Elbasynyŋ bastamasymen biyl elımızde ekınşı ret ötkızılgen «Mereilı otbasy» ūlttyq baiqauynda «Meiırlı otbasy» nominasiiasy boiynşa jeŋımpaz atanǧan astanalyq Ramazan Bürkıtbaiūly men Qamqa Mädiqyzyn jergılıktı jūrt jaqsy bıledı. Sebebı, olar – bas qalanyŋ baiyrǧy tūrǧyndary.
Jasanovtardyŋ qai-qaisynan da qamqorlyq pen qoldau, syilastyq pen tüsınıstık, özınen görı özgenıŋ mūŋ-mūqtajyna alaŋdap, janaşyrlyq tanytu sekıldı qasietterdı aŋǧarasyz. Sürıngendı qoltyǧynan demei bıletın būl jandar däl osy adami asyl mınezderınıŋ arqasynda ömır aidynynda kezdesken qiyndyqtarǧa müjılmei, ony jeŋuge bırlese ūmtylyp keledı.
Qosylǧan qos özen sekıldenıp
Ramazan men Qamqa mektep qabyrǧasynda oqyp jürgen kezderınen tanys. Alty jasynda äkesınen aiyrylyp, aǧa qolynda tärbielengen bala kışkentaiynan jan men ar tazalyǧyn kökıregıne tüiıp ösedı. Sözge şorqaq bolsa da, ıske kelgende tyndyrymdy, alǧyr da aqköŋıl jıgıttı tūstastary erekşe qadır tūtady. Dosqa syily, alaböten qylyǧy joq, aŋqyldaq azamatty Qamqa da ūnatyp qalady. Aqyry, däm-tūzdary jarasyp, jetı jyl tanystyqtan soŋ, jastar söz bailasady.
Aldymen ekı qyz, sodan keiın ekı ūl tuǧan ana şaŋyraq şattyǧyna bölenıp, qūdai qosqan qosaǧymen balapandarynyŋ quanyşyna kenelıp, jūbailyq ǧūmyrdyŋ baqytty sätterın basynan ötkerıp jatqan-dy. Ömırde qaiǧy-mūŋnyŋ barynan mülde habarsyz edı. Kenet, balabaqşadaǧy tärbieşı apai qūlaǧynyŋ mükısı bar Nūrlannyŋ ūzaqty künge jalǧyz özı oinaitynyn, dybysqa eleŋdemeitının, iaǧni mülde estımei qalǧanyn estırtkende, Qamqa eseŋgırep qalady. Ömır osymen toqtaǧandai körınıp edı, baiqap qarasa, taǧdyrdyŋ «syiy» mūnymen şektelmeptı. Keiın Jasūlany stafilakokpen auyryp, därıgerler basqa därı bolmaǧandyqtan, kanamesinmen egetınderın, bıraq mūnyŋ soŋy balanyŋ estu qabıletın tömendetuı mümkın degen boljam aitqanda, basqa tüskennen pendenıŋ qaşyp qūtyla almasyn anyq sezındı. Allanyŋ salǧanyna könbeske şara bar ma?! Osylaişa, oilamaǧan jerden taǧdyr otbasyn synaqqa alady. Sol sät senım men sezım, mahabbat pen meiırım olardy būrynǧydan beter bırıktıre tüsedı. Qinala jürıp, qaiyrymdy boludy, bır-bırıne janaşyrlyq tanytudy, janyndaǧylarǧa jaqsylyq jasaudan jalyqpaudy üirenedı. Basyna qandai ıs tüsse de jasymai, kerısınşe, erık-jıgerın qairai tüsken Jasanovtar beldı bekem buyp, balaǧa, bauyrǧa degen süiıspenşılık olardy alǧa jeteleidı.
Otbasynyŋ bügıngı käsıbı – qaiyrymdylyq. «Osy jyldar aralyǧynda Ramazan maǧan qoldau körsetpese, balalarymnyŋ ärı otbasymnyŋ taǧdyry ne bolaryn kım bılsın?!» deidı Qamqa Mädiqyzy.
Qiyndyqtan qaimyqpaityn Qamqa
Ol – otbasynda qyzdyŋ ülkenı. Ūzaq jyl tarih pänınen sabaq bergen äkesı asa bılımdı, kezınde mektep direktory qyzmetın atqaryp, öskeleŋ ūrpaq tärbiesıne bır kısıdei atsalyssa kerek. Taǧdyrdyŋ ısıne ne şara?! 52 jasynda bır aiaǧynan jüre almai, sal bop qalady da, on bır balany şeşesı jalǧyz özı jetkızedı.
