قازىرگى قوعامدا بالا قاۋىپسىزدىگى باقىلاۋدا بولۋى ءتيىس. بالانى قاۋىپسىز ورتامەن قامتاماسىز ەتۋ – ماڭىزدى ماسەلە. اسىرەسە مەكتەپكە الىستان كەلەتىن, مەكتەبى جوق ەلدى مەكەننەن قاتىناپ وقيتىن بالالار بار. وقۋشىلاردى مەكتەپكە جانە ۇيىنە قاۋىپسىز تاسىمالداۋدى قامتاماسىز ەتۋ قانشالىقتى جۇزەگە اسىپ جاتىر, بالالارعا جول ەرەجەلەرىن ۇيرەتۋ ماقساتىندا قانداي جۇمىس جاسالۋدا دەگەن ساۋالدارمەن استانا قالاسى ءبىلىم باسقارماسى جالپى ورتا ءبىلىم بەرۋدىڭ مازمۇنى مەن ادىستەمە ءبولىمىنىڭ باسشىسى اسىل امانكەلدىقىزىنا جولىعىپ, سۇراعان ەدىك.
– قالا مەكتەپتەرىندە جول قاۋىپسىزدىگى بويىنشا تۇراقتى جۇمىس ىستەيتىن بۇرىشتار بار ما؟
– ءبىلىم باسقارماسى ءوز قۇزىرەتى شەڭبەرىندە بالالاردىڭ جول-كولىك جاراقاتتانۋىنىڭ الدىن الۋ جۇيەسىن جەتىلدىرۋ بويىنشا تۇراقتى جۇمىس جۇرگىزەدى. سونىمەن قاتار ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىندا جول قوزعالىسى قاۋىپسىزدىگىن ناسيحاتتاۋ جانە بالالاردىڭ جول-كولىك جاراقاتتانۋىنىڭ الدىن الۋ, وقۋشىلاردى قۇقىقتىق تاربيەلەۋ ماقساتىندا اقپاراتتىق-ءتۇسىندىرۋ جانە الدىن الۋ جۇمىسى جۇرگىزىلەدى: قۇقىقتىق لەكتوريا, تاقىرىپتىق جيىن, سىنىپ ساعاتى, اكتسيا, ونكۇندىك; پروفيلاكتيكالىق اڭگىمەلەسۋ, نۇسقاما; پوليتسيا بولىمدەرى قىزمەتكەرلەرىمەن كەزدەسۋ; ۆيكتورينا, كونكۋرس, ويىن جانە باسقا دا ءىس-شارالار.
بارلىق ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرىندە, سونداي-اق مەكتەپكە دەيىنگى ۇيىمداردا جىل باسىنان باستاپ يۋۆەنالدى پوليتسيا قىزمەتكەرلەرى جول قوزعالىسى ەرەجەسى بويىنشا 739 ءدارىس وتكىزدى, ونىڭ ىشىندە 381-ءى جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپتەردە, 137-ءسى مەكتەپكە دەيىنگى مەكەمەلەردە, 49-ى ەڭبەك ۇجىمدارىندا, ولاردىڭ بارىسىندا بالالاردىڭ جول-كولىك جاراقاتتانۋىنىڭ الدىن الۋ بويىنشا كورنەكى ۇگىتتىڭ 15 ءتۇرى تاراتىلدى, ولاردىڭ سانى – 3520. جول قوزعالىسى ەرەجەلەرىن ءبىلۋ بويىنشا 52 كونكۋرس پەن ۆيكتورينا سايىسى ۇيىمداستىرىلدى.
ماسەلەن, 29 قىركۇيەكتە استانا قالاسى پد پپ پولكىنىڭ ينسپەكتورلارى, اعا لەيتەنانتتار د.قاجىعاليەۆ پەن ا.اگۋباەۆ №3 مەكتەپ-گيمنازياسىنىڭ وقۋشىلارى ءۇشىن «جاياۋ جۇرگىنشىلەر وتكەلى» شاراسى اياسىندا باعدارشامعا ەكسكۋرسيا جانە تۇسىندىرمە اڭگىمە وتكىزدى.
