Ötken aptada Ūlttyq ǧylymi kardiohirurgiia ortalyǧynyŋ mamandary alǧaş ret jasandy jürektıŋ implantasiiasy turaly aityp berdı. Qazaqstanda būl ota biylǧy jyldyŋ 19 qazanynda 60 jastaǧy Qūnanbai Abraevqa jasalǧan eken. Sozylmaly jürek auruyna şaldyqqan nauqas otadan keiın bılıktı därıger Iýrii Piaǧa ekınşı ret ömır syilaǧany üşın alǧysyn bıldırdı.
Qūnanbai Abraevty qūtqarudyŋ jalǧyz joly – jasandy jürek implantasiiasy. Öitkenı nauqasqa donor tabylmaǧan. 9 jyldan berı auyratyn nauqastyŋ soŋǧy alty aidyŋ ışınde auruy asqynyp, jüre almai qinalǧan.
«Ortalyqqa arbamen äkeldık. Şükır, otadan keiıngı jaǧdaiy qalypty. Ūiqysy tynyştalyp, aiaǧynan tık tūrdy. Ärı-berı jüretın boldy» deidı nauqastyŋ zaiyby. Jurnalisterge arnalǧan baspasöz mäslihatynda Ūlttyq kardioxirurgiia ortalyǧynyŋ basşysy Iýrii Pia nauqastyŋ üiıne şyǧuǧa daiyndalyp jatqanyn aitty. «Ota jasaǧaly bır jarym ai ötken, äzırge jüregı eşqandai syr bermei tūr» deidı därıger.
«Aqyldy» apparat – fransuz önımı
Jalpy, älemde eŋ bırınşı ret jasandy jürek salu operasiiasy 1969 jyly bolǧan. Ökınıştısı, nauqas üş-aq kün ömır sürgen. Odan berı ǧalymdar türlı zertteuler jasap, tyŋ jetıstıkterge qol jetkızdı. Mäselen, 2013 jyly Fransiiada alǧaş ret avtomatty rejimde jūmys ısteitın jasandy jürek nauqasqa salyndy. Jasandy jürektıŋ būl ülgısı fizikalyq auyrtpalyqtyŋ qarqyny özgergende jürek jūmysyn syrttan retteudı qajet etpeidı. Sonysymen erekşelenedı eken. EADS konsernınıŋ aviasiialyq-ǧaryş mamandary jasap şyǧarǧan apparat kädımgı tırı jürek tärızdı soǧady. Ony nauqasqa ornatu operasiiasyn Parij gospitalınıŋ bır top mamany jürgızgen. Sol kezde ölım auzynda jatqan adam otadan soŋ esın jiyp, jasandy demaldyru apparatynan ajyratylǧan.
Mıne, jasandy jürek implantasiiasy Fransiiadan keiın Qazaqstanda alǧaş ret jasalyp otyr. Halyqaralyq zertteu aiasynda ötkızılgen otaǧa bes eldıŋ mamandary qatysqan. CARMAT dep atalatyn tolyǧymen jasandy jürek – fransiialyq kompaniianyŋ önımı.
«Būl – osy saladaǧy eŋ ülken jetıstıktıŋ bırı. Nanotehnologiianyŋ arqasynda datchikter nauqastyŋ jaǧdaiyn sezıp otyrady. Iаǧni, adamǧa fizikalyq küş tüskende nemese köŋıl küiı özgergende jürek özınıŋ jiılıgın azaitady nemese köbeitedı. Būl – öte «aqyldy» qūrylǧy. Qysqasy, bız alǧa jyljyǧan saiyn jasandy intellekt dami beredı. Menıŋ oiymşa, aldaǧy uaqytta midan basqanyŋ bärı jasandy boluy mümkın» dep äzıldeidı öz ısınıŋ maitalmany Iýrii Pia.
Jürektıŋ ornyna salynatyn apparattyŋ baqylaityn tetıgı şaǧyn sömkede bolady eken. Nauqas adam ünemı özımen bırge alyp jüruı kerek. Arnauly quattaityn batareialary da bar. Qūnyna keletın bolsaq, äzırge synaq retınde jürgızılgendıkten, nauqasqa tegın jasalǧan. Bar şyǧyndy fransiialyq kompaniia kötergen. Därıger Pianyŋ aituynşa, apparattyŋ negızgı qūny 1 million euroǧa juyq. Ol adamnyŋ ǧūmyryn kemı 5 jylǧa deiın sozady.
Jüregıne jük tüsırgender köp
Elımızde jürek-qan tamyrlary aurularynan bolatyn ölım körsetkışı – bırınşı orynda. Tek Astana qalasynda osy syrqattyŋ auyr türı boiynşa esepke alynǧandardyŋ qatary 47 myŋnan asady. Soŋǧy üş jylda Qazaqstanda jürekke aşyq ota jasatqandardyŋ sany 30250-dı qūraidy. Ūlttyq ǧylymi kardiohirurgiia ortalyǧynda bes jyldan berı emdelıp jürgen azamattardyŋ sany – 35221.
«Bügınde elımızde jyl basynan berı bır jasqa deiıngı balalarǧa tuabıttı jürek aqauy boiynşa 874 ota jasaldy. Otanyŋ üşten bırı ūlttyq ortalyqta jürgızıldı. Azamattardyŋ şet elderge baryp emdeluı bırşama tömendetıldı. Onyŋ üstıne, şeteldık emdeluşılerdıŋ özı bızdıŋ ortalyqtyŋ qyzmetıne jügınude. Mäselen, 2012 jyldan berı älemnıŋ alys-jaqyn 18 elınen 257 şeteldık nauqas kelıp, em-dom qabyldady» deidı Densaulyq saqtau vise-ministrı Läzzat Aqtaeva.
Aita ketken jön, jasandy jürek ornatu otasyn zertteuge qatysqan bes eldıŋ ışınen bızdıŋ elımız alǧaşqylardyŋ bırı bolyp jasauǧa rūqsat alǧan.
Gülmira Aimaǧanbet
