بۇل جىلدىڭ باستى وقيعالارى ءابۋ ناسىر ءال-ءفارابيدىڭ 1150, التىن وردانىڭ 750 جانە اباي قۇنانبايۇلىنىڭ 175 جىلدىقتارى بولدى. بۇل قاتاردا قازاق حاندىعىنىڭ 555 جىلدىعىن, ۇلى جەڭىستىڭ 75 جىلدىعىن, قازاقستان كونستيتۋتسياسى مەن قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ 25 جىلدىقتارىن دا اتاپ وتۋگە بولادى. جىلدىڭ ايشىقتى وقيعالارىن تومەندەگى توپتامادا جيناقتادىق.
مەرەيلى كۇندەر كوپ بولدى
تاريح پەن تۇلعا تۇرعىسىنان ماڭىزدى مەرەيتويلار ءدال وسى جىلعا ءدوپ كەلدى. اتاپ ايتقاندا, ءابۋ ناسىر ءال-ءفارابيدىڭ – 1150, التىن وردانىڭ – 750, ۇلى ابايدىڭ – 175, قازاق حاندىعىنىڭ – 555, ۇلى جەڭىستىڭ – 75, قازاقستان كونستيتۋتسياسى مەن قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ 25 جىلدىعى وسى جىلدىڭ ەنشىسىنە جازىلدى. بۇل مەرەيتويلاردىڭ بارلىعىن لايىقتى اتاپ وتۋگە الەمدى جايلاپ, كوكتەمدە ەلىمىزگە جەتكەن قاۋىپتى ىندەت كەسىرىن تيگىزدى. Elorda Aqparat جشس-كە قاراستى, قازاق جانە ورىس تىلدەرىندە شىعاتىن باس قالانىڭ باس باسىلىمدارى – «استانا اقشامى» جانە «ۆەچەرنيايا استانا» گازەتتەرىنىڭ شىعا باستاعانىنا قازان ايىندا 30 جىل تولدى.
قازاق اۆتونوميالى رەسپۋبليكاسىنا – ءبىر عاسىر
24 تامىز كۇنى قازاق جەرىنىڭ شەكارالىق اۋماعى بەكىتىلگەنىنە, قازان ايىندا قازاق اۆتونوميالى رەسپۋبليكاسىنىڭ جاريالانعانىنا 100 جىل تولدى. قازاق جەرىنىڭ شەت-شەگىن بەلگىلەۋ ءۇشىن احمەت بايتۇرسىنۇلى مەن ءاليحان بوكەيحان, ءالىمحان ەرمەكوۆ (بايانداماشى) لەنين مەن ستالينگە كىرىپ ءجۇرىپ, 1920 جىلى 24 تامىز كۇنى قازاقستاننىڭ ۇلتتىق مەملەكەتتىك تەرريتورياسىن بەكىتتىردى. 1920 جىلدىڭ 26 تامىزى كۇنى قازاق اۆتونومياسىن قۇرۋ جانە ونىڭ جەر كولەمىن بەلگىلەۋ جونىندە دەكرەت دۇنيەگە كەلدى.
تابيعي گازدىڭ كەلۋى – تاريحي وقيعا
جازدا ەلوردانىڭ الەۋمەتتىك نىساندارى مەن جەكە تۇرعىن ۇيلەرگە تابيعي گاز كەلدى. «كوگىلدىر وتىننىڭ» يگىلىگىن الدىمەن «شاراپات» الەۋمەتتىك قىزمەت كورسەتۋ ورتالىعى, №29 ورتا مەكتەپ, «كوكتال-1» جانە «جەلەزنودوروجنىي» تۇرعىن الاپتارىنىڭ بىرقاتار تۇرعىندارى كورە باستادى. «بۇل, شىن مانىندە, تاريحي وقيعا. ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ ۇسىنعان بەس الەۋمەتتىك باستامانىڭ باستى جوبالارىنىڭ ءبىرى – ەلوردانى گازداندىرۋ. ەلورداعا وتكەن جىلدان بەرى 1 مىڭ شاقىرىم ماگيسترالدى گاز قۇبىرى تارتىلدى. بيىل 8 مىڭ جەكە ۇيگە گاز تاراتۋ جەلىلەرىن سالۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز» دەپ اتاپ ءوتتى نۇر-سۇلتان قالاسىنىڭ اكىمى التاي كولگىنوۆ.