6 قازاندا №46 مەكتەپتە جول-كولىك وقيعالارىنىڭ الدىن الۋ جانە ولاردىڭ زارداپتارىنىڭ اۋىرلىعىن تومەندەتۋ ماقساتىندا مەكتەپتە استانا قالاسى پوليتسيا دەپارتامەنتىنىڭ قىزمەتكەرلەرىمەن بىرلەسىپ جول قوزعالىسى ەرەجەلەرىن زەردەلەۋ بويىنشا سىنىپ ساعاتى, تەوريالىق جانە پراكتيكالىق ساباق ءوتتى.
ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىندا 755 وقۋشىدان تۇراتىن 77 جاس قوزعالىس ينسپەكتورلارىنىڭ وتريادى جۇمىس ىستەيدى, ولارمەن جول تاقىرىبىنا ارنالعان جادىنامالار مەن بالالار سۋرەتىن تاراتا وتىرىپ, 77 «زەيىن جۇرگىزۋشى» ۇگىت-ناسيحات اكتسياسى ۇيىمداستىرىلدى. سونىمەن قاتار وقۋ جىلىنىڭ باسىنان باستاپ وقۋشىلارعا, مۇعالىمدەرگە جانە اتا-انالارعا توتەنشە جاعدايلار كەزىندەگى مىنەز-قۇلىق تۋرالى نۇسقامانى كۇشەيتۋ بويىنشا شارالار قابىلداندى. سونىمەن, 52 وقۋ ورنىندا 17 ينتەراكتيۆتى ساباق وتكىزىلدى, وندا 1170 ادامعا نۇسقاۋ بەرىلدى, 250 وقۋ ورنىندا 19 اشىق ساباق, 665 ادامعا نۇسقاۋ بەرىلدى, 75600 ادامدى قامتي وتىرىپ, عيماراتتاردان قاۋىپسىز ەۆاكۋاتسيالاۋ بويىنشا 210 وقۋ-جاتتىعۋ جانە جاتتىعۋ وتكىزىلدى. سونداي-اق 1-11-سىنىپ وقۋشىلارىنا 1633 وقۋشىنى قامتيتىن 64 نۇسقاما جانە 2489 وقۋشىنى قامتيتىن 121 ءدارىس وتكىزىلدى.
بارلىق ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرىندە جىل باسىنان باستاپ يۋۆەنالدى پوليتسيا قىزمەتكەرلەرى جول قوزعالىسى ەرەجەسى بويىنشا 739 ءدارىس وتكىزدى
بارلىق ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىندا بالالاردىڭ جول-كولىك جاراقاتتانۋىنىڭ الدىن الۋ بويىنشا اقپاراتتىق بۇرىشتار ورنالاستىرىلعان. بالالاردىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىندا وقۋشىلار مەن اتا-انالارعا ءورت كەزىندە جانە سۋ ايدىنىندا قاۋىپسىز ءجۇرىس-تۇرىس ماسەلەسى بويىنشا 265 وقۋ-جاتتىعۋ جانە ترەنينگ وتكىزىلدى. سونىمەن قاتار قر تجم اۋماقتىق بولىمشەلەرىنىڭ رەگلامەنتىنە سايكەس, تج دەپارتامەنتى جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپتەردە جاس قۇتقارۋشىلار جاساعىن قۇرۋ ارقىلى ازاماتتىق قورعاۋ سالاسىندا حالىقتى ناسيحاتتاۋ جانە وقىتۋ بويىنشا جۇمىس جۇرگىزۋدە. بۇگىنگى تاڭدا قالانىڭ وقۋ ورىندارىندا 634 وقۋشى وقيتىن 62 «جاس قۇتقارۋشىلار» ۇيىرمەسى قۇرىلدى. وسى جۇمىستى ۇيىمداستىرۋ كەزىندە جىل سايىن وقۋ جىلدارىنا ارنالعان ساباق جوسپارى قالىپتاستىرىلاتىن جانە بەكىتىلەتىن جانە دەپارتامەنتتىڭ جەدەل-قۇتقارۋ جاساعىنىڭ بازاسىندا كوشپەلى ءىس-شارالار وتكىزىلەتىن قالانىڭ ءبىلىم باسقارماسىمەن جۇمىس ىستەۋگە ەرەكشە نازار اۋدارىلادى.
