7 مامىر دەگەندە ەڭ اۋەلى قورعاۋشىلارىمىزدىڭ وتان الدىنداعى ازاماتتىق بورىشى ويعا كەلەدى. ءبىرەۋلەر سارباز قاتارىنا سۇرانىپ قوسىلادى. تەمىردەي تارتىپتەن جالتارىپ قاشاتىندار تاعى بار. جالپى, اسكەر زاڭىنا باعىنىپ كۇن كەشۋ وڭاي ما؟! «قيىن ەمەس» دەيدى قىزمەتتەگى ورەندەر. مەرەكە قارساڭىندا قر ۇلتتىق ۇلانعا قاراستى 6636 اسكەري ءبولىمنىڭ تىنىس-تىرشىلىگىمەن تانىسىپ قايتتىق.
ساپ تۇزە, سارباز!
اسكەر ساپىنداعى ساربازدىڭ ۇيقىسى تاڭعى التىدا, كەزەكشىنىڭ «روتا, ويان!» دەگەن اششى داۋسىمەن اشىلاتىنى بەلگىلى. بۇل سوزدەن كەيىن اتىپ تۇرماۋ مۇمكىن ەمەس. جاۋىنگەرلەر اياعىنا شۇلعاۋلارىن وراپ, كەرزى ەتىكتەرىن كيىپ, بويدى قىزدىرىپ, شيراتۋ ءۇشىن 40 مينۋت دەنەشىنىقتىرۋ جاتتىعۋلارىن جاساۋعا سىرتقا شىعادى. كەلگەن سوڭ, توسەك جيناپ, بەتى-قولدارىن جۋادى. كەزەك-مەزەگىمەن كازارمانى تاپ-تۇيناقتاي ەتىپ جيناۋعا كىرىسەدى. ساعات جەتىدە تاڭعى استارىن ءىشىپ اۋقاتتانادى.
ءبىز جاۋىنگەرلەردىڭ ءبارى ءبولىمشە الدىندا جينالعاندا كەلدىك. كۇن كەستەسى 08:40-تا ساپ تۇزەپ, كومانديردىڭ تەكسەرۋىنەن وتۋدەن باستالدى. كوماندير ايان ەسجانوۆ قاراماعىنداعى 6636 اسكەري بولىمىمەن امانداسىپ, «وفيتسەر مەن سەرجانتتار, بەلگىلەنگەن اراقاشىقتىقتا العا قادام باس!» دەپ زور داۋىسپەن پارمەن بەردى. بۇدان كەيىن ولارعا باسقارما توبىن, كەلىسىمشارت بويىنشا قىزمەت ەتەتىن اسكەريلەردى, 1-اتقىشتار باتالونىن, شتاب باستىعى ورىنباسارىنىڭ تەحنيكالىق جانە ماتەريالدىق قامتاماسىز ەتۋ جونىندەگى روتاسىن, جەكە قۇرامدى, بۇكىل ءاسكەري جاساقتىڭ وقۋ-جاتتىعۋعا دايىندىعىن تەكسەرۋدى بۇيىردى.
«پولكتە كەلەڭسىز وقيعالار مەن قىلمىستىق جاعدايلار ورىن المادى. اسكەري ءتارتىپتى قاناعاتتانارلىق دەپ باعالايمىن. جەكە قۇرام العا قويىلعان مىندەتتەردى ورىندادى. جاۋىنگەرلىك قىزمەت پەن كۇندەلىكتى ومىردە بۇزاقىلىققا جول بەرىلمەدى» دەپ اسكەري ءبولىم كومانديرى, پولكوۆنيك ايان ەسجانوۆ وتكەن اپتانىڭ جۇمىسىن قورىتىندىلادى.
