«اقىرىن ءجۇرىپ, انىق باس» دەپ ۇلى اباي اتامىز ايتقانداي, ۇلتىمىزدىڭ ءتىلىن, سالت-ءداستۇرىن دامىتۋ جولىندا اۋىزدىعا ءسوز, اتتىعا جول بەرمەي جالىنداپ, قىزىل كەڭىردەك ايقايعا سالىنىپ كورگەن ەمەس, قايتا ول وزىمەن نيەتتەس, تىلەكتەس, پىكىرلەس قوعامدىق بىرلەستىك مۇشەلەرىمەن, عالىمدارمەن, بىلايعى دوس-جاراندارمەن وي ءبولىسىپ, الدى-ارتىن باعدارلاپ, ورتاق مامىلەگە كەلگەندە عانا بولاشاق تىندىرار ءىسىن اسىقپاي, بايىپپەن جۇزەگە اسىراتىن ورنىقتى جان – ول انۋاربەك قايكەنۇلى.
ولاي دەۋىمىزدىڭ باستى سەبەبى, مىنە, وعان دا وتىز جىلدىڭ قاراسى بولىپتى, ءبىز بىلەتىن انۋاربەك ەرالى سالماقتى مىنەزىنەن بىردە-ءبىر اۋىتقىپ كورگەن ەمەس. انۋاربەك 1952 جىلدىڭ 1 ناۋرىزىندا جولىمبەت رۋدنيگى شاحتەرىنىڭ وتباسىندا دۇنيە ەسىگىن اشتى. ول كەزدە ءوندىرىسى بار ەلدى مەكەمەلەردە ورىس تىلدىلەر باسىم بولاتىن. التىن كەنىشىنىڭ ورتالىعى بولعان جولىمبەتتە سول قاتارعا جاتاتىن. بۇل جەردە بالاباقشالاردا, مەكتەپتەردە بالالاردىڭ كوپشىلىگى رەسمي تىلدە تاربيەلەنىپ, ءبىلىم الاتىن. ول كەزدە جولىمبەتتە ءبىر عانا قازاق مەكتەبى بولاتىن. مەنىڭ تۇسپالداۋىمشا, انۋاربەكتىڭ وسكەن ورتاسى قازاقي ورتادان گورى ورىس تىلدىلەردىڭ ورتاسى بولدى. ماقالا كەيىپكەرى ەرتە 14 جاسىندا ەڭبەككە ارالاسىپتى. شوپان, قۇرىلىستا قارا جۇمىس سياقتى قول ەڭبەگىن قاجەت ەتەتىن سالادا شىڭدالىپ, جەتپىسىنشى جىلداردىڭ باسىندا وتان الدىنداعى مىندەتىن ورىنداپ كەلگەننەن كەيىن رومانتيكا ىزدەپ گەولوگيا بارلاۋ سالاسىندا ەڭبەكتەنىپتى.
«كەلەشەك – ۇلكەن قالانىڭ ءىرى ءوندىرىس ورىندارىندا» دەپ بولجاعان جيىرمادان جاڭا اسقان, ەڭبەكتە ىسىلعان جاس جىگىت تسەلينوگرادتىڭ ءىرى ءوندىرىس وشاعى – «تسەلينسەلماش» زاۋىتىنا جۇمىسقا ورنالاسادى. وسىندا ەڭبەك ەتە ءجۇرىپ, قاتارداعى توكاردەن ۋچاسكە باستىعىنا دەيىن كوتەرىلدى. ول كەزدە باسقارۋ جۇمىستارىنا ءبىزدىڭ ۇلتتىڭ وكىلدەرى وتە سيرەك كوتەرىلەتىن. ءبىلىمسىز جول جوق ەكەنىن تۇسىنگەن انۋاربەك قايكەنۇلى جۇمىسپەن قاتار ماشينا جاساۋ تەحنيكۋمىن ءبىتىرىپ الادى. كەيىن ۇلكەن زاۋىتتىڭ ورتاق گازەتى – «ماشينوسترويتەل» باسىلىمى رەداكتورىنىڭ ورىنباسارى قىزمەتىن اتقارادى. ەندى جوعارى ءبىلىمدى اڭساعان ساقا ازامات ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى فاكۋلتەتىنە سىرتتاي وقۋعا ءتۇسىپ, جاقسى ناتيجەمەن ءتامامدادى.
ەڭبەك پەن ءبىلىمدى قاتار الىپ جۇرگەن انەكەڭ قالانىڭ قوعامدىق جۇمىسىنا دا بەلسەنە ارالاسادى. وتكەن عاسىردىڭ 80-جىلدارىنىڭ اياعى, كوممۋنيستىك پارتيا ۇستەمدىگىنىڭ السىرەي باستاعان كەزەڭى, ورىس ءتىلىنىڭ ءبىزدىڭ ەلىمىزدە داۋرەنى ءجۇرىپ تۇرعان كەزدە, كەلەشەك باس قالادا «ءتىل مەن مادەنيەت» قوعامىن ۇيىمداستىرۋشىلاردىڭ ءبىرى بولدى. ەكى مىڭىنشى جىلدان باستاپ قايتا قۇرىلعان استانا قالالىق «ءتىل جانە مادەنيەت» قوعامىنىڭ توراعاسى قالادا ۇلتارالىق قاتىناستاردى جاقسارتۋ ماسەلەلەرىنە ءوز ۇلەسىن قوسىپ ءجۇر. وسى ەڭبەكتەرى ەلەۋسىز قالعان جوق, بىرنەشە مەملەكەتتىك جانە مەملەكەتتىك ەمەس ۇيىمداردىڭ ماراپاتىنا يە بولدى.
انۋاربەك قايكەنۇلى 70 جاسقا تاياسا دا, ەڭبەكتەن قول ۇزگەن جوق. ەڭبەكتىڭ دە حالىققا وتە قاجەت ءتۇرى سۋرەتكە تۇسىرۋمەن اينالىسادى. فوتو دەگەنىڭىز جازبا تاريحىندا قۇندى عوي دەپ ويلايمىن. ولاي دەيتىنىم, سۋرەت ارقىلى كەيىپكەردىڭ كەلبەتىن, اينالاسىن كورىپ, سول كەزەڭدى كوزىڭە ەلەستەتۋگە بولادى. مىسالى, احمەت بايتۇرسىنۇلىنىڭ مەرەيتويى قارساڭىندا بىرنەشە فوتولارى جاريالانىپ جاتىر. سول سۋرەتتەرى ارقىلى احاڭنىڭ حالقى ءۇشىن قانداي زور ەڭبەك سىڭىرگەنىن بايقاۋعا بولادى. سوندىقتان انەكە, وسى جۇمىسىڭىز حالىققا كەرەك, جالعاستىرا بەرىڭىز!
انۋاربەك قايكەنۇلى – سارىارقانىڭ ۇلكەن وتباسىنىڭ بايتەرەگى دەپ تانۋعا بولادى, اسىل جارى, قۇت-باعى ءلاتيپا مەن ۇل قىز تاربيەلەپ, نەمەرە سۇيگەن, ءوز ورتاسىندا سىيلى دا مەرەيلى جاندار.
ەركىن داۋەشۇلى,
قازاقستان جۋرناليستەر وداعىنىڭ مۇشەسى,
قالالىق ارداگەرلەر كەڭەسى جانىنداعى مەديا-توپ مۇشەسى