ەرىكتىلەر ەرىك-جىگەرى
مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ جارلىعىمەن 2020 جىل ۆولونتەرلەر جىلى بولىپ جاريالاندى. ەرىكتىلەر جىلىنىڭ اياسىندا ۆولونتەرلىك قىزمەتتى دامىتۋ مەن قولداۋدىڭ باسىم باعىتتارى ايقىندالدى. بۇل – «ساباقتاستىق» جوباسى (بالالار ءۇيىنىڭ تاربيەلەنۋشىلەرىن قامقورلىققا الۋ), «ساۋلىق» (مەديتسينالىق ۆولونتەرلىك – ناۋقاستارعا قاراۋدا كومەك كورسەتۋ), «تازا الەم» (قورشاعان ورتانى قورعاۋ), «اسىل مۇرا» (ماتەريالدىق جانە رۋحاني مادەني-تاريحي مۇرانى ساقتاۋ), «قامقور» (ەرىكتىلەردىڭ قارتتار ۇيىندەگى جۇمىسى), «ءبىلىم» (اۋىلدىق جەرلەردەگى جوعارى سىنىپ وقۋشىلارىن ۇبت-عا دايىنداۋ, اعىلشىن ءتىلىن ۇيرەتۋ, كومپيۋتەرلىك ساۋاتتىلىقتا ۆولونتەرلىك كومەك), «ءۇمىت» (ۇلى وتان سوعىسى جىلدارىنداعى قازاقستاندىقتاردىڭ ەرلىكتەرىن پاش ەتەتىن قۇجاتتاردى ىزدەۋ).
اباي جىلىنىڭ ايشىقتارى
قاڭتار ايىندا «استانا وپەرا» تەاترىندا اباي جىلى رەسمي تۇردە اشىلدى. ونىڭ الدىندا مەملەكەت باسشىسىنىڭ «اباي جانە ءححى عاسىرداعى قازاقستان» ماقالاسى جارىق كوردى. پرەزيدەنت وندا ۇلتتىق سانانى ساقتاۋ جانە ونى زامان تالابىنا ساي بەيىمدەۋ مەملەكەتتىك ماڭىزى بار ماسەلەگە اينالعانىن, سانانى جاڭعىرتۋ ارقىلى ءححى عاسىردا ەلىمىزدىڭ تىڭ سەرپىنمەن دامۋىنا جول اشاتىنىمىزدى, وعان اباي مۇراسىنىڭ تيگىزەر پايداسى زور ەكەنىن اتاپ ءوتتى. ۇلى اقىننىڭ مەرەيتويى توي تويلاۋ ءۇشىن ەمەس, وي-ءورىسىمىزدى كەڭەيتىپ, رۋحاني تۇرعىدان دامۋىمىز ءۇشىن وتكىزىلەتىنىنە ەرەكشە توقتالىپ, ابايدى جاڭا قازاقستاننىڭ برەندى رەتىندە الەمگە كەڭىنەن تانىستىرۋ قاجەتتىگىن ايتتى.
«Abai tv» تەلەارناسى مەن سەمەي قالاسىندا «اباي جانە ۇلدارى» ەسكەرتكىشى بوي كوتەردى. وندا حاكىم پەرزەنتتەرى اقىلباي جانە تۇراعۇلمەن بەينەلەنگەن.
ەلوردادا اباي اتامىزدىڭ 175 جىلدىق مەرەيتويىنا وراي تۇعىرلى تۇلعانىڭ ەسىمىن يەلەنگەن داڭعىل بويىنداعى تۇرعىن ءۇيدىڭ قابىرعاسىنا ۇلى اقىننىڭ ايشىقتى بەينەسى سالىندى. اباي قۇنانبايۇلى اتىنداعى №87 مەكتەپ-گيمنازيادا «ابايتانۋ» عىلىمي-تانىمدىق ورتالىعى اشىلدى. اتالمىش ورتالىق «بالا اباي», «اقىن اباي» جانە «حاكىم اباي» اتالاتىن ءۇش بولىمگە ءبولىندى.
تەاترلار كوبەيگەن كەزەڭ
تاۋەلسىزدىك كۇنى قارساڭىندا تاۋەلسىزدىكتىڭ ءتول قۇرداسى ق.قۋانىشباەۆ اتىنداعى قازاق مەملەكەتتىك اكادەميالىق مۋزىكالىق دراما تەاترى جاڭا, ەڭسەلى عيماراتتا م.اۋەزوۆتىڭ «اباي» تراگەدياسىمەن ءوزىنىڭ مەرەيتويلىق ححح ماۋسىمىن اشتى. قويىلىمنىڭ قويۋشى رەجيسسەرى, قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى الىمبەك ورازبەكوۆ سپەكتاكلدى جاڭاشا نۇسقادا ۇسىندى. تەاتر ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ تاپسىرماسىمەن سالىندى. جاڭا ماۋسىمنىڭ اشىلۋى الدىندا قازاقستاننىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى ونەر وشاعىن ارالاپ, تەاتر ۇجىمىنىڭ قۋانىشىن ءبولىستى.
