وسى اپتادا ەلوردادا مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگىنىڭ كەڭەيتىلگەن القا وتىرىسى ءوتتى. جيىندا ۆەدومستۆو باسشىسى ايدا بالاەۆا مينيسترلىكتىڭ 2024 جىلعا ارنالعان جۇمىس جوسپارىن جاريالادى. وتىرىسقا پارلامەنت دەپۋتاتتارى, زيالى قاۋىم وكىلدەرى, قحا, ۇەۇ, جاستار ۇيىمدارى, باق وكىلدەرى قاتىستى.
مينيستر اقپارات, ازاماتتىق قوعام, ءدىن, ەتنوسارالىق قاتىناس, مادەنيەت, مۇراعات, قۇجاتتاما جانە كىتاپ ءىسى, جاستار, وتباسى جانە گەندەرلىك ساياسات, سونداي-اق كرەاتيۆتى يندۋستريا سالالارىندا اتقارىلىپ جاتقان كەشەندى جۇمىستاردى باياندادى.
– مادەنيەتىمىزدىڭ وتكەنى مەن بۇگىنىن ۇتىمدى ۇشتاستىرۋ, سول ارقىلى ونىڭ ەرتەڭگى كەلبەت-بولمىسىن جاساۋ, ونى الەمنىڭ تورىنە وزدىرۋ – بارشامىزعا ورتاق مىندەت. ال ونىڭ تۇبىندە ۇلىق ويلاردان بولەك, قاراپايىم شارۋا, كۇندەلىكتى شارالار جاتىر, – دەگەن مينيستر بۇل جۇمىستى 2029 جىلعا دەيىنگى مادەني ساياسات تۇجىرىمداماسىن جۇزەگە اسىرۋدان باستاعانىن جەتكىزدى. سونىڭ اياسىندا 44 مادەني نىساننىڭ قۇرىلىسى اياقتالسا, تاعى 260-ى جوندەۋدەن ءوتتى. 64 مىڭعا جۋىق مادەنيەت قىزمەتكەرىنىڭ جالاقىسى 55 پايىزعا ءوستى. بىلتىر رەسپۋبليكالىق كونتسەرتتىك ۇيىمداردا 500-دەن اسا كونتسەرت ۇيىمداستىرىلىپ, 2 مىڭنان اسا سپەكتاكل, 65 جاڭا قويىلىم ساحنالاندى. سونداي-اق ەلىمىزدەگى تاتۋلىق پەن ىنتىماقتى تۋ ەتكەن «بىرلىك» ءانسامبلى قۇرىلدى. وتكەن جىلى پرەزيدەنت جارلىعىمەن ەل دامۋىنا ەلەۋلى ۇلەس قوسقان 6 قالامگەر «حالىق جازۋشىسى» اتاعىمەن, 8 ونەر قايراتكەرى «حالىق ءارتىسى» قۇرمەتتى اتاعىمەن ماراپاتتالدى.
اقىن-جازۋشىلارعا قولداۋ
مينيستر 2023 جىلى جالپى تارالىمى 346 مىڭ دانا بولاتىن 134 كىتاپ جارىق كورگەنىن اتاپ ءوتتى. سونىڭ ىشىندە «جاڭا قازاق ادەبيەتى» سەرياسىمەن بۇرىن جاريالانباعان 14 تۋىندى 42 مىڭ دانامەن وقىرمانعا جول تارتقان. سونداي-اق بالالار مەن جاسوسپىرىمدەرگە ارنالعان 16 ادەبيەت 48 مىڭ دانامەن باسىلىپ شىعىپ, تاراتىلدى.