– مەكتەپ كىتاپحانالارىندا جول ەرەجەسىن ساقتاۋ بويىنشا كىتاپ كورمەسى ۇيىمداستىرىلىپ تۇرا ما؟
– جولداعى جانە جولاۋشىلار رەتىندە تاسىمالداۋ كەزىندەگى بالالاردىڭ قاۋىپسىزدىگى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ «جول قوزعالىسى تۋرالى», «تەمىرجول كولىگى تۋرالى», «اۆتوموبيل كولىگى تۋرالى» زاڭدارىندا جانە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ جول قوزعالىسى ەرەجەلەرىندە كوزدەلگەن.
مۇگەدەكتەردىڭ قاۋىپسىز جانە كەدەرگىسىز قوزعالىسى تەحنيكالىق جانە سانيتارلىق شارتتاردى ساقتاۋ نورمالارىمەن, تالاپتارىمەن رەتتەلەدى. ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىندا اتا-انالارعا, بالالارعا ءومىر مەن دەنساۋلىق ءۇشىن قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ بويىنشا جادىناما, كەڭەس ازىرلەنەدى.
جىل سايىن مەكتەپ كىتاپحانالارى, ەلوردالىق پوليتسيا دەپارتامەنتىنىڭ وكىلدەرىن شاقىرا وتىرىپ, كىتاپ كورمەسىن, اڭگىمەلەسۋدى, ءتۇرلى ءىس-شارانى, وقۋشىلارمەن سىنىپ ساعاتىن ۇيىمداستىرادى. وسى ءىس-شارالاردا بالالاردى جولدا ءجۇرۋ ەرەجەسىمەن جانە باعدارشامنىڭ قىزمەتىمەن تانىستىرا وتىرىپ, جولدا ءجۇرۋ ەرەجەسىن, كوشەدە دۇرىس جۇرۋگە ۇيرەتەدى. جول بەلگىلەرىن ايىرا ءبىلۋ داعدىسىن قالىپتاستىرىپ, كوشە جاعدايىنداعى كەڭىستىكتى باعدارلاي ءبىلۋ داعدىسىن, كوشەدە ءوزىن-ءوزى ۇستاۋىن, جول ەرەجەسىنە بايلانىستى بىلىكتىلىگىن دامىتۋدى كوزدەيدى. بالالاردى مەيىرىمدىلىككە, زەيىندى بولۋعا, ءوزىن-ءوزى قورعاي بىلۋگە تاربيەلەيدى. كورمەگە 1-8-سىنىپ وقۋشىلارىنا ارنالعان جولدا ءجۇرۋ ەرەجەلەرى كىتاپتارى قويىلعان.
– بالالاردى تاسيتىن اۆتوبۋستاردىڭ قوزعالىس سىزباسى قالاداعى جەرگىلىكتى پوليتسيا قىزمەتىمەن كەلىسىلە مە؟
– وقۋشىلاردى تاسىمالدايتىن اۆتوبۋستاردىڭ جارامدىلىعى, جاعدايى وقۋ جىلىنىڭ باسىندا جەرگىلىكتى پوليتسيا قىزمەتكەرلەرىمەن تەكسەرىلەدى. قوزعالىس سىزباسى تاسىمالداناتىن وقۋشىلاردىڭ تۇرعىلىقتى مەكەنجايى بويىنشا قالىپتاستىرىلعان باعدارلار بويىنشا مەكتەپپەن بىرلەسىپ وتىرىپ جاسالادى.
– باستاۋىش سىنىپ وقۋشىلارىن مەكتەپكە اكەلگەندە جانە العاندا جانىندا ەرەسەك ادامنىڭ بولۋى مىندەتتى. ول ارنايى بۇيرىقپەن جۇزەگە اسىرىلا ما؟
– تاسىمالداناتىن وقۋشىلار باستاۋىش, ورتا, جوعارى بۋىنعا بولىنبەيدى. 1-11-سىنىپ وقۋشىلارى ءۇشىن ۇيىمداستىرىلادى. وقۋ جىلىنىڭ باسىندا تاسىمالداۋ تۋرالى ارنايى بۇيرىق شىعىپ, جاۋاپكەرشىلىك ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىنىڭ باسشىلارىنا جۇكتەلەدى.
– وقۋ جىلىنىڭ باسىندا باستاۋىش سىنىپ وقۋشىلارى ءۇشىن ۇيدەن مەكتەپكە دەيىنگى قاۋىپسىز جەكە قوزعالىس باعىتى سىزباسىنىڭ كوشىرمەسى دە تابىستالا ما؟
تاسىمالداۋ كەزىندەگى قاۋىپسىزدىك, وقۋشىلاردىڭ ءوزىن-ءوزى ۇستاۋ ءتارتىبى جونىندە مەكتەپ اكىمشىلىگى وقۋشىلارمەن جانە ولاردىڭ اتا-اناسىمەن اقپاراتتىق-ءتۇسىندىرۋ جۇمىسىن جۇرگىزەدى.
