Bügıngı jas ūrpaqqa belgılı bolǧandai, ejelden Altai men Atyraudyŋ arasyn en jailaǧan qazaq halqynyŋ adamzat tarihynda zor mädeni jetıstıkterge jetkenı jäne ūly daladaǧy köşpendıler örkenietınıŋ aldyŋǧy häm soŋǧy ūrpaǧy ekendıgı älemdık ǧylymda däleldendı. Qazaq halqy özınıŋ mädeni-ruhani şejırege toly san ǧasyrlyq ūzyna tarihynda, at tūiaǧy tozyp, qūs qanaty talatyn osynau ūly dalamyzdy, sūrapyl jauyngerlık qasietımen qolǧa keltırumen qatar küllı adamzat balasyna qajettı dala örkenietın qalyptastyrdy.
Elımız egemendık alyp etek-jeŋın jiǧan soŋ, ūlttyq mädenietımız ben tarihymyzǧa qatysty asa auqymdy memlekettık baǧdarlamalar jüzege asty. Atap aitsaq: «Mädeni mūra» memlekettık baǧdarlamasy aiasynda «Babalar sözı 100 tomdyǧy», «Qazaqtyŋ dästürlı 1000 küiı», «Qazaqtyŋ dästürlı 1000 änı» atty baǧdarlamalar ūlttyq tarihymyzdy ǧylymi zerdeleu maqsatynda jürgızıldı. Osynyŋ jalǧasy Qazaqstan Respublikasynyŋ Prezidentı N.Ä. Nazarbaevtyŋ ūlttyŋ ruhani qaita tüleuınıŋ maŋyzy jönındegı tereŋ konseptualdy ideiasy «Bolaşaqqa baǧdar: ruhani jaŋǧyru» atty baǧdarlamalyq maqalasynda jalǧasyn tapty. Osy arqyly ötkenımızdı ūlyqtap, salt-dästürımızdı jaŋǧyrttyq. Onyŋ aiǧaǧy, künı keşe ǧana alty alaşqa sauyn aitqan, Elbasynyŋ «Ūly dalanyŋ jetı qyry» atty maqalasy jaryq kördı. Būl tarihi bastama, keleşek ūrpaqtyŋ tarihymyz ben mädenietımızdı jaŋa qyrynan tanyp, täuelsız eldıŋ eŋsesın odan ärı berık tıkteuıne mol taǧylym bolary sözsız. Atalǧan maqalada ūly qūndylyqtardy saqtaudyŋ negızınde ūlt bolyp qalyptasuymyzben bırge qasiettı qazaq jerınıŋ küllı türkı älemınıŋ altyn besıgı, eskı jūrty ekendıgı aitylǧan.
Tarihi sanany jaŋǧyrtuǧa bailanysty kelelı oi, keleşegı kemel bastamalar ortaǧa salyndy. Maqalada körsetılgen «Arhiv – 2025», «Ūly dalanyŋ ūly esımderı», «Ūly dalanyŋ ejelgı önerı jäne tehnologiialar muzeiı», «Dala folklory men muzykasynyŋ myŋ jyly» atty ırı jobalardyŋ qai-qaisysy da, ūlt tarihy men mädenietınıŋ aqtaŋdaq betterınen syr şertetın qara şaŋyraq Ūlttyq muzeidıŋ aldyna qoiǧan negızgı maqsatyn jäne bır anyqtap bergendei. Bügıngı taŋda Ūlttyq muzeidıŋ qoryn elımızdıŋ tarihymen mädenietınıŋ jarqyn aiǧaǧy bolatyn baǧa jetpes qūndy dünieler qūraidy. Osy oraida Elbasynyŋ būl maqalasynda naqty aitylǧan baǧdarlamalardy zerdelei otyryp, aldaǧy uaqytta Ūlttyq muzei tarapynan bırneşe baǧytta ǧylymi-praktikalyq zertteuler jürgızıluı tiıs dep oilaimyn. Osy tūrǧydan kelgende, Elbasynyŋ «Ūly dalanyŋ jetı qyry» atty maqalasy, ūlttyŋ bet-beinesı onyŋ mädenietı, ruhani bolmysy, aqyl-oiy men parasatynda körınıs tabatynyn, ozyq ūlttyŋ eŋ basty qasietı, özınıŋ tarihymen, mädenietımen, ūltyn ūlyqtaǧan ūly tūlǧalarymen, adamzat mädenietınıŋ altyn qoryna qosqan ülkendı-kışılı ülesımen ölşenetının taǧy bır märte aiqyndap berdı desek artyq emes. Sondyqtan osy ūly bastamany qazaqstandyq ärbır azamat ūrandai ūstanyp, qasterleuı tiıs dep bılemız.
Leonid KOChETOV,
QR Ūlttyq muzei direktorynyŋ
mındetın atqaruşy
