بۇل سانداردان بىلگەن ادامعا ىزعار ەسەدى… ولاردى «41, 49, 40-50, 79, 86» دەپ جالعاستىرا بەرۋگە بولادى. باسقانى بىلمەيمىن, ءوز باسىم وسى ءبىر «بەيكۇنا» سانداردىڭ وزىنە تىتىركەنە قارايمىن. قاساقانا اشارشىلىق تا, ساياسي قۋعىن-سۇرگىندەر دە, سەمەي اتوم پوليگونىنىڭ زاردابى دا, ۇلى وتان جانە اۋعان سوعىستارى مەن ءبىرتۋار تاريحشى ەرمۇقان بەكماحانوۆ باستاتقان قازاق زيالىلارىنىڭ 50-ءشى جىلداردا تارتقان تاۋقىمەتى مەن 86-داعى جەلتوقسان «قۇيىنى» دا سول ءبىر 17-ءنىڭ قوماعاي «قىزىل» قازانىنان اقتارىلعانداي.
«ازاتتىقتىڭ ازاپتى جولى»
پرولەتارياتتىق كۇيرەتۋ قۇرالىنا اينالعان كەڭەستەر وداعى – ادامنىڭ وركەنيەتتەن اداسۋىنىڭ سويقاندى قورىتىندىسى. ولاي بولسا, كەيبىرەۋ ءالى دە «تۇلىبىنا موڭىرەپ», كوكسەۋىن قويا الماي جۇرگەن «كوممۋنيزم» كەزەڭى تاۋەلسىزدىك جىلدارىنان, ءتىپتى ونىڭ نەبىر تاۋقىمەتىنەن ساداعا كەتسىن. پۋتين مىرزا ايتپاقشى, ونى قايتا ءتىرىلتۋدى كوكسەيتىندەردىڭ «باسى جوق». سويتە تۇرا, ۋكرايناداعى سەپاراتيزم… ءوزىمىزدىڭ جەكەلەگەن وبلىستارداعى «اعالىق» استام پيعىل ەرىكسىز الاڭداتادى.
ۇرەي سيندرومى… ول قاتەرلى سىرقاتتاي تارام-تارام تامىرلانا جايىلىپ, جۇيكە-جۇيكەنى بۋىپ تاستايدى. ۇلتتىڭ ءدىلى مەن ءتىنىن ابدەن مەڭدەپ الىپ, جانساقتاۋ ارمانعا اينالادى. جالپى بۇل «وبىردىڭ» دياگنوزىن ماتەماتيكالىق فورمۋلاعا سىيعىزۋ قيىن. ۇرەي سيندرومىنىڭ تەكقۋالاۋشىلىق, ياعني گەندىك-بيولوگيالىق, ورتاعا سىيىمدىلىق, ياعني, جۇيكەلىك-پسيحيكالىق زارداپتارىن جويۋ الىس بولاشاقتىڭ سىباعاسىندا قالىپ تۇر. ول, وكىنىشكە قاراي, ۇزاققا سوزىلىپ, جۇرەلەتە دىڭكەلەتەدى جانە وعان تەك ەركىن ادامنىڭ بوستاندىعى مەن دايەكتى دەموكراتيا, سونداي-اق حالىقارالىق قۇقىق تالاپتارىنىڭ مۇلتىكسىز ساقتالۋى جاعدايىندا عانا شيپا قونادى.
سايىپ كەلگەندە, ۇرەيدىڭ جەكە تۇلعانى قۋىس كەۋدە – مىسكىنگە اينالدىرار مازاعى ءوز الدىنا, ونىڭ تۇتاس ۇلتتاردى ۇيىققا جۇتار ازابى ويران-اسىر. ەلەس قۋعانداردىڭ كوممۋنيزمگە سەنىپ, قۇرباندىقتاردان قورىقپاي جاساعان قاداقتاي عانا قاسىرەتىنىڭ ءوزى-اق جانتۇرشىگەرلىك. قىرعىنعا ۇشىراتقان قۋعىن-سۇرگىن كەزەڭىنە لاعنەت ايتقان زەردە ورتالىعىنىڭ ءبىرى جانە بىرەگەيى – 70 جىل وتكەن سوڭ, استانا قالاسىنىڭ ىرگەسىندەگى تسەلينوگراد اۋدانىنىڭ ورتالىعى اقمول اۋىلىندا 2007 جىلى ەلباسىنىڭ باستاماسىمەن اشىلعانى ءمالىم.