1-اتقىشتار باتالونىنىڭ قاراۋىل باستىعى, پراپورششيك باقىتجان احمەتوۆتىڭ 1 مامىردا تۋعان كۇنى بولىپتى. تۋعان كۇن يەسىن باس كوماندير فرونت الدىندا ارنايى قۇتتىقتاپ, سالتاناتتى تۇردە سىيلىق تابىستادى. سارباز ءۇشىن ەڭ قۋانىشتى مەرەكە – تۋعان كۇن. سوندىقتان اسكەري ادامدار ءار بولىمشەدەگى اتاۋلى داتالاردى ۇمىتپاي, ەسكەرىپ جۇرۋگە ءتيىس ەكەنىن قاداپ ايتتى. ءارى قاراي پاترۋلدىك جاساقتا ەرەكشە تارتىبىمەن كوزگە تۇسكەن ءتورت ساربازدى ورتاعا شىعارىپ, كوپشىلىككە ۇلگى ەتتى. ولار ءبولىم اۋماعىندا باعالى مەتالل, ناقتىراق ايتقاندا, بازبىرەۋدىڭ جوعالتىپ العان مەرەيتويلىق 3 مەدالىن تاۋىپ الىپ, بىردەن روتا كومانديرىنە جەتكىزەدى. «مىنە, ناعىز ەلىكتەۋگە تۇرارلىق ۇلگى! اكە-شەشەدەن العان مىقتى تاربيە وسى! وتاندى ءسۇيۋ, قالتقىسىز قىزمەتتىڭ جارقىن باستاماسى!» دەپ ءار ساربازدىڭ اتا-اناسىنا, مەكتەبىنە, اسكەري كوميسسارياتى مەن اۋداندىق ىشكى ىستەر بولىمىنە جازىلعان العىس حات تاپسىرادى. ءۇي-ىشىنە وسىنداي سيپاتتاعى العىس حاتپەن بارۋعا ءار سولدات نيەتتىمىز دەپ قولدارىن جوعارى كوتەردى. ءبارى ءبىراۋىزدان «اسكەري قىزمەتتىڭ جاقسى جاعىنان كورىنۋگە تالپىنامىز» دەپ ۋادە بەردى.
ءبىر ءۇيدىڭ بالاسىنداي
پەرنەبەك بەكاسىلدىڭ اسكەردە جۇرگەنىنە 4 ايدان اسىپتى.
3-اتقىشتار روتاسىنىڭ جاۋىنگەرى: «ۇلكەندەردىڭ اۋزىنان اسكەردەگى ەستەلىكتەردى تىڭداپ ءوستىم. تەزىرەك ەسەيىپ, سارباز بولسام دەپ قۇلشىندىم. اسكەرگە كەلىپ مىنەزىم وزگەردى. سالماقتىمىن. سەن ءۇشىن كىر جۋىپ, كيىم ۇتىكتەپ بەرەتىن اناڭ الىستا.
ينە-ءجىپ ۇستاپ, ءوز جىرتىعىمدى ءوزىم تىگەتىن بولدىم. باس كەزىندە, ارينە, قينالدىم. بىراق مۇنىڭ بارىنەن شىدامدىلىققا تاربيەلەندىم» دەيدى.
ال, جامبىل وبلىسىنىڭ تۋماسى قۋات ولكە ءبىر ايدان كەيىن ەلىنە ورالادى. «11 اي بۇرىن ويىم, كوزقاراسىم بالا سياقتى ەدى. قازىر الىسقا قارايمىن. ەر جىگىتكە كەرەك بارلىق قابىلەتتى بويىما ءسىڭىردىم. استانانىڭ قىسىنان امان شىقتىق, اپتاپ ىستىعىنا دا توزدىك» دەيدى ماقتانىشپەن. سولداتتارعا سەنبى-جەكسەنبى كۇندەرى ۇيالى تەلەفوندارى بەرىلىپ, اتا-انالارىنا حابارلاسۋعا مۇمكىندىكتەرى بولادى. سوندا دا ولاردىڭ كوبى ۇيلەرىنە, تۋعان اۋىلىنا, سۇيگەن قىزدارىنا حات جازۋدى ۇمىتپايدى ەكەن. جاۋاپتى سارىلا كۇتىپ, كوزدىڭ قاراشىعىنداي ساقتايتىن كورىنەدى. «ەرتەڭ بالالارىمىزعا وقىتامىز» دەيدى ارمانداپ.
اسكەري بولىمشە قىزمەتىمەن تانىستىرىپ جۇرگەن لەيتەنانت اسەمگۇل مۇحامەدراحيموۆا ءارى قاراي ءبىزدى اكت زالىنا ەرتىپ اپاردى. «سولداتتارىمىز بوس ۋاقىتىندا شاحمات وينايدى, سونداي-اق, ونەرلەرىن ورتاعا سالىپ وزىمىزگە كىشىگىرىم كونتسەرتتەر قويىپ جاتادى. قازاقتىڭ ءتىلىن قاستەرلەپ, ءتۇرلى حالىق اندەرىن شىرقايدى, قازاق پوەزياسىن وقيدى. قازىر مىنە, وتان قورعاۋشىلار كۇنىنە مەرەكەلىك كەش دايىنداپ جاتىر» دەدى. ساحنادا ەلەكتر گيتاراسى, بارابان, سينتەزاتور, دومبىرا بار. ساربازداردىڭ كاسىبي انسامبل دەرسىڭ! ىشىندەگى ەلگەزەك ەفرەيتور مەيىرحات قاليەۆ رەسەيدە حور ديريجەرى ماماندىعىن تامامداعان سوڭ, جارتى جىل بۇرىن قاراعاندىعا كەلىپ, اسكەر قاتارىنا ءوزى سۇرانىپتى. ەندى وسى جەردەگى ونەرلى جىگىتتەردىڭ باسىن قوسىپ, بىلگەنىن ۇيرەتىپ ءجۇر ەكەن. «ءبىر ءۇيدىڭ بالالارىنداي بولىپ كەتتىك. ۋاقىتىمىزدى ءاردايىم قىزىقتى وتكىزەمىز. اسىرەسە, 6636 اسكەري ءبولىمىنىڭ 55 جىلدىعىنا ارناپ ۇلكەن كونتسەرت دايىنداعانىمىز ەسىمىزدەن كەتپەيدى. سونداي ءىس-شارالاردا تۇسىرىلگەن سۋرەتتەردى شىعارىپ بەرەدى, بۇيىرتسا, ۇيگە جان-جاقتى فوتوعا تولعان البوممەن قايتامىز» دەيدى ول قۋانىپ.
