ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ «100 ناقتى قادام» ۇلت جوسپارىندا كاسىبي مەملەكەتتىك اپپارات قۇرۋعا قاتىستى بىرقاتار مىندەتتەر جۇكتەگەنى بەلگىلى. وسىعان بايلانىستى بيىلعى جىلدىڭ 1 قاڭتارىنان باستاپ مەملەكەتتىك قىزمەت تۋرالى جاڭا زاڭ قابىلداندى. وسى زاڭنىڭ ەرەكشەلىگى مەن ونداعى تالاپتار جونىندە قازاقستان رەسپۋبليكاسى مەملەكەتتىك قىزمەت ىستەرى مينيسترلىگىنىڭ استانا قالاسى بويىنشا دەپارتامەنتىنىڭ باسشىسى – ادەپ جونىندەگى كەڭەس توراعاسى تىلەگەن قاسقينمەن اڭگىمەلەسكەن ەدىك.
قىزمەتتىك ءوسۋ ەڭ تومەنگى لاۋازىمنان باستالادى
– تىلەگەن تولەگەنۇلى, بيىلعى جىلدىڭ باسىنان بەرى قولدانىسقا ەنگىزىلگەن مەملەكەتتىك قىزمەت تۋرالى زاڭنىڭ قابىلدانۋىنا نە تۇرتكى بولدى؟ ونىڭ بۇرىنعى زاڭنان ەرەكشەلىگى مەن مەملەكەتتىك قىزمەت ساپاسىن ارتتىرۋداعى تيىمدىلىگى جونىندە ايتا كەتسەڭىز؟
– وزدەرىڭىز جاقسى بىلەسىزدەر, ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ «قازاقستان – 2050» ستراتەگياسىندا ەلىمىزدى 2050 جىلعا قاراي الەمنىڭ ەڭ دامىعان وتىز ەلدىڭ قاتارىنا قوسۋ مىندەتىن قويدى. پرەزيدەنتتىڭ وسى تاپسىرماسىن ورىنداۋدىڭ باستى تەتىكتەرىنىڭ ءبىرى – مەملەكەتتىك قىزمەت سالاسىنا قويىلاتىن تالاپتاردى كۇشەيتىپ, حالىققا كورسەتىلەتىن قىزمەتتەردىڭ ساپاسىن ارتتىرۋ. بيىلدان باستاپ قولدانىسقا ەنگىزىلگەن زاڭدا وسى تالاپتار ەسكەرىلدى.
جاڭادان قابىلدانعان «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك قىزمەتى تۋرالى» زاڭدا مەملەكەتتىك قىزمەتتىڭ مانساپتىق مودەلىن قالىپتاستىرۋعا ايرىقشا كوڭىل بولىنگەن. ەندى تومەنگى لاۋازىمدارعا كانديداتتاردى ىرىكتەۋ جانە ودان ءارى لاۋازىمدىق ءوسۋ ىسكەرلىك قاسيەتتەرىنە بايلانىستى ايقىندالادى. ەندى مەملەكەتتىك قىزمەتكە ۇمىتكەرلەر ءۇش ساتىلى ىرىكتەۋ جۇيەسىنەن وتەدى. قىزمەتتىك ساتى ەڭ تومەنگى
لاۋازىمنان باستالادى. ال ودان ءارى جوعارىلاۋ ءۇشىن تومەنگى لاۋازىمدا جۇمىس ءوتىلى بولۋى كەرەك. ەرەكشە ايتا كەتەرلىگى, مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەردىڭ مانساپتىق جوعارىلاۋى تەك قانا كونكۋرس ارقىلى جۇرگىزىلەدى.