سودان بەرى ساياسي قۋعىن-سۇرگىن جانە توتاليتاريزم قۇرباندارىنىڭ «الجير» مەموريالدى مۇراجاي كەشەنىنە كەلۋشىلەر «كوز جاسىنىڭ» قۇرعار ءتۇرى كورىنبەيدى… وتكەن جىلى وسىنداعى ءمولدىر شىنىدان قۇيىلعان «كوز جاسى» سىنتاسى جارق ەتتى. وندا الاشتىڭ جازىقسىز اتىلعان ۇلى پەرزەنتى ماعجان جۇماباەۆتىڭ ايشىقتالعان مىنا ولەڭى ءبىرتۋار اقىننىڭ اينالايىن الاشىنا جانىن ساداعا ەتۋگە دايىن سۇيىسپەنشىلىگىن پاش ەتەدى:
«نە كورسەم دە الاش ءۇشىن كورگەنىم,
ماعان اتاق – ۇلتىم ءۇشىن ولگەنىم.
مەن ولسەم دە, الاش ولمەس, كوركەيەر,
ىستەي بەرسىن قولدارىنان كەلگەنىن!»
وسى كوز جاسىنداي ءمولدىر سىنتاستاعى «الجير» تۇتقىنى سوفيا سولۋنوۆانىڭ تۋىندىسى اقىن ماعجاننىڭ داۋىسىنا قوسىلا جاڭعىرىعىپ, قابىرعاڭدى قايىستىرادى:
«نام نە ۆەريت سترانا. ني ەدينىي پروحوجي
نام نا ۆسترەچۋ وتۆەتنوي ۋلىبكي نە شلەت.
نام نە ۆەريت سترانا! چتو جە دەلات, موي ليۋبيمىي!
كاك جە ەي دوكازات, چتو مى سەردتسەم چيستى!»
«كوز جاسى» ستەلاسىنان قاراعاندى لاگەرلەر باسقارماسىنا قاراستى توزاق وشاقتارى دا سۇستانا سەس كورسەتەتىندەي: الجير, قارلاگ, كەڭگىر, دالني, اقتوبەلىك, قامىستى, دالالىق, وسكەمەندىك, پەتروپاۆلدىق, جەزقازعاندىق, بالقاشتىق لاگەرلەر. قارا راۋشان گۇلدەرى كومكەرگەن ەسكەرتكىشتەن جانارلارىنان جاس سورعالاعان انا بەينەلەرى مەن اش-جالاڭاش جەتىمدەر, ءولىمدى جەردى اداقتاعان قۇزعىندار, سونداي-اق ءۇمىتىن ۇزبەي, سۋرەت ونەرىنەن جاندارىنا الدانىش تاپقان «پەرىشتەلەردىڭ» تۋىندىلارى اراشا سۇرايتىنداي.
كوز جاسى كولدەي اققان جىلاۋىق جىلدار ەدى ول…
ەلدە بۇرىن-سوڭدى بولماعان ۇرەي ەتەك جايدى. جۇرەك شىركىن ءبىر شوشىنعان سوڭ, تۋلاپ قويمايدى, مۇلدە ۇركەك بولىپ الادى. كەزىندە كولبيننىڭ «قازاقشا ۇيرەنەمىن» دەپ مايموڭكەلەگەن ءبىر اۋىز سوزىنە ءيىپ سالا بەرگەن قازاقپىز عوي. شەل باسقان كوزىمىز مازاققا اينالعان ءتىل مەن ءداستۇردىڭ مۇشكىل ءحالىن كورمەدى, كەرەڭ قۇلاعىمىز اتامەكەندى بىلعاعان اتوم جارىلىسىن ەستۋدەن قالدى.
