Jaqynda Bılım jäne ǧylym ministrlıgınıŋ şeşımı boiynşa, qazaq mektepterı būdan bylai bırınşı synyptan bastap tek qazaq tılınde oqysa, orys mektepterı qazaq jäne orys tılderınde oqityn boldy. Al orys tılı qazaq mektepterınde ekınşı synyptan bastap, aǧylşyn tılı qazaq jäne orys mektepterınde üşınşı synyptan bastap oqytylatyn boldy. Ministrlıktıŋ būl şeşımıne äleumettık jelı qoldanuşylar ärtürlı pıkır aityp jatyr. Bıreuler qoldasa, endı bıreuler bırınşı synyp tabaldyryǧyn attaǧan barlyq oquşylar memlekettık tılde sauat aşyp, aǧylşyn, orys tılderın bala azdap oŋ-solyn tanyǧan kezde, iaǧni 5-synyptan bastap engızse de keş emes dep jatqandar bar.
«Atyŋnyŋ basy bıtıp, jorǧasy qap pa?» degendei, Qazaqstanda memlekettık tıldıŋ kösegesın kögerte almai jürıp, üş tūǧyrly tıl dep tyraştanǧanymyzǧa bıraz uaqyt boldy. Ata Zaŋda memlekettık tıl qazaq tılı dep jazylǧanymen, mektepten tartyp, memlekettık mekemelerge deiın memlekettık tılde tolyqqandy jūmys ıstep otyrǧan joq. Sondyqtan da tılı qazaqşa şyqqan jasöspırım balabaqşaǧa barǧan künnen bastap orysşa söilei bastaityny jasyryn emes. Ol azdai ärıptı endı üirengen balaǧa aǧylşyn tılın tyqpaladyq. Bıraq osy tärbieden üş tılde qatar sairap ketken bala şamaly. «Ekı kemenıŋ qūiryǧyn ūstaǧan suǧa ketedı» degendei, jas jetkınşekter aqyr aiaǧynda ana tılınen de mandatyp sauat aşpai, orys tılıne beiımdelıp şyǧa beredı. Öitkenı bızdıŋ qoǧamdyq ortamyz ben ekran älemımızde orysşanyŋ desı basym.
Al şetelde qalai? Mäselen, Qytaida būryn az ūlt tılderınde oqityn ūlttardyŋ (qazaq, ūiǧyr, qyrǧyz… siiaqty ūlttar) balalaryna 3-synyptan bastap qytai tılı sabaǧy engızılse, qytailar 3-synyptan bastap aǧylşyn tılın oqityn. Al qazır jaǧdai tolyqtai özgerdı, özge ūlt tılderınde oqytu ısı jappai toqtatylyp, tek qytai tılınde ǧana oqityn boldy. Bız basymyzǧa köterıp jürgen aǧylşyn tılın de oqu baǧdarlamasynan bırtındep yǧystyra bastady. Iаǧni oquşylar aǧylşyn tılın üirenuge mındettı emes, bügıngı Qytai oqu aǧartuynyŋ betalysy osyndai. Al Japoniiada būryn aǧylşyn tılı 5 synyptan bastap oqytylatyn. Degenmen, el bilıgı balalardyŋ aǧylşyn tılı sauatyn küşeitu maqsatynda 2020 jyldan bastap 3-synyptan bastap aǧylşyn tılın oqytu jönınde qauly qabyldady. Germaniiada da aǧylşyn tılı 3-synyptan bastap oqytylady. Endeşe, bızdıŋ balalar üşın orys tılı de – şetel tılı. Biyl qazaqşa, keler jyly orysşa, üşınşı jyly aǧylşyn tılın oqyǧan balanyŋ miy köje bop ketpei me? Aldymen ministrdıŋ özı 3 jylda üş tıldı bastap üirenıp körsınşı, qandai nätije şyǧar eken?!
Demek, bırınşı synyptan bastap barlyq mektepter orys-qazaq demei, memlekettık tılde oquy kerek. 3-synypqa kelgende şetel tılı retınde orys nemese aǧylşyn tılınıŋ bıreuın balanyŋ özı taŋdauy kerek. Mynau qazaq mektep, mynau orys mektep, mynau aralas mektep degen qoǧamda aiqyn jık qalyptastyratyn oqu tüzımı de bızge kerek emes. Eger kerek bolsa, onda orys mektepte oqi ma, aralas mektepte oqi ma, memlekettık tıl mındettı pän retınde oqytylyp, jyl soŋynda qazaq tılı emtihanynan ötpese, synyp attatpau kerek. Joǧary oqu ornyn bıtıretın tülekterge de memlekettık tıldı igeru deŋgeiın anyqtaityn emtihan nätijesı boluy şart etıluı kerek. «Bolaşaq» baǧdarlamasymen oqityn jastar, eŋ aldymen, memlekettık tıl ötkelınen ötuı tiıs. Sonda ǧana qazaq tılınıŋ tamyryna qaita qan jügırer edı.