Älı esınde, on jas şamasyndaǧy kezı. Anasy et turap tūryp qolyn oŋdyrmai kesıp alady da, ol kısınıŋ kündelıktı atqaratyn bar jūmysy jalǧyz özıne qarap qalady: üidegı siyrdy, tıptı bienı de kıp-kışkentai qyz özı sauady. Sonda tünımen köz ılmei, erteŋıne atqaratyn şaruasyn oişa josparlap, qaitsem anama jeŋıl bolady degen oi jetegınde jatyp, qalǧyp ketedı.
Bır künı tüs köredı. Tüsınde özınen keiıngı barlyq ınılerın arqasyna salyp alyp, ūşyp barady eken. Tömendegı qasqyrlar bolsa mūny tıstep aluǧa ūmtylady. Bıraq, būl biıkke qarai ūşa beredı, ūşa beredı…
Qarşadai qyzynyŋ qamqor peiılıne qairan qalǧan anasy sonda: «E, qaraǧym, myna ınılerıŋe qamqor bolady ekensıŋ. Būiyrtsa, biıkke samǧaisyŋ älı» dep batasyn beredı. Sol anasy közı jūmylǧanşa, eşkımge salmaǧyn salmai, balapandarynyŋ tıleuın tıleumen biyl 84 jasynda dünieden öttı.
Qiyndyqty kötere alatyn adamǧa ǧana beredı deuşı edı būrynǧylar. Balapandaryn jetkızu jolynda Qamqanyŋ körmegen qūqaiy joq. Äsırese, balalar mektepke baratyn kezde qatty qinaldy. Astananyŋ bırde-bır bılım beru mekemesı olardy qabyldamaǧan soŋ, ekı balany Atbasardaǧy estımeitın balalarǧa arnalǧan mektepke, keiın Taldyqorǧandaǧy arnauly mektepke beredı. Sol jyly balalarymen bırge özderı de sol qalaǧa köşıp ketedı.
Söitıp, 1998 jyly ol Astanada mügedek balalar qoǧamyn qūryp, mümkındıgı şekteulı balalardyŋ mäselesımen ainalysatyn ükımettık emes ūiymǧa jetekşılık etedı.
Täŋırden tılegenı sabyr ǧana
Ärbır ata-ana öz perzentınıŋ ädeptı, sanaly, imandy da ibaly, Otanynyŋ süiıktı jäne kışıpeiıl azamaty bolyp jetıluın qalaidy. Al, mügedek balasy bar ana üşın balasynyŋ amandyǧynan basqa arman bar ma?! Eŋbek jolyn sauda salasynda qyzmet etuden bastaǧan Qamqaǧa sol kezde bıreu künderdıŋ bır künınde osyndai qoǧam aşyp, qaiyrymdylyqpen ainalysasyŋ dese senbes edı. Taǧdyrdyŋ jazuyn körmeisız be? Oilanuǧa da mūrşa bermei, aqyry osy baǧytty taŋdaidy. Köksegenı – balapandarynyŋ basqa balalar sekıldı mektepke baryp, el qatarly bılım alyp, ömırden öz oryndaryn tabuyna tittei de bolsa septıgın tigızu. Qaltasynda – aqşasy, eŋ bolmasa arqasynda tıreu bolar auqatty aǧasy da joq janǧa mūndai armanǧa qol jetkızu oŋai emes, ärine. Ol sony tüsındı, tüsındı de täŋırden sabyr tıledı. «Sabyr tübı – sary altyn».
Bügınde Qamqa Jasanova – «Jan» mügedekter qūqyǧy jönındegı Aziia qoǧamy bırlestıgı Astana bölımşesınıŋ jetekşısı, Qazaqstan Respublikasy Prezidentı janyndaǧy Adam qūqyǧyn qorǧau jönındegı komissiianyŋ müşesı. Qoǧamdyq jūmystarǧa belsene aralasa jürıp, ol otbasy-oşaq qasynyŋ tırlıgın bır sät esten şyǧarmady.