ۇزاق ءارى دۋ قول شاپالاقتاۋلار جالعاسا بەردى…
بىلمەيتىندەر ءۇشىن مۇراجاي كەشەنى تەك قانا كەزىندەگى «الجير» لاگەرىنىڭ تاريحىنا ارنالعانداي كورىنەدى. شىندىعىندا ونىڭ تولىق اتاۋىنىڭ ءوزى ايتىپ تۇرعانداي, بۇل مۇراجاي ساياسي قۋعىن-سۇرگىن جانە توتاليتاريزم قۇرباندىعىن, ياعني, التى الاشتىڭ سوڭعى حانى كەنەسارى زامانىنىڭ زاپىرانىنان باستاپ, 1986 جىلعى نامىس نايزاعايى – جەلتوقسان كوتەرىلىسىنە دەيىنگى قىزىل يمپەريانىڭ جاساعان جانتۇرشىگەرلىك قىلمىستارىن اشكەرەلەۋگە ارنالعان. ەلىمىز تاۋەلسىزدىگىنىڭ 20 جىلدىعىنا وراي «ازاتتىقتىڭ ازاپتى جولى» اتتى شاعىن زالدى ارنايى جوسپارلاپ, عالىمدار مەن باق وكىلدەرىن شاقىرا وتىرىپ اشقانداعى ماقساتىمىز دا وسى اقيقاتتى جاريالاۋ ەدى جانە ول ويىمىز ورىندالعانداي. ازاپتى جولدىڭ «اشارشىلىق ازاسى», «اتوم توزاعى», «ءتىل مەن ءداستۇر مازاعى» جانە «قۋعىن-سۇرگىن قاسىرەتى», «اۋعان قايعىسى», «ارال اپاتى» بولىمدەرى قۇندى دەرەك كوزدەرى ارقىلى قازاقتىڭ تاۋەلسىزدىككە دەيىنگى سورى مول جولىن جان-دۇنيەڭدى شىمىرلاتا وتىرىپ, ناقتى دالەلدەرمەن جايىپ سالادى.
تاۋەلسىزدىك العان سوڭ عانا حالىق تاعدىرىن تۇمشالاعان قاسىرەت قۇپياسىنىڭ پەردەسى بىرتە-بىرتە اشىلۋدا. كونۋس نىسانىندا سالىنعان عيماراتقا تەك قانا شاڭىراعىنان قۇيىلعان جارىقتىڭ مۇراجايدىڭ بۇككەن سىرىن اقىرىن اشۋىندا دا وسىنداي ءمان بار. «ۇلى ابايدىڭ قۋعىن-سۇرگىن كورگەن ۇرپاقتارى مەن تۋىستارى» ەكسپوزيتسياسىنىڭ اقىننىڭ بالالارى مەن ىنىلەرىن بىلاي قويعاندا نەمەرەلەرىنىڭ, ءتىپتى, شوبەرەلەرىنىڭ دە تارتقان ازابى كەڭەستەر جاساعان قىلمىستىڭ ءبىر عانا ايعاعى.
قازىر مۇندا وسى جەردە بولعان ارناۋلى لاگەردىڭ جابىلعانىنان بەرى دە الپىس جىلدان استام ۋاقىت وتسە دە الىس-جاقىننان كەلۋشىلەردىڭ بويىن ۇرەي مەن اياۋشىلىق سەزىمى قاتار تولقىتادى. قازاقستاندىقتار تۇگىلى سوناۋ ەۋروپا مەن امەريكادان نەمەسە ىرگەدەگى رەسەي مەن قىتايدان ارنايى ات ءىزىن سالاتىن قوناقتار دا مۇراجاي اۋماعىنا قادام باسقان ساتتەن باستاپ جاندارىن شۇبەرەككە ءتۇيىپ, جۇرەكتەرى قان جىلاعانداي حالدە بولاتىنىن كوزىمىز كورىپ ءجۇر.
