Jarqyn JŪMAǦŪLOV, «Astana kögaldandyru qūrylysy» AQ bas direktory: Baǧbandardyŋ eŋbegı baǧalansa…
Astananyŋ säuletı turaly aitqanda, kögaldandyru turaly aitpau mümkın emes. Sebebı, ol – qala joldaryn qalpyna keltıru men atalǧan salanyŋ tūtas damuynyŋ manyzdy mäselesı bolyp tabylady. Jaŋa köşeler men joldardy salu kezınde kögaldandyru mäselesı josparǧa enbei qalyp jatady. Sondyqtan, jasyl jelekke oryn az qaldyrylady. Joldyŋ şetındegı azǧandai jer injenerlık jelılerden aspaityndyqtan, köbınese ol jerge bırer tal men gazon töseuden aspai jatamyz. Mıne, bar problema osydan bastalady...
2007 jyly qalalyq äkımdık injenerlık jelılerı bar «qorǧalatyn aimaq» kögaldandyruǧa jatatyny turaly şeşım şyǧardy. Dese de, būl şeşımdı oryndauǧa qolbailau bolyp tūrǧan problema bar. Sebebı, köptegen mamandandyrylǧan qyzmetter atalǧan şeşımdı qūlaqqa ılmei, jol jiegın jasyl jelekke ainaldyruǧa kedergı keltıredı, tıptı, tyiym salady da. «Astana-kögaldandyru qūrylysy» AQ bıraz uaqyttan berı avtojoldardy kögaldandyru jobasyn jasaǧan kezde, qalanyŋ mamandandyrylǧan mekemelerımen otyrǧyzylatyn ösımdıkterdıŋ türı men standarty, aumaqtyŋ landşaftyna sai keletın köşenıŋ jalpy dizainy kelısılu qajettıgın köterıp keledı. Sondai-aq, sol jerde ösıp tūrǧan ösımdıkterdı saqtap qaludyŋ amaldary jasalu kerek. Mysaly, däl qazır bızdıŋ mekeme qaita jöndeuden ötken tört köşede, atap aitsaq; Moldaǧūlova, Seifullin, Beibıtşılık jäne Jeŋıs daŋǧylynda kögaldandyru jūmystaryn jürgızıp jatyr. Rekonstruksiia jobasy boiynşa jürgızılıp jatqan kögaldandyru qajettı talaptarǧa sai kelmeidı. Sonyŋ nätijesınde bastapqy jobaǧa özgerıs engızıp, qajettı materialdardyŋ sūrpy men kölemın özgertuge tura keldı. Būl öz kezegınde atalǧan jūmysqa qajettı qarjy kölemınıŋ ūlǧaiuyna äkelıp soqty. Äu basta bölıngen aqşadan bölek, qosymşa 21 633 myŋ teŋge qajet bolyp otyr. Osyǧan orai atalǧan mäselenı şeşu üşın jergılıktı biudjetten joǧaryda keltırgen somany bölu kerek.
Būdan bölek, avtojoldardy salu kezınde jasyl jelektı saqtaudy ūmytpaǧan jön. Baǧbandardyŋ jūmysymen sanasyp, baǧalaǧan jön. Täjıribe körsetıp otyrǧandai, köşenı qalanyŋ kommunaldyq menşıgıne tapsyrǧanǧa deiın mamandardyŋ kütımı bolmaǧandyqtan onyŋ boiyndaǧy aǧaş-būtalar qūlap, kök maisa şöpter ösıp ketıp jatady. Tüptep kelgende, olardy «emdep», qalpyna keltıru üşın de qosymşa şyǧyndaluǧa tura keledı. Mysaly, Jänıbek-Kerei köşesındegı jasyl jelektı qaita jöndeuden ötkızu kerek. Jaŋa joba boiynşa atalǧan köşenıŋ boiyna 1993 tüp aǧaş otyrǧyzu közdelıp otyr. Būl maqsatqa 67 742 myŋ teŋge qajet. Ösımdıkterdı suaratyn stasionarlyq su qūbyrynyŋ qarastyrylmaǧandyǧy da baǧbandarǧa qolbailau bolyp tūrǧan problemanyŋ bırı. Tüptep kelgende, būl taǧy da jasyl jelektıŋ kütımıne jūmsalatyn qarjynyŋ köbeiuıne, säikesınşe, jergılıktı biudjetke salmaq salary anyq. Mūny aityp otyrǧanym, aldaǧy uaqytta qalada jaŋa jol salǧan nemese eskı joldarǧa jöndeu jürgızgen kezde jekelegen memlekettık mekemeler osy mäselelerdı qaperde ūstaǧany jön.
Jolǧa qatysty basqa da özektı mäselelerge toqtalyp ötsem: okrug boiynşa Täuelsızdık pen Aqyrtas köşelerınıŋ qiylysyna bır baǧdarşam kerek-aq. Sondai-aq, sailauşylar 39-köşe men Mirzoian köşesınıŋ arasyndaǧy joldyŋ şūŋqyr-tesıgınen şarşadyq dep nalyp otyr. Jaz mezgılınde şaŋnan körınbeitın joltabany, küz, qys ailarynda jaŋbyrda ezılıp, aiazda köktaiǧaq mūz bolyp jatady. Jalpy, būl mäselelerdıŋ barlyǧyn jıpke tızgendei etıp qalalyq Jolauşylar kölıgı jäne avtomobil joldary basqarmasyna deputattyq saual joldap edım. Oǧan köp keşıkpei jauap ta aldym. Onda Täuelsızdık köşesınıŋ joldaryn jöndeu kezınde menıŋ aitqandarym eskerıledı delıngen. Alaida, ol hatta atalǧan jūmystyŋ qaşan oryndalatyny, iaǧni, merzımı körsetılmegen. Sondai-aq basqarmanyŋ nazaryn myna mäselege audarǧym keledı: Oŋtüsık-şyǧys şaǧyn audanyndaǧy Jūmabaev köşesınde qoǧamdyq kölık toqtaityn bırde-bır aialdama joq. Aita bersek, kürmeulı mäseleler köp. Ärine, mäselenıŋ barlyǧyn bır künde şeşıp tastau mümkın emes. Dese de, qala tūrǧyndary jiı şaǧym aitatyn mäsele bolǧan soŋ, tezırek şeşuge yqpal etu kerek.