2020 جىل ەلوردادا تەاتر جىلى بولىپ جاريالانعان ەدى. وسى جىلى ەلوردادا تەاترلار سانى ارتتى. نۇر-سۇلتان قالاسى اكىمدىگىنىڭ قولداۋىمەن مۋزىكالىق جاس كورەرمەن تەاترى العاشقى ماۋسىمىن تاۋەلسىزدىك كۇنى قارساڭىندا زاڭعار جازۋشى مۇحتار اۋەزوۆتىڭ «اباي-توعجان» مۋزىكالىق دراماسىمەن اشتى. تەاتردىڭ اشىلۋ سالتاناتىنا قالا اكىمى التاي كولگىنوۆ قاتىسىپ, جاس ونەر ۇجىمىنا شىعارماشىلىق تابىس تىلەسە,
قازاقستاننىڭ ەڭبەك ەرى ءاسانالى ءاشىموۆ ىستىق ىقىلاستى لەبىز ءبىلدىردى. ال Nomad City Hall تەاترى ءازىربايجان مامبەتوۆ اتىنداعى مەملەكەتتىك دراما جانە كومەديا تەاترى بولىپ قايتا اتالدى.
ىندەت ىرگەدەن ەندى
13 ناۋرىزدا قازاقستاندا ءۇش ادامنان كوروناۆيرۋس انىقتالدى. ەكەۋى الماتىدان بولسا, بىرەۋى نۇر-سۇلتان قالاسىنان. يتاليانىڭ ميلان قالاسىنان ماسكەۋ ارقىلى ەلورداعا ۇشىپ كەلگەن 90 جولاۋشىنىڭ بىرىنەن قاۋىپتى ىندەت شىقتى. ول شۇعىل تۇردە كارانتينگە جاتقىزىلدى. وسى جاعدايعا بايلانىستى كەشەندى ءىس-شارالار قولعا الىندى. مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆ ۇندەۋ جولداپ, ءوز جارلىعىمەن 16 ناۋرىز كۇنگى ساعات 08.00-دەن ەل اۋماعىندا ءبىر اي مەرزىمىنە توتەنشە جاعداي رەجيمىن ەنگىزدى.
جاعدايعا بايلانىستى ول ەكى ايعا جالعاسىپ, 11 ماۋسىمدا اياقتالدى. بارلىق ساقتىق شارالار قولدانىلا باستادى. نۇر-سۇلتان قالاسىندا ءىرى ساۋدا نىساندارى مەن ساۋدا, ويىن-ساۋىق ورتالىقتارىنىڭ, كيىم-كەشەك بازارلارىنىڭ جۇمىس ۋاقىتىنا شەكتەۋ قويىلدى. مەملەكەتتىك قىزمەتتەر مەن مادەني ءىس-شارالار ونلاين فورماتقا كوشتى. ەلوردا اكىمى التاي كولگىنوۆ 19 ناۋرىز كۇنى ساعات 00.00-دەن باستاپ كارانتين ەنگىزىلگەنىن جاريالادى. قالاعا كىرەبەرىس جولداردا جەتى بلوكبەكەت قويىلدى. حالىقارالىق جانە جۇك تاسىمالىنان باسقا اۋە رەيستەرى مەن تەمىرجول قاتىناسى جابىلدى. 30 ناۋرىز-5 ءساۋىر ارالىعىندا نۇر-سۇلتان جانە الماتى قالالارىندا كاسىپورىندار مەن ۇيىمداردىڭ جۇمىسى ۋاقىتشا توقتاتىلدى. ەكىنشى توقساندا مەكتەپ وقۋشىلارى, ستۋدەنتتەر قاشىقتان وقىتىلا باستادى. باس قالادا اۋقىمدى زالالسىزداندىرۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلدى. تابىسىن جوعالتقان ازاماتتارعا مەملەكەتتىك الەۋمەتتىك ساقتاندىرۋ قورىنان ەڭ تومەنگى جالاقى مولشەرىندە 42500 تەڭگە تولەۋ بەلگىلەندى.