«ەرتە سولعان گۇلدەر»
قارا كۇش پەن اقىلعا ارقا سۇيەگەن قوعامدا ادام باقىتى ادىرەم قالادى ەكەن. ۇلى اباي ايتقانداي (17-ءشى ءسوزى) ادام بالاسىن بىرىكتىرەتىن قۋات تا, اقىل دا ەمەس, جۇرەك ەكەن. «…بيلەۋشى, ءامىرشى جۇرەك بولسا جارايدى. اقىل, سەنىڭ قىرىڭ كوپ, جۇرەك سەنىڭ ول كوپ قىرىڭا جۇرمەيدى: جاقسىلىق ايتقانىڭا جانى-ءدىنى قۇمار بولادى. كونبەك تۇگىلى قۋانادى. جامانشىلىق ايتقانىڭا ەرمەيدى. ەرمەك تۇگىل جيرەنىپ, ۇيدەن قۋىپ شىعارادى. قايرات, سەنىڭ قارۋىڭ كوپ, كۇشىڭ مول, سەنى دە ەركىڭە جىبەرمەيدى. ورىندى ىسكە كۇشىڭدى اياتپايدى. ورىنسىز جەرگە قولىڭدى بوساتپايدى. وسى ۇشەۋىڭ باسىڭدى قوس, ءبارىن جۇرەككە بيلەت».
جۇرەككە جۇگىنبەگەن جەردە اقىل ءوز ويلاعانىنا جەتۋ ءۇشىن اكىمشىل جۇيە قۇرىپ, زورلىققا يەك ارتادى. بۇدان سوڭ, «بەسجىلدىقتار» بالعاسىنىڭ تابانىنا ءتۇسىپ, وراعىنان قۇراقشا جاپىرىلدىق. ءيا, پرولەتاريات كوسەمدەرى ۆلاديمير ۋليانوۆتىڭ دا, ونىڭ ءىزاشارى, ۇلى ويشىل كارل ماركستىڭ دە بويلارىن بۋعان كۇش-جىگەر مەن اقىل-ايلا اعىل-تەگىل ەدى. ەكەۋىن دە جۇرەكسىز, نەمەسە مەيىرىمسىز دەپ ايتا المايسىز. بار وكىنىشتىسى, ولاردىڭ ويلارىنا الىپ, وزدەرىنە اسا ادىلەتتى كورىنگەن يدەياسىنىڭ ۇشقىنى قوعامدىق دامۋدىڭ قاراما-قايشىلىقتارى ابدەن شيەلەنىسىپ, بۋىنى بوساعان جەرى – رەسەيدى ورتكە ورادى. ونىڭ جالماۋىز جالىنىن ازامات سوعىسى لاپىلداتا ءتۇستى. جان بەرە الماي الاسۇرعان ايۋ اينالاسىنداعى تىرلىك اتاۋلىعا ايبات شەگىپ, قاتەر ءتوندىردى.
باستالدى…
بار پالەنىڭ باسى 17- ءنىڭ قازانىندا قايناپ, بۋىرقانا اقتارىلعان بولاتىن. تىرلىكتىڭ تامىر سوعىسى بۇزىلىپ, تىنىسى دەمىككەنىنە دە قاراماستان قىزىل ديكتاتۋرا الپاۋىتتار جايلاعان كاپيتال الەمىنەن اسىپ تۇسپەك بولىپ جانتالاستى. قۇدايدى دا, پاتشانى دا ەلەمەي, «ەكى قۇلاعى تىك شىققان» نەمە كوكسەگەن ماقساتىنا جەتۋ جولىندا ەشكىمگە دە, ەشتەڭەگە دە قارايلاماق ەمەس-ءتى. جالاڭ اقىل مەن قارا كۇش توسكە ورلەپ, باسقا شاپتى. كۇشتەپ تاركىلەۋ مەن ۇجىمداستىرۋ سەكىلدى سوراقى ناۋقاندار ەلدى سورلاتتى.