– قانداي ونەردىڭ بولسىن ءتۇپ نەگىزى – ادەبيەت. ادەبيەت دامىماي, ونەردىڭ باسقا سالاسىنىڭ تولىققاندى دامۋى مۇمكىن ەمەس. ارينە, مەملەكەت وتاندىق اقىن-جازۋشىلارىمىزدى قولداۋ ماسەلەسىن ءبىر ساتكە دە ۇمىتقان ەمەس. وتكەن جىلدارى بۇل باعىتتا جاسالعان جۇمىس از ەمەس, – دەگەن ول ەندى كىتاپتاردى باسىپ شىعارۋ, ادەبيەتتى قولداۋ قالىڭ كوپشىلىكپەن تالقىلانىپ, جاڭا ەرەجەگە سايكەس جۇزەگە اساتىنىن جەتكىزدى. وسىعان وراي, مينيسترلىك جانىنان ادەبي كلۋب قۇرۋ جوسپارلانۋدا.
ۇلتتىق كينو ستسەناريى سۇزگىدەن وتەدى
مينيسترلىك باستاماسىمەن «كينەماتوگرافيا تۋرالى» زاڭعا وزگەرىستەر ەنگىزۋ جوسپارلانىپ وتىر. ونىڭ ىشىندە ش.ايمانوۆ اتىنداعى «قازاقفيلم» كينوستۋدياسىنا مەملەكەتتىك قولداۋ كورسەتۋ بويىنشا جۇمىس باستالادى.
– ۇلتتىق فيلمدەردى مەملەكەتتىك قولداۋ ورتالىعىنىڭ قۇرىلعانىنا 5 جىل بولدى. وسى جىلدار اراسىندا 5 پيتچينگ ءوتىپ, 100 فيلم ءوندىرىلدى. الايدا فيلم تاقىرىپتارىنىڭ بىرجاقتىلىعىن بايقاۋعا بولادى. ماسەلەن, اشارشىلىق, سوعىس, ناشاقورلىق تاقىرىبىندا فيلمدەر باسىم بولىپ تۇر. بيىلدان باستاپ مەملەكەتتىك قولداۋعا ۇمىتكەر كينوجوبالاردى كونكۋرستىق ىرىكتەۋ ەرەجەسى وزگەردى. اتاپ ايتقاندا, ۇلتتىق كينونى قولداۋ ورتالىعى الدىمەن ستسەناريلەردى قابىلداپ, ۇزدىكتەرىن ساراپتاما كەڭەسى ىرىكتەيدى. ۇلتتىق مۇددەمىزگە, يدەولوگيامىزعا ساي كەلەتىن باسىم تاقىرىپتار بەكىتىلىپ, جاقىن ارادا جاڭا فورماتتاعى كونكۋرس جاريالانادى, – دەدى ا.بالاەۆا.
ارحيۆ, مۋزەي, كىتاپحانا ءىسى جاندانادى
بارلىق ۆەدومستۆو مەن جۇيەلەردىڭ كىتاپحانالارىنا قازاقستاندىق ۇلتتىق ەلەكتروندىق كىتاپحانا كەزەڭ-كەزەڭىمەن ەنگىزىلەدى. بيىلعى ءبىرىنشى توقساندا قاناتقاقتى جوباعا قوسىلاتىن 2 وبلىستىق كىتاپحانا انىقتالادى.
ورتالىق مەملەكەتتىك ارحيۆ جانىنان 700 مىڭ ساقتاۋ بىرلىگىنە ارنالعان ارحيۆ قويماسىن سالۋ جوسپارلانىپ وتىر. قازىرگى ۋاقىتتا جوبالىق-سمەتالىق قۇجاتتاما ازىرلەنىپ, مەملەكەتتىك ساراپتامادان وتۋدە.
بۇگىنگى تاڭدا ەلىمىزدە 12 مۇراجاي-قورىق بار. بىلەتىن ادام ءۇشىن ءبىزدىڭ تاريحىمىز عانا ەمەس, بۇكىل رۋحاني تىنىس-تىرشىلىگىمىز وسى نىسانداردا. قازىر تۋريزمنەن ءتۇسىپ وتىرعان پايدانىڭ قوماقتى ۇلەسى دە سول مۇراجاي-قورىقتاردىڭ ەنشىسىندە.