جالپى مەملەكەتتىك قىزمەتكە قادام باسقاندار ءۇش كەزەڭدىك ىرىكتەۋدەن وتەدى. ءبىرىنشىسى – تەستىلەۋ, ەكىنشى كەزەڭ – جەكە قاسيەتتەرىن باعالاۋ, ءۇشىنشى كەزەڭ – اڭگىمەلەسۋ. اتالعان كەزەڭدەردەن سۇرىنبەي وتكەندەرگە تالىمگەرلەر بەكىتىلىپ, 3 ايدان 6 ايعا دەيىن سىناق مەرزىمىنەن وتەدى. زاڭعا سايكەس, مەملەكەتتىك ورگاندارداعى بوساعان لاۋازىمدارعا كونكۋرس مەملەكەتتىك ورگاننىڭ ىشىندە, ءوز قىزمەتشىلەرى اراسىندا وتكىزىلەدى. لايىقتى ۇمىتكەر بولماعان جاعدايدا, كونكۋرس بارلىق مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەر اراسىندا ءجۇرگىزىلەدى. ەگەر وسى ورتادان دا ۇزدىكتەر انىقتالماسا, جەكە كۆازيمەملەكەتتىك سەكتور قىزمەتكەرلەرى اراسىندا جالپى كونكۋرس جاريالانادى. بۇل دەگەنىمىز – سول مەكەمەدەگى بىلىكتى, ءوز جۇمىسىن جاقسى اتقاراتىن ازاماتتاردى كوتەرمەلەپ, قىزمەتتىك وسۋىنە جول اشۋ دەگەن ءسوز. وسى جاڭا زاڭ بويىنشا اعىمداعى جىلى استاناداعى مەملەكەتتىك ورگاندار 179 بوس اكىمشىلىك لاۋازىمعا 31 كونكۋرس وتكىزدى. وعان 273 كانديدات قاتىسىپ, بايقاۋدىڭ ناتيجەسىندە 103 ازامات, ياعني, كانديداتتاردىڭ 57 پايىزى جەڭىمپاز بولدى.
بوس لاۋازىمداردىڭ باسىم كوپشىلىگى «باس مامان» ساناتى بويىنشا جاريالاندى.
تەستىلەۋدە دە وزگەرىس بار
– مەملەكەتتىك قىزمەتكە ۇمىتكەرلەرگە تەستىلەۋ ۇيىمداستىرۋ ماسەلەسىندە دە وزگەرىستەر ەنگىزىلگەنىن ەستىدىك…
– ءيا, تەستىلەۋدى ۇيىمداستىرۋعا بايلانىستى تاسىلدەر دە وزگەردى. تەستىلەۋ مەملەكەتتىك ورگاندارداعى كونكۋرستاردان تىس, ازاماتتاردىڭ ءوتىنىشى بويىنشا كەز كەلگەن ۋاقىتتا وتكىزىلە بەرەدى. ۇمىتكەرلەر تەستىلەۋگە «ەلەكتروندىق ۇكىمەت» ينتەرنەت-پورتالى ارقىلى قول جەتكىزە الادى. ازاماتتارعا ءبىر جىل ىشىندە كونكۋرستىق ىرىكتەۋگە قاتىسۋ قۇقىن بەرەتىن سەرتيفيكات بەرىلەدى. وسىنىڭ ارقاسىندا قازىرگى كۇنى ءتيىستى ۇپايدى جيناعان كانديداتتار قاتارى ارتتى. مىسالى, ەسەپتىك كەزەڭدە تەستىلەۋدەن وتۋگە 1283 ادام ءوتىنىش بەرسە, ولاردىڭ 60 پايىزى شەكتى دەڭگەيگە جەتتى.
تەستىلەۋ ءراسىمى مەملەكەتتىك ورگاندا كونكۋرس وتكىزۋدەن بولەك ۇيىمداستىرىلاتىندىقتان, ونىڭ وتكىزۋ مەرزىمى 10-15 كۇنگە دەيىن قىسقاردى. بۇعان قوسا, تەستىلەۋدى تەحنيكالىق قورعاۋ جۇيەسى كۇشەيتىلىپ, تەستىلەۋ باعدارلاماسى كۇردەلەنە ءتۇستى. سەبەبى, مەملەكەتتىك قىزمەتكە وسى سالانىڭ بۇگە-شىگەسىنە دەيىن بىلەتىن ازامات قانا كەلۋى كەرەك. دەمەك, ول ادام بىلىكتىلىك جاعىنان دا, ەتيكالىق تۇرعىسىنان دا, مىنەز-قۇلقى, قارىم-قاتىناسى جاعىنان دا مەملەكەتتىك قىزمەتشى دەگەن اتقا لايىق بولۋى ءتيىس. قولدانىسقا ەنگىزىلگەن جاڭا زاڭنىڭ باستى ماقساتى دا – وسى.