گولوششەكيننىڭ «كىشى وكتيابرى» القىمنان الدى. پىكىرى باسقالار اتىلدى, اسىلدى, ايداۋعا جىبەرىلدى. بۇل كەساپات «حالىق جاۋلارىنىڭ» وتباسى مۇشەلەرىن دە جاپپاي قان قاقساتتى. سول تۇستا, 1937 جىلعى 15 تامىزداعى نكۆد-نىڭ N00486-شى بۇيرىعى كومپارتيانىڭ ورتالىق كوميتەتى ساياسي بيۋروسىنىڭ «وتانىن ساتقانداردىڭ» وتباسى مۇشەلەرىنە قارسى ارنايى شەشىمىن جۇزەگە اسىرۋدىڭ ناقتى تەگەرشىگىن ايقىنداپ بەرگەن ەدى. ماسەلەن, ءبىر عانا ماسكەۋدەن سول جىلعى جازدىڭ ءۇش ايىندا, بالالاردى قوسپاعاندا, 2,5 مىڭ ادام قۋىلدى. كەزەك ەندى «حالىق جاۋلارىنىڭ» ايەلدەرىنە دە كەلىپ جەتىپ, ولار دا ەرلەرىمەن قاتار قاماۋعا الىنىپ, كەمىندە 5-8 جىل تەمىر تورعا توعىتىلدى.
مۇراجايدا جاقىندا اشىلعان «ءبىز كۋالىك ەتەمىز» كىشى زالىنىڭ جادىگەرلەرى قوعام قايراتكەرلەرىنىڭ جارلارىنىڭ باسىنا تۇسكەن قايعىدان حاباردار ەتەدى. مۇندا قازاق ادەبيەتى كلاسسيگىنىڭ وتباسىلىق سەرىگى – گۇلجامال مايلينا, حالىق كوميسسارلارىنىڭ, قازاق ولكەلىك كومسومول كوميتەتىنىڭ ءبىرىنشى حاتشىسىنىڭ, تۇڭعىش قازاق پروكۋرورى مەن بانكيرىنىڭ اياۋلىلارى: ءازيزا رىسقۇلوۆا, ءايىش قۇلىمبەتوۆا, گۇلاندام قوجانوۆا, زۇفنۇن نۇرماقوۆا, دامەش جۇرگەنوۆا, فاتيما ديۆەەۆا, ەليزاۆەتا سادۋاقاسوۆا, رابيعا اسفەندياروۆا, شاكىتاي ءتاتىموۆا, ءرازيا مەڭدەشەۆا, ءبيبىجامال سىرعابەكوۆا, ساعادات تاشتيتوۆا مەن ماريام ەسقاراەۆا, فاتيما وسمانوۆا – بارلىعى 87 قازاق ايەلى قانقاساپتىڭ اششى ءدامىن تاتتى.
حالىق تراگەدياسىنا كوزىمىزدى اشاتىن مۇراجاي ءۇش قاباتتى عيماراتتا ورنالاسىپ, 7 گەكتارعا جۋىق اۋماقتى الىپ جاتىر. ونىڭ نەگىزگى جانە عىلىمي-كوپشىلىك قورلارىندا 12 مىڭنان استام مۇراجايلىق ماڭىزى بار ماتەريالدار جيناقتالعان. ولار ءىسساپارلار جانە جۇرتشىلىق وكىلدەرىمەن كەزدەسۋلەر بارىسىندا جىلما-جىل ءبىر مىڭ داناعا باي تۇسەدى. جادىگەرلەردىڭ دەنى كەزىندەگى «وتانىن ساتقانداردىڭ» ايەلدەرىنىڭ, اقمولا لاگەرىندە وتىرعان تۇتقىن ايەلدەرىنىڭ جەكە زاتتارى, قولدارىمەن جاساعان دۇنيەلەرى, ساعىنىش سارعايتقان حاتتار, ولاردىڭ وزدەرى مەن ۇرپاقتارىنىڭ ەڭىرەگەن ەستەلىكتەرى, عالىمدار, زەرتتەۋشىلەر مەن جۋرناليستەردىڭ تەبىرەنىستى ماقالالارى, باق-تىڭ «بۇلقان-تالقان» ماتەريالدارى, سونداي-اق زۇلمات جىلدار تۋرالى ساي-سۇيەگىڭدى سىرقىراتار فيلمدەر مەن تەلەديدار حابارلارى.
