كەمەل توقاەۆ – دەتەكتيۆ اتالاتىن ءبىر جانردىڭ باس يەسى. تۇتاس ادەبيەتتى ايتپاي-اق, ءبىر دەتەكتيۆ جانرىن الساق تا كەمەل اعانىڭ قازاق ادەبيەتىنە از ەڭبەك جاساماعانىنا كوز جەتكىزەمىز. كەمەل توقاەۆ – دەتەكتيۆتىك جانردىڭ قازاق ادەبيەتىندەگى جالعىز كلاسسيگى. كەمەل اعاعا دەيىن بۇل جانر قوزعاۋسىز جاتىر ەدى دەسەك, وتىرىك بولادى. وندا كەمەل توقاەۆتى جانردا جالعىز شاپقان جۇيرىك ەتەمىز… قازاق ادەبيەتىندە دەتەكتيۆتىك شىعارمانى جازۋشىلار ولار ءبىرسىپىرا – جۇمابەك ەدىلباەۆ, قالمۇقان يساباەۆ, نىعمەت تولەنديەۆ, الىبەك فايزۋللا, تاعى باسقالار. بىراق, ولار دەتەكتيۆتىك ادەبيەتتى جەرىنە جەتكىزە المادى.
جازۋشىلار وداعى «دەتەكتيۆتىك ادەبيەت كونسۋلتانتتىعىن» ءوز اياعىمەن جۇگىرىپ ءجۇرىپ, اشقان, سالانىڭ جازۋشىلارىنىڭ جىلى ۇياسىنا اينالدىرعان ادام – كەمەل توقاەۆ!
جازۋشىلار وداعى مەن ىشكى ىستەر مينيسترلىگىن ىنتىماقتاستىرىپ دەتەكتيۆتىك شىعارمالارعا بايگە جاريالاتقان ادام – كەمەل توقاەۆ!
قازاق دەتەكتيۆتىك شىعارمالارعا جاريالاعان بايگەنى اتقان جەبەسىن وندىققا تيگىزىپ, تالاي ىلگەن جالعىز قارا – كەمەل توقاەۆ!
بۇكىلوداقتىق وسىنداي ەكى سالانىڭ باسىن بىرىكتىرىپ جاريالانعان كونكۋرستان باس بايگەنى العان دا قازاق جازۋشىلارىنان شىققان جالعىز داراڭىز – كەمەل توقاەۆ!
دەتەكتيۆتىك ادەبيەت. كەزىندە الەمدىك دەتەكتيۆ «دەتەكتيۆتىك جانر كلاسسيكتەرى» اتاۋىمەن ءوز الدىنا ءبىر سەريا بولىپ جارىق كورگەن.
كەزىندە ورىستىڭ «دەتەكتيۆتىك جانر كلاسسيكتەرى» اتاۋىمەن تاعى ءبىر كىتاپحانا جاساقتالعان.
كەزىندە كسرو ىشكى ىستەر مينيسترلىگى ميليتسيا ومىرىنەن جازىلعان شىعارمالار سەرياسىن دا قالىپتاستىرعان.
كەزىندە قازاق ادەبيەتى وكىلدەرى «دەتەكتيۆتىك شىعارمالار كلاسسيكاسىن» سەريا ەتىپ جاساقتاي العان جوق. بۇكىلوداقتىق بايگەدەن اتى كەلگەن جالعىز قالامگەرىمىز – كەمەل توقاەۆ!
دەتەكتيۆتىك شىعارمالاردى ونەر تۇتىپ, تالعام تارازىسىنا تارتىپ ولشەگەندە ەكى-ءۇش جازۋشىنى ولشەم تۇتۋعا بولار. ءبىرى – اتاعى جەر جارعان كونون دويل, ەكىنشىسى – ارعى اتا-تەگى رەسەيلىك جورج سيمەنون. ءۇشىنشىسى – دەتەكتيۆكە پسيحولوگيزمدى اكەلگەن اگاتا كريستي. ۇشەۋى – دەتەكتيۆتىك ادەبيەتكە قاراپايىم بايانداۋدان تارتىپ, پسيحولوگيالىق ىشكى يىرىمگە دەيىن ءۇش ءتۇرلى مانەر اكەلگەن جازۋشىلار. كەمەل توقاەۆ – ورىس ادەبيەتىندەگى ارىپتەسى يۋليان سەمەنوۆ ەكەۋىن ءبىر قوسىپ ايتقاندا, جورج سيمەنون مەكتەبىنىڭ شاكىرتتەرى.
ونىڭ شىعارمالارىن توسىن وقيعا, وتكىر سيۋجەت, الدىمەن سىرتقى تارتىس, سوسىن ىشكى تارتىس (جان ارپالىسى) ەرەكشەلەپ تۇرادى.
شىعارمالارىندا شىنايى ءومىر بار. شىنايى ءومىر شىندىعى كوركەم شىعارمادا شەبەرلىگى كەلىسىپ جاتسا, شىنايى ونەر دەگەن ءسوز!
كەيىپكەرلەرى – ۇلكەن تاعدىر يەسى بولىپ كەلەدى. ومىردەگى ۇلكەن تاعدىر دەگەنىمىز – ونەردەگى بايتاق مازمۇن.
جالعان رەۆوليۋتسيانىڭ جالعان رەۆوليۋتسيونەرلەرى جوق ونىڭ شىعارمالارىندا. ونىڭ شىعارمالارىندا «وتپەلى وتىز جىلدا» ەل-جۇرتتى ۇمىتىپ, ءوز جەمساۋىن تولتىرۋمەن جەكسۇرىن بولعان پوليتسيا دا جوق. ونىڭ شىعارمالارىندا رەۆوليۋتسيا جەڭىسى دە, قوعامنىڭ كەرى كەتكەن كەساپاتى دا «سوۆەتتىك ميليتسيا» ارقىلى كورسەتىلدى. «مويا ميليتسيا مەنيا بەرەجەت» (ۆ.ماياكوۆسكي) دەپ جىرلايتىن ميليتسيا دا – «ەت پەن سۇيەكتەن جارالعان» (س.مۇقانوۆ) ادام. ونىڭ دا كەسىرى, كەجىرى بار, ونىڭ دا اسىل قاسيەتتى كىسىسى مەن جالعان كىسىلىكتى كىسىمەگى ارالاس. سونىڭ ءبارىن ميداي ارالاستىرىپ, شىنايى جىرلاي بىلگەن, سول ارقىلى قوعامنىڭ مول شىندىعىن بەرە بىلگەن كەمەل توقاەۆ – دەتەكتيۆتىك ادەبيەتتىڭ كلاسسيگى! ول – جانرىن تاپقان جازۋشى!
قۇلبەك ەرگوبەك,
جازۋشى-سىنشى
