– بەسىنشى شاقىرىلىمدا دەپۋتاتتىق كورپۋستىڭ ەلۋ پايىزعا وزگەرگەنىن بىلەسىزدەر. الايدا, جۇمىس قارقىنى, دەپۋتاتتاردىڭ ءوز مىندەتتەرىنە دەگەن جاۋاپكەرشىلىگى, ءتىپتى, ءبىر-بىرىمەن قارىم-قاتىناسى جاعىنان ەشقانداي ايىرماشىلىق كورىپ تۇرعان جوقپىن. ويتكەنى, «كەمەدەگىنىڭ جانى ءبىر» دەگەندەي, دەپۋتاتتارعا جۇكتەلگەن مىندەت پەن الدارىنا قويعان ماقسات ءبىر. ول – حالىققا قىزمەت ەتۋ. بۇرىنعى قۇرامنىڭ دەپۋتاتتارى جاڭادان كەلگەن ارىپتەستەرىنە جۇمىس بارىسىندا كومەكتەسىپ جاتىر. بۇرىندارى قالىپتاسقان سەسسيا مەن كوميسسيالاردىڭ وتكىزىلۋ ءتارتىبى سياقتى جۇمىستار ساقتالدى. ياعني, جۇمىستىڭ تارتىبىندە ەشتەڭە وزگەرگەن جوق.
– ءسىز ءتورتىنشى شاقىرىلىمنىڭ دا قۇرامىندا بولدىڭىز. سول كەزدە سايلاۋشىلارىڭىزعا بەرگەن ۋادەڭىزدىڭ بارلىعىن ورىندادىڭىز با؟
– جالپى, شامالى ۋاقىتتىڭ ىشىندە ءبارىن ورىنداپ تاستاۋ مۇمكىن ەمەس.
– نەگە؟ سايلاۋالدى باعدارلاماڭىزدىڭ ورىندالۋىن پايىزدىق ولشەمدە قانشاعا باعالار ەدىڭىز؟
– ەندى, پايىزدىق كورسەتكىشپەن باعالاعان دۇرىس ەمەس. ال, تولىعىمەن نەگە ورىندالمادى دەگەنگە كەلسەك, ونىڭ وزىندىك سەبەبى بار.
– ماسەلەن…
– مىسالعا ايتار بولساق, شەشىمىن تاپپاي قالعان ماسەلەنىڭ دەنى تۇرعىن ۇيگە قاتىستى. ناقتى ايتساق, كوپ ماسەلە «تۇرعىن ءۇي قاتىناستارى تۋرالى» زاڭنىڭ توڭىرەگىندە. ول باسپانامەن قامتاماسىز ەتۋدەن باستاپ, پاتەردى جوندەۋ, جىلۋ, سۋ, ەنەرگيا ۇنەمدەۋ دەپ كوممۋنالدىق شارۋاشىلىقپەن جالعاسادى. ودان باسقا, اۋلانى اباتتاندىرۋ, كوشەنى جارىقپەن قامتاماسىز ەتۋ سىندى تۇرمىستىق پروبلەمالار بار. ءبىر قاراعاندا كىشكەنتاي ماسەلە بولىپ كورىنۋى مۇمكىن, بىراق حالىق ءۇشىن مانىزدى ءارى كەرەكتى ماسەلە. زاڭدا ول جاعدايلاردى قالاي رەتتەۋ كەرەكتىگى جازىلعان. الايدا, قانداي دا ءبىر ماسەلەنىڭ ءتۇيىنىن شەشۋ ءۇشىن الدىمەن جان-جاقتى تالقىلاپ, پىسىقتاپ الۋ كەرەك.
– وزىڭىزگە سەنىم ارتقان اۋماق تۇرعىندارىن باسقا قانداي ماسەلە تولعاندىرادى؟ وكرۋگىڭىزدە باسقا نەندەي پروبلەمالار بار؟
– پروبلەما بارلىق جەردە بار. جالعىز مەنىڭ وكرۋگىمدە ەمەس, باسقا دا دەپۋتاتتاردىڭ اۋماعىندا كوپتەپ كەزدەسەدى. ال, وزىمدىكىنە كەلەتىن بولسام, كوبىنەسە الەۋمەتتىك ماسەلەلەر. ول – بالاباقشاداعى ورىن تاپشىلىعى, دەنساۋلىق ساقتاۋ مەكەمەلەرىنىڭ جۇمىسى, اباتتاندىرۋعا قاتىستى. بىراق, مىنانى ەسكەرۋ كەرەك. قازىر ەلوردانىڭ الەۋمەتتىك دامۋىنا ارنالعان باعدارلامالار كوپ. «ەشتەڭە ىستەلمەي جاتىر» دەپ ايتۋعا بولمايدى. ولاي دەپ ەشكىم ايتا المايدى. بۇل رەتتە استانا اكىمدىگىنىڭ جۇمىسىنا لايىقتى باعاسىن بەرۋىمىز كەرەك. ويتكەنى, قالاداعى ءار يگى ءىستىڭ باسىندا سول تۇر. ءتىپتى, اۋدانداردىڭ پەرسپەكتيۆالىق دامۋىنا ارنالعان باعدارلامالاردا جۇمىستىڭ قالاي ءجۇرۋ كەرەكتىگى بۇگە-شىگەسىنە دەيىن جازىلعان.
