşysy Janat Nūrpeiısov nysanda ekı emes, bır qojaiyn bolu kerektıgın aitty. «Memlekettık kommunaldyq qazynalyq käsıporyn retınde biznesmenderge jerasty ötkelın jalǧa beruge de qūqyǧymyz joq. Mūny tek qana Kommunaldyq mülık qory atqara alady» dedı M.Oralov. Deputattarǧa «Qysqy Arbat» jasau ideiasy ūnady. Olar tiıstı şarşy metrlerdı senımdı basqaruǧa beru kerektıgı jaily oilaryn aitty.
Nysanǧa kıru biletı eresekterge – 500 teŋge, oquşylarǧa – 200 teŋge. Alaida adamdar oǧan köp bara qoimaidy eken. Demalys künderı tek 20-30 bilet qana satylady. Al jūmys künderı odan da az. Meirambai Oralovtyŋ pıkırınşe, ekskursiialyq avtobustar turisterge qolaisyz jerde toqtaityndyqtan, qonaqtar audiogidtıŋ aqparatymen şektelıp, ışke kırmeidı. Sondyqtan kölıkter aialdaityn jerdı yŋǧailastyru kerek.
Ekskursiialyq avtobustar «Aljir» mūrajai-memorialdyq ke­şenıne barmaidy. Oǧan basqa tur­operatorlar turisterdı aparady eken. Deputattar Qaraqat Abden men Mūhtar Töleutaev Aqmola oblysynyŋ basşylyǧymen kelıssözder jürgızıp, tarihymyzdy tanytu üşın būl baǧytty mındettı türde qosu kerektıgın aitty. Miras Şekenov pen Zeinolla Şıbkenov turisterdı tarta tüsu üşın Ūlttyq muzeidıŋ jūmys uaqytyn bır-ekı saǧatqa sozu qajettıgı jaily pıkırlerımen bölıstı.
Jalpy, «Red bus» avtobustaryn jylyna 8 myŋnan astam adam ǧana paidalanady eken. Deputattar būl öte az ekenın aityp, jarnama, menedjment mäselesın küşeitu kerektıgıne nazar audardy.
«Astana-Bäiterek» monumentınen deputattardy nysan direktory Qanat Tökesbai kütıp alyp, kıreberıs­te biyl keluşıler kezegın kütetın arnaiy yŋǧaily oryn jasalǧanyn aityp, monumenttıŋ ışın aralatty.
Juyrda qalalyq mäslihattyŋ kezektı sessiiasy turizmdı tületuge arnalady. Sonda osy mäsele jan-jaqty talqylanady.