«Aziia jaŋǧyryǧy» – älemdegı eŋ üzdık festivalderdıŋ qatarynda
Şynynda da, sirk önerıne degen halyqtyŋ qyzyǧuşylyǧy tömendedı me, älde kerısınşe artty ma degen saualdyŋ jauabyn elordamyzda ötken 12-nşı «Aziia jaŋǧyryǧy» halyqaralyq sirk önerı festivalınen taptyq. 4-8 şılde künderı Astanalyq sirktıŋ ışı körermenderge lyq toldy. Sol künderı sirk baǧdarlamasyn körıp otyryp, balalarmen bırge ülkenderdıŋ de sirk önerıne degen zor qyzyǧuşylyǧyn baiqadyq. Al 13 elden jinalǧan sirk ärtısterınıŋ öner jarysynyŋ deŋgeiı öte joǧary boldy. Būl bızdıŋ pıkırımız emes. Älemdık deŋgeidegı sirk önerınıŋ maitalmandarynyŋ aitqan sözı. Qazylar alqasynyŋ müşesı, Maiamidegı «Faerberd prodakşn» kompaniiasynyŋ prezidentı Petr Dubinskii «Aziia jaŋǧyryǧy» festivalı älemdegı eŋ ırı, bedeldı 15 festivaldıŋ qataryna kıretının aitady.
– Menıŋ paiymdauymşa, «Aziia jaŋǧyryǧy» festivalınıŋ deŋgeiı jyl saiyn ösıp keledı. Būl älemdegı eŋ üzdık aimaqtyq festival bolyp tabylady. Būl – Ortalyq Aziia siiaqty öte talantty, ülken aimaqtaǧy ärtürlı elderdıŋ sirk ärtısterıne özın tanytuǧa, sirk önerınde moiyndatuǧa mümkındık beretın jalǧyz ırı festival. Ol älem boiynşa ötetın eŋ üzdık 15-17 festivaldıŋ qataryna kıredı. Olardyŋ qatarynda Monte-Karlo, Qytai jäne Reseidegı bedeldı festivalder bar. Eŋ bastysy, būl öner jarysy jaŋa talanttardyŋ baǧyn aşuǧa, özın moiyndatuǧa mümkındık beredı. Sonysymen öte qūndy, – deidı Petr Dubinskii.
Onyŋ aituynşa, byltyr osy festivalde keremet öner körsetken ekı qazaq qyzy äuelı İtaliiaǧa, keiınırek Monte-Karloǧa şaqyru alǧan. Al biyl Ädılet Tikanov jetekşılık etetın almatylyq ärtısterdıŋ «Auyspaly saty» atty sirk nömırı «Aziia jaŋǧyryǧy» festivalınıŋ altyn medalın ielenıp, Belarus memlekettık sirkınıŋ direktory Vladimir Anatolevich Şabannyŋ atynan arnaiy jülde – Minsk festivalıne şaqyru aldy. Būl da – ülken jetıstık.
Sirkten aŋ men januarlardy alastatu – önerdı öltıruge aparatyn jol
Soŋǧy jyldary älemdegı keibır sirkterdıŋ jan-januarlardy alastatyp, tek teatrlyq qoiylymdarǧa, maǧynasyz şouǧa ainalyp bara jatqany şyndyq. Alaida sirktıŋ özın, onyŋ manejın jan-januarlarsyz közge elestetudıŋ özı qiyn. «Aziia jaŋǧyryǧy» festivalınıŋ rejisserı, Reseidıŋ halyq ärtısı, äigılı Kornilovtar äuletınıŋ 4-ınşı ökılı Taisiia Kornilova sirkten januarlardy alastatqan elderdıŋ barlyǧy önerdı öltıruge äreket jasaǧanyn aitady.
– Iаǧni jan-januarlar joq jerde, sirk te joq. Ol jai ǧana teatrǧa ainalady. Mysaly, menıŋ tuyp-ösken jerım Latviiada qazır sirkte ülkenderge arnalǧan erotikalyq şou körsetedı. Öz basym sirktı januarlarsyz eş qabyldai almaimyn. Sebebı sirk degenımız – at qoranyŋ iısı. Sirkke kelgen är adam balalyq şaǧyna saiahat jasap, attar, pılder, jolbarystarmen jäne özge de aŋdarmen bırge ǧajaiyp älemge enıp ketedı. Qai zamanda da sirk januarlar arqyly körermenderdı özıne qyzyqtyrǧan. Tıptı sirktıŋ düniege kelgen jerı – Angliiadaǧy Astlei sirkınıŋ özı attardyŋ önerın halyqqa körsetuden bastau alǧan. Ortadaǧy domalaq arena januarlardyŋ önerın körsetu üşın jasalǧan. Al aŋdardy sirkten alastatatyn bolsaq, onda būl önerdıŋ ne keregı bar? – degen pıkır aitty ol.