– جاقىندا ءماسليحاتتىڭ تۇراقتى كوميسسيالارى بيۋدجەتتىك باعدارلامالارعا بولىنگەن قارجىنىڭ قالاي جۇمسالىپ جاتقانىن ءبىر پىسىقتادى. ايتىڭىزشى, باعدارلامالاردىڭ ورىندالۋ قارقىنىنا كوڭىلىڭىز تولا ما؟
– ءيا, دەپۋتاتتار باعدارلاما اكىمشىلەرىن ءجيى سىنعا الادى. نەگە دەگەن سۇراققا كەلسەك, جاڭا ايتتىم, بىزدە باعدارلاما كوپ. ءار دەپۋتات ءوز وكرۋگىندە سول باعدارلامالاردىڭ جاقسى ورىندالعانىن ءارى ءتيىمدى ناتيجە بەرگەنىن قالايدى. بىراق, ول دا مۇمكىن ەمەس سياقتى. ويتكەنى, كەز كەلگەن باعدارلامانىڭ ەرەجەسى بار. ەگەر, ءار دەپۋتات ءوز وكرۋگىنە قاراي تارتا بەرەتىن بولسا… مەملەكەت قازىناسىنان بولىنگەن قارجىنىڭ جونىمەن جۇمسالۋىن باقىلاپ وتىرۋ كەرەك. سونداي-اق, ءبىرىنشى كەزەكتە جۇمىستىڭ ساپاسىنا كوڭىل ءبولۋ قاجەت. ويتكەنى, جۇمىستىڭ ناتيجەسى سان مەن قۇر ەسەپپەن ەمەس, ساپاسىمەن ولشەنەدى.
– وتكەن جىلى قالا اكىمىنىڭ ۇسىنىسىمەن بىرقاتار كاسىپكەرلەر ساۋاپتى ءارى جاۋاپتى ءىس جاسادى. مۇگەدەك بالا تاربيەلەپ وتىرعان بىرنەشە وتباسىعا باسپانا سىيلادى. قاتەلەسپەسەك, سولاردىڭ قاتارىندا ءسىز دە بولدىڭىز…
ء–يا, بىلتىر دا, ونىڭ الدىنداعى جىلى دا قاتىستىق. جالعىز مەن ەمەس, مەنىڭ ۇجىمىم قاتىستى دەگەن دۇرىس-اۋ. وعان دەيىن ارىپتەسىم ەسەنجول بەكىشەۆ ەكەۋمىز بوگەنباي باتىردىڭ ەسكەرتكىشىن ورناتۋعا اتسالىستىق. بىلەسىز بە, قايىرىمدىلىقپەن اتىمدى شىعارايىن نەمەسە بىرەۋگە ۇلگى بولايىن دەپ اينالىسپايمىن.
مەن وسى قالادا تۋىپ-ءوستىم. مۇنداعى پروبلەمانىڭ ءبارىن بىلەمىن. قولىمنان كەلگەنشە وزگەلەرگە كومەكتەسۋ ارقىلى, ءوز قالامنىڭ دامۋىنا ۇلەس قوسامىن دەپ ويلايمىن. ءار جەكسەنبى سايىن تاڭەرتەڭ قالانى جاياۋ ارالاپ شىعامىن. ونىڭ جاڭادان بوي كوتەرىپ جاتقان نىساندارى, توسەلىپ جاتقان جولدارى, تارتىلىپ جاتقان قۇبىرلارى, ءبارى-ءبارى كوز الدىمدا. ون ەكى جىل زارەچنىي كەنتىندە جۇمىس ىستەدىم. سول كەزدە ءدال وسى قالانىڭ ەلوردا بولاتىنىن بىلدىك پە؟ ءتىپتى, بىرەۋ ايتسا سەنبەس ەدىك.
– بىلەتىن جۇرت ءسىزدى سپورتقا كوپ كوڭىل بولەدى دەيدى…
– ول راس. ءبىز سوڭعى جيىرما جىلدان بەرى اپتاسىنا ەكى رەت فۋتبول ويناۋدى داستۇرگە اينالدىردىق. سەنەسىز بە, ىشىندەگى ەڭ جاسى مەن.
– «ءبىز» دەگەنىڭىز كىمدەر؟
– ءار سالادا جۇرسە دە, سپورتقا دەگەن ىنتاسى بار ادامداردان جاساقتالعان ۇجىمىمىز بار. ودان باسقا جۇگىرىپ, حوككەي وينايمىن. دەنساۋلىعىما قاجەتتى جاتتىعۋلاردى ۇزبەي جاسايمىن. وكىنىشكە قاراي, قازىرگى جاستار اعا بۋىنمەن سالىستىرعاندا سپورتقا سالقىن قارايدى. ءبىزدىڭ كەزىمىزدە قوعامنىڭ سپورتقا دەگەن قۇشتارلىعى باسقاشا ەدى.