سونىڭ ءبىرى – «بەس ستاقان تەمەكى» دەپ اتالادى… ۇلى وتان سوعىسى باستالاردان ءبىر كۇن بۇرىن, 21 ماۋسىمدا ب.پريكلون دەرەۆنياسىنىڭ تۇرعىندارى نيكولاي مەن اناستاسيا لەونتەۆتەر بازاردان بەس ستاقان تەمەكى ساتىپ الادى. ەرتەڭىنە وتاعاسى مايدانعا اتتانادى دا, تەمەكى اسىعىستا ۇمىت قالادى. ارادا ءبىراز ۋاقىت وتكەن سوڭ, اناستاسيا جاڭاعى تەمەكىنى ساتۋعا ءماجبۇر بولادى. ودان ارعىسى قورقىنىشتى تۇستەي. جەتى بالانىڭ اناسى, مايدانگەردىڭ جارى زاڭنىڭ «الىپساتارلىق» بابى بويىنشا بەس جىلعا سوتتالىپ كەتە بارادى. ونىڭ كەنجەسىن ەمىزەتىنى, ءتىپتى اياعىنىڭ اۋىر ەكەنى دە ەسكە الىنبايدى. ا.لەونتەۆا كاراعاندى لاگەرىندە 43-ءشى جىلى قايتىس بولادى, ەرى دە تاپ سول جىلى مايداندا قازا تابادى. جاڭا تۋعان ءسابي – سەرگەي بالالار ۇيىندە تاربيەلەنىپ, جەتى باۋىرىمەن ارادا 60 جىل وتكەندە رەسەيدىڭ ورت تەلەديدارىنىڭ «جدي مەنيا» باعدارلاماسىنىڭ ارقاسىندا قاۋىشادى.
«الجير» لاگەرىنىڭ توزاعىندا 18 مىڭنان استام ايەل ازاپ شەكسە, ونىڭ 8 مىڭنان استامى تەمىر توردا ءبىر مەزگىلدە تورىقتى. ولاردىڭ جاندارىنا سىز توسەنىپ, اشقۇرساق جۇرگەندەرى ەمەس, ادىلەتسىز جازا تارتقاندارى باتتى. سوندا دا ەرتەڭگى كۇننەن كۇدەرلەرىن ۇزبەدى. مۇراجاي اۋماعىنداعى «كۇرەس پەن ءۇمىت» جانە «ءتۇڭىلۋ مەن السىزدىك» مۇسىندىك كومپوزيتسياسىنداعى كوزىنىڭ وتى سونبەگەن ايەل بەينەسى سونىڭ ايعاعىنداي. بۇل بەيباقتار نە كورمەدى دەيسىز: مۇراجاي ەكسپوزيتسياسىنىڭ «تەرگەۋشى كابينەتىندەگى» ارقاسىز بيىك ورىندىقتاعى ايەلدىڭ بەيكۇنا ءارى قورعانسىز ءحالى ءبىراز جايدى ۇقتىرادى. تەرگەۋشى ۇرىپ-سوقپاي-اق تۇتقىننىڭ دىڭكەسى قۇرىپ, باسى اينالىپ, قۇلاۋدىڭ ءسال-اق الدىندا. اياعىن جەرگە تيگىزبەي بيىك ورىندىققا وتىرعىزىپ قويسا, 5-6 ساعات وتكەننەن كەيىن كەز-كەلگەن ادامنىڭ قان اينالىسى بۇزىلىپ, ميى زەڭگيدى. وسىنداي ازاپتىڭ زاردابىن مەملەكەت باسشىلارىنىڭ «الجير-دە» وتىرعان جارلارى مەن انالارى, ءتىپتى كامەلەتكە تولماعان قىزدارى اياماي تارتتى. سولاردىڭ قاتارىندا بۇكىلوداقتىق ستاروستانىڭ ايەلى ەكاتەرينا كالينينا, رەسەيدىڭ تانىمال ءانشىسى ليديا رۋسلانوۆا, اتاقتى بالەت ءبيشىسىنىڭ اناسى راحيل پليسەتسكايا, كورنەكتى تەاتر قايراتكەرى ناتاليا ساتس, بەلگىلى جازۋشى ءارى اۋدارماشى گالينا سەرەبرياكوۆا جانە باسقالارى بولعان.