اقپاراتتىق قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتەدى
مەملەكەت باسشىسىنىڭ جارلىعىمەن اقپاراتتىق دوكترينا بەكىتىلدى. دوكترينا وتاندىق اقپاراتتىق كونتەنتتىڭ باسەكەگە قابىلەتى مەن ساپاسىن ارتتىرۋ, ونىڭ قۇندىلىعىن تولىقتىرۋ, اقپاراتتىق قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋگە باعىتتالعان.
– «ونلاين-جارناما جانە ونلاين-پلاتفورمالار تۋرالى» زاڭ قابىلداندى. زاڭ ونلاين-پلاتفورمالار قىزمەتىن قۇقىقتىق تۇرعىدان نەگىزدەپ, ءتيىمدى ىنتىماقتاستىق ورناتۋعا ىقپال ەتەدى. مينيسترلىك اقپاراتقا قول جەتكىزۋ جانە قوعامدىق قاتىسۋ ماسەلەلەرى بويىنشا زاڭ جوباسىن دايىنداپ, ماجىلىسكە ەنگىزدى. پرەزيدەنت مەملەكەت مۇددەسىن, قوعامنىڭ سۇرانىسىن جانە مەدياسفەرانىڭ دامۋ ءۇردىسىن ەسكەرە وتىرىپ, مەديا زاڭنامانى قايتا قاراۋ تۋرالى تاپسىرما بەرگەن بولاتىن. سوعان بايلانىستى «ماسس-مەديا تۋرالى» زاڭ جوباسى ازىرلەنىپ, ءماجىلىستىڭ ءبىرىنشى وقىلىمىندا ماقۇلداندى, – دەدى ول.
باق سالاسىنداعى مىندەتتەر قانداي؟
مينيستر 2024 جىلى اقپاراتتىق ساياساتتى جۇزەگە اسىرۋعا قاتىستى بىرقاتار مىندەتتى ايتىپ ءوتتى.
– «ماسس-مەديا تۋرالى» زاڭ قابىلدانعاننان كەيىن جۋرناليستەردىڭ مارتەبەسى ارتىپ, مەملەكەتتىك اقپاراتتىق ساياسات جەتىلە تۇسەدى دەپ ويلايمىز. سونىمەن قاتار مەملەكەتتىك اقپاراتتىق تاپسىرىستاردى ءبولۋ مەحانيزمىنەن گرانتتىق قارجىلاندىرۋعا كوشەدى. زاڭ جوباسى وتاندىق مەديا-كەڭىستىكتىڭ اقپاراتتىق قاۋىپسىزدىگىن نىعايتۋعا باعىتتالعان بىرقاتار شارانى جۇزەگە اسىرادى. بۇل شارالار راديودا شەتەلدىك كونتەنتتى قايتالاپ كورسەتۋ مۇمكىندىگىن 20-دان 10 پايىزعا دەيىن قىسقارتۋ, تەلە-راديو ارنالارداعى وتاندىق كونتەنت پەن تىلدىك ۇلەستى جىل سايىن 5 پايىزدان 60 پايىزعا دەيىن كەزەڭ-كەزەڭمەن ۇلعايتۋ كوزدەلىپ وتىر, – دەدى سپيكەر.
بيىل اقپاراتتىق دوكترينانى ىسكە اسىرۋ جالعاسادى. ماسەلەن, «سۇر تارەلكالاردى» تاراتقانى ءۇشىن اكىمشىلىك جاۋاپكەرشىلىك ەنگىزۋ, مەديا سالاداعى بيزنەس-پروتسەستەردى تسيفرلاندىرۋ شەڭبەرىندە بىرىڭعاي مەديا پلاتفورما قۇرۋ, اسىرەسە شەكارا ماڭىنداعى اۋدانداردا وتاندىق تەلەراديو حابارلارىن تاراتۋ اۋماعىن كەڭەيتۋ جوسپارلانۋدا. سونىمەن قاتار سىرتقى اقپاراتتىق شابۋىلدارعا جانە دەسترۋكتيۆتىك يدەولوگيانىڭ تارالۋىنا قارسى كەشەندى شارالار قابىلدانادى.