سپورت سارايى – ءۇشكەمپىروۆ اتىندا
مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ باستاماسىمەن ءارى تىكەلەي قولداۋىمەن ەلورداداعى جەكپە-جەك سارايىنا داڭقتى بالۋان, وليمپيادا چەمپيونى جاقسىلىق ۇشكەمپىروۆتىڭ اتى بەرىلدى. بۇل شەشىم ۇكىمەتتىڭ قاۋلىسىمەن بەكىتىلدى. بالۋاننىڭ ماسكەۋ وليمپياداسىندا توپ جارعانىنان ارادا قىرىق جىل وتسە دە, ەش قازاق بالاسى ونىڭ جەتىستىگىن قايتالاماعان ەدى. اتاقتى سپورتشى سونى ارمانداپ كەتتى. كۇرەس تۇرلەرىمەن اينالىسۋعا بارلىق جاعداي جاسالعان, ۇشكەمپىروۆ ەسىمىن يەلەنگەن عيماراتتان ەندى جەڭىمپازدار شىقسا دەگەن ءبىزدىڭ دە تىلەگىمىز بار.
2020 جىل – ۆولونتەرلەر جىلى بولىپ جاريالاندى.
ەلىمىزدە ابايدىڭ 175 جىلدىعى جانە ءال-ءفارابيدىڭ 1150 جىلدىعىنا ارنالعان شارالار باستاۋ الدى.
13 ناۋرىز – قازاقستاندا COVID-19 ينفەكتسياسىنىڭ العاشقى جاعدايى تىركەلدى.
20 ناۋرىز – قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا پاندەميا جاعدايىنا بايلانىستى توتەنشە جاعداي جاريالاندى.
28 ناۋرىز – وسى كۇننەن باستاپ نۇر-سۇلتان قالاسىنىڭ 18 جاسقا جەتپەگەن تۇرعىندارىنا قوعامدىق كولىكتە ءجۇرۋ تەگىن بولدى.
1 ءساۋىر – مەكتەپ وقۋشىلارى قاشىقتان وقۋعا كوشىرىلدى.
11 مامىر – قازاقستاندا توتەنشە جاعداي توقتاتىلدى.
25 مامىر – مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆ «قازاقستاندا بەيبىت جينالىستاردى ۇيىمداستىرۋ جانە وتكىزۋ ءتارتىبى تۋرالى» زاڭعا قول قويدى.
30 ماۋسىم – رۋمىنيا استاناسىندا «نۇر-سۇلتان», ال ەلوردانىڭ ەسىل اۋدانىندا «رۋمىنيا-بۋحارەست» ساياباقتارى اشىلدى.
5 شىلدە – قازاقستاندا لوكداۋن رەجيمى جۇمىس ىستەي باستادى.
5 شىلدە – كورنەكتى كومپوزيتور, قازاقستاننىڭ ەڭبەك ەرى ەركەعالي راحماديەۆ ءومىرىنىڭ سوڭعى جىلدارى تۇرعان ەلورداداعى بوگەنباي باتىر داڭعىلى, 36 ا مەكەنجايىنداعى تۇرعىن ۇيگە ەسكەرتكىش تاقتا ورناتىلدى.
10 تامىز – ۇكىمەت قاۋلىسىمەن اباي كۇنى بولىپ بەلگىلەندى.
12 تامىز – ەلىمىزدە پارلامەنت سەناتى دەپۋتاتتارىنىڭ سايلاۋى ءوتتى.
2 قىركۇيەك –ابايدىڭ 175 جىلدىعىنا ارنالعان «نۇر-سۇلتان-جيدەباي» ۆەلوجورىعى باستالدى.
17 قىركۇيەك – كوروناۆيرۋسقا قارسى QazCovid-in اتتى قازاقستاندىق ۆاكتسينانى كلينيكالىق زەرتتەۋ باستالدى.
26 قىركۇيەك – نۇر-سۇلتان قالاسىنىڭ اكىمى التاي كولگىنوۆتىڭ باستاماسىمەن باس قالادا ءىت-كەڭەس قۇرىلدى.
25 قازان – قازاقستاننىڭ ەگەمەندىگى تۋرالى دەكلاراتسياسىنىڭ قابىلدانعانىنا 30 جىل تولدى.
24 قاراشا – ساياسي قۋعىن-سۇرگىن قۇرباندارىن تولىق اقتاۋ جونىندەگى مەملەكەتتىك كوميسسيا قۇرىلدى.
2 جەلتوقسان – مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆ قازاقستاندىقتاردىڭ زەينەتاقى جيناعىنىڭ ءبىر بولىگىن ەمدەلۋگە نەمەسە تۇرعىن ءۇي جاعدايىن جاقسارتۋ ءۇشىن پايدالانۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن زاڭعا قول قويدى.
22 جەلتوقسان – قازاقستاندا «سپۋتنيك V» اتتى رەسەي ۆاكتسيناسىن ءوندىرۋ باستالدى.