مىنە, مىناۋ – تۇتقىن ايەلدەر لاجداعان باراك. ول سابان ارالاس بالشىقتان سوعىلادى ەكەن. توبەسى شىممەن جابىلىپ, قابىرعاسىنىڭ جوعارعى جاعىنان جارىق تۇسەتىندەي ەتىپ قانا كىشكەنتاي تەرەزەلەر قالدىرىلعان. تەمىر توردىڭ ار جاعىنان ۇڭىرەيگەن قاراڭعىلىققا قاراۋعا جۇرەك داۋالامايتىنداي. ال, ونىڭ ەسىگىن اشقاندا نكۆد جانالعىشتارى انالاردان بالالارىن كۇشتەپ تارتىپ الىپ جاتقان قورقىنىشتى وقيعانىڭ ۇستىنەن تۇسكەندەي بولاسىز. قاراعاندى لاگەرلەرىندە انالارىمەن بىرگە قاسىرەت شەگىپ, ءۇش جاسقا تولىسىمەن بالالار ۇيلەرىنە جىبەرىلەتىن 1507 ورەننىڭ كورگەن قيامەتىن ەش ۇرپاقتىڭ باسىنا بەرمەسىن دەپ تىلەڭىز.
… مىنە, مۇراجايعا جاڭا قوناقتار قادام باستى. ولاردى زارلى قوبىز ءۇنى قارسى الىپ, ءبىرىنشى قاباتتاعى «الاش» زالىن ارالاتا جوعارعى قاباتتاعى «الجير» زالىنا قاراي ۇزاتىپ سالادى. كەلۋشىلەردى «ازاتتىقتىڭ ازاپتى جولى» ارقىلى الىپ ءوتىپ, اتا-بابا ارمانى – تاۋەلسىزدىكتىڭ قادىرىن تاعى ءبىر زەردەلەتەدى. تانىمال ءانشى ازامات جىلتىركوزوۆتىڭ قاتىسۋىمەن كورەرمەنگە جول تارتقان «37-ءشى جىل. ەرتە سولعان گۇلدەر» بەينەبايانى وتكەندى ۇمىتپاۋعا شاقىرىپ, ەگەمەندىكتىڭ ەلدىك مۇراتىن اسقاقتاتا تۇسەدى.
ءبىزدىڭ بۇل ايتقاندارىمىز ءوزىمىز تۇيگەن: 17 = 32 + 37ح – ۇرەي فورمۋلاسىنىڭ ءبىر پاراسى عانا. ال, تەرەڭىرەك ءۇڭىلىپ, ويلاساتىن جايتتار قانشاما؟!
بولات جۇنىسبەكوۆ,
ساياسي قۋعىن-سۇرگىن جانە توتاليتاريزم قۇرباندارىنىڭ «الجير» مەموريالدى مۇراجاي كەشەنىنىڭ ديرەكتورى, جازۋشى