Taisiia Anatolevnanyŋ paiymdauynşa, januarlardy qorǧauşylar būl mäselenı kötere berse, sirk önerıne ülken qauıp tönedı. Öitkenı sirktegı aŋdardyŋ densaulyǧy men ömırı, qūqyqtary tolyqtai qorǧalǧan. «Mysaly, Reseide jan-januarlardy üiretuşılerge lisenziia beru turaly zaŋ şyqty. Iаǧni kez kelgen aŋ üiretuşı maman aŋdarmen jūmys ısteuı üşın äuelı zaŋdy türde lisenziia alady, sodan soŋ jan-januarlarmen jūmys ısteuge rūqsat etılgenı jönındegı psihiatr mamannyŋ qorytyndysyn ūsynady. Menıŋşe, aŋdardyŋ ömırı men densaulyǧyn osylai da qorǧauǧa bolady» deidı ol.
Közben köru kerek
«Latino» halyqaralyq sirk festivalınıŋ prezidentı (İtaliia) Fabio Montiko sirk önerınıŋ jyldar men ǧasyrlar boiy adamdarǧa erekşe jylylyq, quanyş, köterıŋkı köŋıl-küi syilap kele jatqanyn aitady. «Jyl saiyn men älemdegı köptegen sirk festivalderıne baramyn. Sonda bır baiqaǧanym, sirk önerıne degen halyqtyŋ yqylasy eş tömendemegen. Kerısınşe, zamanaui tehnologiialar sirk industriiasyna degen qyzyǧuşylyqty odan saiyn arttyra tüsude. Sonyŋ bır dälelı – Nūr-Sūltan qalasynda 12-ret ötken «Aziia jaŋǧyryǧy» halyqaralyq festivalı. Būl festivaldıŋ biylǧy ūiymdastyruşylyq deŋgeiı de, qatysuşylarynyŋ qūramy da, qazylar alqasynyŋ aluandyǧy da, körermenderdıŋ qyzyǧuşylyǧy da ǧalamat boldy. Sirktıŋ atmosferasy bölek. Öitkenı būl jerde bırneşe öner bır-bırımen qabysyp, körermenge erekşe äser syilaidy. Menıŋ oiymşa, sirkke degen qyzyǧuşylyq eşqaşan da kemımeidı» deidı ol.
Mūndai pıkırdı Taisiia Kornilova da qostaidy. «Men jaqynda ǧana Budapeştegı sirk festivalıne bardym. Halyqtyŋ sirkke degen qyzyǧuşylyǧy öte joǧary ekenın kördım. Reseidegı Mäskeu, Sankt-Peterburg qalalaryndaǧy sirk qoiylymdaryn körseŋız, Europadaǧy sirkterdı tamaşalasaŋyz, sirkke degen körermenderdıŋ yqylasynyŋ bır tamşyǧa da kemımegenın körer edıŋız. Öitkenı sirk degenımız – būl esten ketpeitın mereke, erekşe köŋıl-küi syilaityn oiyn-sauyq, adamnyŋ janyn rahattandyratyn demalys orny. Mysaly, biylǧy «Aziia jaŋǧyryǧy» festivalı Nūr-Sūltan qalasyndaǧy sirktıŋ bärımızdıŋ köz aldymyzda ösıp-örkendep, damyp-jetılıp kele jatqanyn körsettı. Būl – körermender üşın asa maŋyzdy närselerdıŋ bırı. Menıŋ oiymşa, bügıngı ǧalamtor men teledidardyŋ däurenı jürıp tūrǧan zamanda adamdardyŋ sirkke degen qyzyǧuşylyǧyn joǧaltpauynyŋ özı – şynaiy önerdıŋ qadır-qasietınıŋ eşbır kemımegenınıŋ körınısı» deidı Taisiia Anatolevna.
Nūr-Sūltan qalasynyŋ tūrǧyny Azat Babaiūlynyŋ pıkırınşe, körermenderdıŋ sirkke degen qyzyǧuşylyǧy artpasa, kemıgen joq. «Men jyl saiyn elorda künınde ötetın «Aziia jaŋǧyryǧy» sirk önerı festivalın asyǧa kütemın. Balalarymdy jäne özge qalalardan kelgen tuystarymdy ertıp, sirkke baramyn. Būl önerden alatyn äserdı sözben aityp jetkızu qiyn. Ony közben köru kerek. Mysaly, biyl symtemırde öner körsetken qytailyq akrobat Jang Fannyŋ, vetnamdyq qos bişılerdıŋ önerın körgende auzymyzdy aşyp, közımızdı jūmdyq. Qandai ǧalamat öner! Mūndai önerdıŋ ölmeitını anyq. Al keibıreuler ǧalamtor – teatr, sirkke degen qyzyǧuşylyqty joiady degen negızsız pıkır aitady. Önerdıŋ bäsı de, öresı de, örısı de biık bolǧanda ol ömırşeŋ bola beredı» deidı astanalyq körermen.