ءتارتىپ قاتال, بىراق قاتىگەز ەمەس
اسكەر ساپىنداعى ساربازدار اتىس دايارلىعىنان, قورعانۋ جاتتىعۋلارىنان وتەدى. مەملەكەتتىك قۇقىق ساباعىن وقيدى. سونداي-اق, «6636 اسكەري ءبولىمىنىڭ ەرەكشەلىگى – سولداتتار كۇندەلىكتى تۇزەۋ مەكەمەلەرىن كۇزەتۋ بويىنشا جاۋاپتى ءمىندەتتەردى اتقارۋعا اتسالىسادى. سوتتالعاندار مەن قازاقستان رەسپۋبليكاسى جوعارعى سوتى, قالالىق سوت جانە قىلمىستىق ءىستەر جونىندەگى مامانداندىرىلعان اۋدانارالىق سوت, سونداي-اق, اقمولا گارنيزونىنىڭ اسكەري سوتىنىڭ پروتسەستەرىنە قاتىسۋ ءۇشىن قاماۋعا الىنعان ازاماتتاردى ايداۋىلداۋ قىزمەتىن ءجۇرگىزۋگە قاتىسادى» دەيدى قاراۋىل باستىعى باقىتجان احمەتوۆ.
جالپى, قاي سولداتتان سۇراماساق تا, ءبارىنىڭ جاۋابى: ءاسكەردەن قاشۋ بەكەر. جۇرت شۋلاعان «دەدوۆششينا» – ەسكى زاماننىڭ قورقىنىشتى اڭگىمەسى عانا. مىڭ رەت ەستىگەنشە, ءبىر كورگەن ارتىق! ال, قر ۇلتتىق ۇلاننىڭ 6636-اسكەري ءبولىم كومانديرى ايان ەسجانوۆ «دەدوۆششينا» ماسەلەسىن جاقسىلاپ ءتۇسىندىرىپ بەردى:
– بالاباقشادا ءوزىڭدى يتەرىپ جىبەرىپ, ويىنشىعىڭدى تارتىپ العان سوتقار بالا ەسىڭدە مە؟ مەكتەپتە تۇگەلدەي «سىنىپتى ۇستايتىن اتاماندى» ءبىلۋشى مە ەدىڭ؟ جۇمىستا دا قايسىبىرەۋدىڭ اعا-كوكەسى, سەنەر تىرەگى دەگەن بار ەمەس پە؟ جۋرناليستەر اراسىنداعى باسەكە شە؟ ومىردە سەن بىرەۋدى رەنجىتەسىڭ, بىرەۋگە ءوزىڭ وكپەلەيسىڭ. بىراق ەشكىم ونى «دەدوۆششينا» دەپ اتامايدى. سەبەبى, «گراجدانكاداعى» ومىرگە ءار ادام ءوزى جاۋاپ بەرەدى. ال اسكەردە اكەڭ دە, شەشەڭ دە قاسىڭدا جۇرمەيدى. ولار بالاسىن ءبىزدىڭ قۇزىرىمىزعا تاپسىرادى. ءومىر – سونداي. ال, اسكەردە ءتارتىپ – قاتال, بىراق قاتىگەز ەمەس! تاربيە ماسەلەسىنە كەلگەندە سولداتتاردى ايامايمىز, الايدا, جابىرلەمەيمىز دە. بوزبالالار بوسبەلبەۋ بولماۋ كەرەك. ولاردى مىقتى تاربيەلەۋمەن قاتار, باستى مىندەتىمىز – ءار ساربازعا باس-كوز بولۋ!
ءمادينا جاقىپ