Mügedekter mäselesı mazalaidy
Elbasynyŋ biylǧy «Qazaqstan joly – 2050: bır maqsat, bır müdde, bır bolaşaq» atty Joldauynda mümkındıgı şekteulı jandarǧa köbırek köŋıl bölu kerektıgı aityldy. «Olar üşın Qazaqstan kedergısız aimaqqa ainaluǧa tiıs. Bızde az emes ondai adamdarǧa qamqorlyq körsetıluge tiıs, būl – özımızdıŋ jäne qoǧam aldyndaǧy bızdıŋ paryzymyz» dedı N.Nazarbaev. Memleket basşysynyŋ mümkındıgı şekteulı jandardy jūmyspen qamtuǧa erekşe män bergenıne, sonyŋ arqasynda jer-jerde osy mäsele kürt qolǧa alynyp, bügıngı taŋda olardyŋ ömırın özgertuge ülken mümkındık tuyp tūrǧanyna quanady. Būl rette Qamqa Mädiqyzy teledidar arqyly, gazet-jurnaldar betterınde jūmys ıstep jürgen, belgılı bır jetıstıkke jetken, tıptı temır tūlpar tızgındegen mügedekterdı körsetıp nasihattasa, üide otyrǧan mügedekter solardy körıp talpynar edı degen oiyn jasyrmaidy. Älı de bolsa keibır qoǧamdyq mekemelerde mügedekterdıŋ kırıp-şyǧularyna mümkındıktıŋ jasalmauyna, olardyŋ köp jaǧdaida qoǧamdyq kölıktermen jüre almauyna alaŋdaidy. AQŞ-qa barǧan saparyn jiı esıne alady. Onda kez kelgen şaǧyn audandaǧy nemese tūrǧyn üi keşenderındegı bılım beru mekemelerıne qarasty mektepterde, balabaqşalarda mügedekterge arnalǧan synyptar bar. Mügedek balalar sau balalarmen bır mekteptıŋ esıgınen kırıp, bır ashanada tamaq ışedı, bır zalda şynyǧady. Olardyŋ aiyrmaşylyǧy bölek synyptarda, kabinetterde otyryp oqidy. Bızde de osylai bolsa ǧana mügedek balalar özderın qoǧamnyŋ tolyqqandy müşesı retınde sezınedı, qoǧam ömırıne belsene aralasuǧa tyrysady. Sau balalar bolsa olardy şettetpeidı. Kerısınşe, olarǧa kömektesuge, qol ūşyn beruge daiyn tūratynyn äŋgımelei kele, bızde mügedek balalardy oqytatyn mamandardyŋ jetıspeitınıne qynjylady.
«Mümkındıgı şekteulı jandardyŋ boilarynda ömırge degen qūştarlyq, qūlşynys erekşe bolady. Olarǧa arnap jyl saiyn respublikalyq festival ötkızemız, halyqaralyq şyǧarmaşylyq saiystarǧa da belsene qatysady. Olardyŋ öz-özderın meilınşe erkın ūstauyna osyndai mädeni ıs-şaralardyŋ bererı köp» deidı Qamqa Jasanova. Ol aldaǧy uaqytta Astananyŋ är audanynda mügedek balalarǧa arnalǧan şaǧyn ortalyqtar aşudy armandaidy.
Şattyǧy şalqyǧan şaŋyraq
«Bırlık bar jerge baq qonady». Al, balanyŋ sanasy taza bolyp, otbasynda meiırımge bölenıp össe, ol qatygezdık pen qatelıktıŋ auylynan alys bolady. Jasanovtar otbasynyŋ ūl-qyzy ata-ana mahabbatyna qanyp östı. Qyzdary osy jerde universitet bıtırıp, tūrmysqa şyqty. Ūldary da özderı taŋdaǧan mamandyq boiynşa bılım alyp, otau qūryp, jandaryna jaqyn käsıppen ainalysyp jür. Bügınde Nūrlan sport şeberı bolsa, Jasūlan – dizainer. Qyzylgül «JasNūr» saŋyraular assosiasiiasy» jastar ūiymyn basqarsa, Äsemı – qalalyq mügedek balalar qoǧamynyŋ qoldauymen qūrylǧan «Balam-ai» qaiyrymdylyq qorynyŋ jetekşısı.
Otbasy baqytynyŋ syry erlı-zaiyptylardyŋ bırın-bırı baǧalai bıluınde, qandai mäselenı de bırlese, aqyldasa şeşuınde desek, artyq-kemdı tızbelemei, keşırımşıl bolǧan jandar ǧana şaŋyraǧyn şattyqqa toltyra alatynyn Ramazan men Qamqa jaqsy tüsınedı.
Gülbarşyn ÖKEŞQYZY