مەملەكەتتىك قىزمەتكەر بولۋ مەرەيلى مىندەت
– مەملەكەتتىك قىزمەتشىنىڭ كوپشىلىكپەن قارىم-قاتىناسى, ادەبى جونىندە ءارتۇرلى پىكىرلەر بار. زاڭدا مەملەكەتتىك قىزمەتكەردىڭ قوعامداعى جاعىمدى بەينەسىن قالىپتاستىرۋعا ارنالعان قانداي دا ءبىر باپ بار ما؟
– مەملەكەتتىك قىزمەتشى بولۋ – مەرەيلى مىندەت. سوندىقتان وسى سالانىڭ تىزگىنىن ۇستاعاندار قاي جاعىنان دا ۇلگى كورسەتۋى ءتيىس. ولاردىڭ مىنەز-قۇلقى مەن قارىم-قاتىناسى ارقىلى جۇرتشىلىقتىڭ مەملەكەتتىك قىزمەتكە دەگەن كوزقاراسى قالىپتاسادى. سوندىقتان قىزمەتكەرلەردىڭ جاعىمدى بەينەسىن قالىپتاستىرۋعا ارنالعان نورمالاردىڭ بولۋى مىندەتتى. جاڭا زاڭ بويىنشا, مەملەكەتتىك قىزمەتكەرلەردىڭ ەتيكالىق مىنەز-قۇلقى تۋرالى ادەپ كودەكسىندە بەلگىلەندى. مۇندا قىزمەتكەرلەر وزدەرىن قالاي ۇستاۋ كەرەك, ءتارتىبى قانداي بولۋى قاجەت ءبارى دە انىق جازىلعان. بۇل ماسەلەلەردى ۇيلەستىرۋ ادەپ جونىندەگى ۋاكىلگە جۇكتەلدى. ەلوردا بويىنشا ۋاكىل بولىپ, استانا قالاسى اكىمىنىڭ كەڭەسشىسى راحات بەكقاداموۆ تاعايىندالدى.
باسشىلارعا دەربەس جاۋاپكەرشىلىك
– ەلباسى جەمقورلىققا قارسى كۇرەستى كۇشەيتۋدى دە باستى مىندەت ەتىپ قويدى. وسىعان بايلانىستى قانداي ماسەلەلەر قاراستىرىلىپ وتىر؟
– مەملەكەتتىك قىزمەت تۋرالى زاڭنامادا مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەردىڭ قىزمەتتىك ەتيكا تالاپتارىن ساقتاۋدان باسقا, سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى مىنەز-قۇلقى نورمالارى دا قاراستىرىلدى. ايتالىق, مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ باسشىلارى, اكىمدەر بولىپ تابىلاتىن مەملەكەتتىك ساياسي قىزمەتشىلەر ءوزى تاعايىنداعان, باسشىلىق لاۋازىمدى اتقاراتىن باعىنىستى مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەر سىبايلاس جەمقورلىق قىلمىس جاساعان جاعدايدا جانە وعان قاتىستى سوتتىڭ زاڭدىق كۇشىنە ەنگەن ايىپتاۋ ۇكىمى بولسا, وتستاۆكاعا كەتەدى. سونىمەن قاتار, ازاماتتاردى مەملەكەتتىك لاۋازىمدارعا زاڭسىز تاعايىنداعان, مەملەكەتتىك لاۋازىمدارعا ورنالاسۋعا كونكۋرستار ءتارتىبىن بۇزعان, تارتىپتىك جازانى زاڭسىز بەرگەن مەملەكەتتىك ورگان باسشىلارى دەربەس جاۋاپكەرشىلىك ارقالايتىن بولادى.
جالپى جاڭا زاڭ مەريتوكراتيا قاعيداتىن كۇشەيتۋ, اشىقتىق, ادەپتىلىك, سىبايلاس جەمقورلىققا مۇلدەم ءتوز بەۋشىلىك ارقىلى مەملەكەتتىك اپپاراتتى كاسىبيلەندىرۋدى ماقسات ەتتى.
قىمبات توقتامۇرات