«ونلاين-پلاتفورما جانە ونلاين-جارناما تۋرالى» زاڭنىڭ تالاپتارىنا سايكەس, جالعان اقپاراتتى تاراتۋعا قاتىستى جاۋاپكەرشىلىك كوزدەلگەن. بۇگىندە ونلاين-پلاتفورمالار مەن ينتەرنەت-رەسۋرستاردا 243 جالعان اقپاراتتى تاراتۋ فاكتىسى, اتاپ ايتقاندا, ونلاين-پلاتفورمالاردا 238, ينتەرنەت-رەسۋرستاردا 5 فاكتى انىقتالدى. بۇل باعىتتاعى جۇمىستار كۇشەيەدى.
جۋرناليستەر بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋعا كۇش سالادى
باق سالاسىندا قابىلدانعان ماڭىزدى قۇجاتتار مەن مينيسترلىكتىڭ جۇمىس جوسپارىنا سايكەس, كونتەنت ساپاسى مەن مازمۇنىن جاقسارتۋ بويىنشا جۇمىستار جالعاسادى. سوعان بايلانىستى مينيسترلىك تاراپىنان جۋرناليستەردىڭ كاسىبي بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ بويىنشا سەمينار-ترەنينگ, وقىتۋ كۋرسىن وتكىزۋ جوسپارلانۋدا. جوسپار اياسىندا ەلىمىزدىڭ بارلىق ءوڭىرىن قامتي وتىرىپ, جۋرناليستەر ءۇشىن قازاق جانە ورىس تىلدەرىندە 40-قا جۋىق وقىتۋ ءىس-شارالارى وتكىزىلەدى. سونىڭ ىشىندە فاكتچەكينگ, مەدياەتيكا, كيبەرقاۋىپسىزدىك جانە باسقا دا وزەكتى تاقىرىپتار بويىنشا وقىتۋ كۋرسى وتەدى.
بۇل رەتتە توقسان سايىن ءار وڭىردە تسيفرلىق مەديا, فاكتچەكينگ, مەدياەتيكا جانە مەديا سالانىڭ باسقا دا وزەكتى باعىتى بويىنشا كەمىندە 50 ءجۋرناليستى وقىتۋ جوسپارلانۋدا. سونداي-اق تەلەارنالاردا بالالار كونتەنتى, ەكولوگيالىق مادەنيەت, قاراپايىم ەڭبەك ادامى, ۇلتتىق ءداستۇر, تاربيە, مۇمكىندىگى شەكتەۋلى ازاماتتارعا قولداۋ كورسەتۋ سەكىلدى وزەكتى تاقىرىپتارعا باسىمدىق بەرىلۋگە ءتيىس. مينيسترلىك 2024 جىلى سالالىق جۋرناليستيكانى دامىتۋ جونىندەگى جول كارتاسى شەڭبەرىندە رەسپۋبليكا بويىنشا 14 جوعارى وقۋ ورنى بازاسىندا كۋرستار وتكىزەدى. سونىمەن قاتار مينيستر ەلىمىزدەگى 30 جۋرناليستيكا فاكۋلتەتىنىڭ وقۋ باعدارلاماسىن تۇبەگەيلى جاڭارتۋ كەرەك دەپ سانايتىنىن ايتتى. ودان بولەك, حالىقتىڭ مەدياساۋاتىن ارتتىرۋعا, ءباسپاسوز حاتشىلارىنىڭ, وڭىرلىك باق وكىلدەرىنىڭ بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋعا باعىتتالعان 2024 جىلعا ارنالعان مەدياساۋاتتى دامىتۋ جوسپارى ازىرلەنىپ, ىسكە اسۋدا.