– مەكتەبى جوق ەلدى مەكەن وقۋشىلارىن ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىنا قانشا اۆتوبۋس تاسىمالدايدى؟
استانا قالاسىندا تاسىمالداۋ شەت ايماقتاردا ورنالاسقان ساياجايلاردا تۇرىپ جاتقان, سونداي-اق ارنايى مەكتەپتە وقىپ جاتقان وقۋشىلار ءۇشىن 17 ءبىلىم بەرۋ ۇيىمىنا ۇيىمداستىرىلعان. بارلىعى – 74 اۆتوبۋس.
– بارلىق مەكتەپ اۆتوبۋسى وقۋ جىلىنىڭ باسىندا تەحنيكالىق بايقاۋدان وتە مە؟ اۆتوبۋستار جىل سايىن جاڭارتىلا ما؟
– بارلىق مەكتەپ اۆتوبۋسى وقۋ جىلىنىڭ باسىندا مىندەتتى تەحنيكالىق بايقاۋدان ءوتىپ تۇرادى. تاسىمالداۋدى ۇيىمداستىرۋ جەكە كومپانيالارمەن كونكۋرستىق نەگىزدە جۇزەگە اسىرىلادى. اۆتوبۋستاردى ساتىپ الۋ قالا بيۋدجەتى ەسەبىنەن جۇرگىزىلمەيدى.
ارينە, ەلىمىز بويىنشا مەكتەپتەرگە اۆتوبۋستاردى ساتىپ الۋ رەسپۋبليكانىڭ قاراجاتى ەسەبىنەن جۇزەگە اسادى. وقۋ-اعارتۋ مينيسترلىگىنىڭ ەلىمىزدەگى مەكتەپ اۆتوپاركىن جاڭارتۋ جونىندەگى رەسپۋبليكالىق جوباسى اياسىندا ليزينگتىك قارجىلاندىرۋ ەسەبىنەن ءوڭىر مەكتەپتەرىنە اۆتوبۋس ساتىپ الۋ جوباسىنىڭ ىسكە اسىپ جاتقانى ءمالىم. اۆتوبۋستار جاڭارتىلدى دەگەن ءسوز – وقۋشىلاردى تاسۋعا ارنالعان جاڭا اۆتوبۋستار زاماناۋي تالاپقا تولىق جاۋاپ بەرەدى دەگەن ءسوز. ولار قاۋىپسىزدىك بەلدىگىمەن, مەكتەپ ريۋكزاگىنا ارنالعان سورەلەرمەن, ەسىك اشىق بولعان كەزدە قوزعالىستى بۇعاتتاۋ مەحانيزمىمەن جانە ساعاتىنا 60 شاقىرىم جىلدامدىق شەكتەگىشپەن جابدىقتالعان بولۋى ءتيىس. سونىمەن قاتار اۆتوبۋستاردا مۇمكىندىگى شەكتەۋلى بالالارعا ارنالعان ارنايى ورىندىقتار دا بولادى.
جىل سايىن استانادا حالىقتىڭ ءوسىمى جوعارى ەكەنىن, ماسەلەن, بيىلعى وقۋ جىلىندا ەلوردادا 152 جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپ, ونىڭ ىشىندە 225 مىڭنان استام بالا (وتكەن وقۋ جىلىندا – 215074) كونتينگەنتى بار 99 مەملەكەتتىك جانە 53 جەكەمەنشىك مەكتەپ جۇمىس ىستەيتىنىن ەسكەرسەك, قاشىقتاۋ ەلدى مەكەندەردەن مەكتەپكە قاتىنايتىن وقۋشىلارىمىز ءۇشىن بۇل اۆتوبۋستاردىڭ قانشالىقتى ماڭىزدى ەكەنىن تۇسىنۋگە بولادى. بۇل جونىندە قالا اكىمدىگىنىڭ اتقارىپ وتىرعان جۇمىسى جونىندە وقىرماندارىمىزدى قۇلاعدار ەتىپ وتىرۋىمىز كەرەك.