– سىزدىڭشە, ونىڭ سەبەبى نەدە؟
– بىلمەيمىن. ماسەلەن, مەنىڭ بالالارىم سپورتپەن شۇعىلدانادى. ءبىرى جەتى جاسىنان حوككەيدى ەرمەك ەتتى. ۇلكەن ۇلىم فۋتبولدان ەۋروپا چەمپيوناتىنىڭ ىرىكتەۋ تۋرىنا قاتىستى, بوكسپەن دە اينالىستى. مۇنى ايتىپ وتىرعانىم, بالانى سپورتقا بەيىمدەۋ كەرەك. سوعان قاراعاندا, سەبەپ اتا-انادا شىعار. دالىرەك ايتساق, تاربيەدە.
– ءوزىڭىز ايتپاقشى, «ءسىزدىڭ كەزىڭىزدە» سپورت سەكتسيالارى مەن ۇيىرمەلەر كوپ–ءتىن. قازىرگى جاعدايعا قانداي باعا بەرەر ەدىڭىز؟ ءسىزدىڭ وكرۋگىڭىزدە بۇقارالىق سپورت قالاي دامىپ جاتىر؟
– ءبىزدىڭ وكرۋگتە ول جاعىنان پروبلەما جوق. جىل سايىن سپورت الاڭدارى ورناتىلادى. سول الاڭدار ءبىر بوس تۇرمايدى. جەردىڭ شاڭىن شىعارىپ, ارى-بەرى جۇگىرگەن بالاقايلاردى كورۋگە بولادى. تۇتاس ايتار بولسام, ءدال قازىرگى جاعدايدا ەلدەگى سپورتتى دامىتۋعا كوپ كوڭىل ءبولىنىپ وتىر. قارجى دا. ەلباسى بۇقارالىق سپورتتى جۇيەلى تۇردە دامىتۋ قاجەتتىگىن ءار جولداۋىندا ايتىپ كەلەدى. سوندىقتان, سپورت سالاسى نازارسىز قالىپ بارادى دەپ ايتۋعا اۋىز بارمايدى.
– وسى قالانىڭ تىنىس–تىرشىلىگىن بەس ساۋساقتاي بىلەسىز. استانانىڭ ەڭ وزەكتى دەگەن بەس پروبلەماسىن اتاپ بەرىڭىزشى.
– ءنومىرى ءبىرىنشى ماسەلە دەپ, اۆتوتۇراق ماسەلەسىن ايتار ەدىم. بىزدە كولىك قويۋ جاعىنان پروبلەما بارى جاسىرىن ەمەس. بۇگىندە قالاداعى تىركەلگەن كولىكتەردىڭ سانى 200 مىڭنان اسىپ جىعىلادى. دەسەك تە, ارنايى اۆتوتۇراق از. مەنىڭشە, تەزدەتىپ شەشەتىن ماسەلەنىڭ ءبىرى – وسى. ال, تۇتاس السام, پروبلەما دەپ مادەني جاعدايىن ايتار ەدىم. بايقاعانىم, جاستاردىڭ ءوزىن-ءوزى ۇستاۋى ويداعىداي ەمەس. ەگەر ادامنىڭ ىشكى مادەنيەتى مىقتى بولسا, ول ادەپسىز ارەكەتكە جول بەرمەيدى. تۇپتەپ كەلگەندە, بۇل تاربيەگە كەلىپ تىرەلەدى. ايتا بەرسەك, پروبلەما كوپ قوي. ونى ءبىرىنشى, ەكىنشى دەپ بولە-جارا المايمىن. ويتكەنى, مانىزدى ەمەس ماسەلە جوق.
– ايتپاقشى, قالانىڭ مادەني جاعدايىنا الاڭدايتىن دەپۋتات مادەنيەت مەكەمەلەرىنە ءجيى بارا ما؟
– وكىنىشكە قاراي, ءجيى بارامىن دەپ ماقتانا المايمىن. شاما-شارقىمشا بارۋعا تىرىسامىن. وسىدان ەكى اي بۇرىن ءماسليحات دەپۋتاتتارى كەزەكتى سەسسياعا دايىندىق بارىسىندا استاناداعى مادەنيەت وشاقتارىن ءبىرىن قالدىرماي ارالاپ شىقتىق. سول كەزدە كەي ۇجىمدار «شەنەۋنىكتەر بىزگە كەلمەيدى» دەپ كەيىپ جاتتى. ءبىر قاراساڭ, ورىندى ناز سياقتى. الايدا, ماسەلەنىڭ ەكىنشى جاعى بار. ونەردىڭ باعاسى شەنەۋنىكتىڭ نەمەسە دەپۋتاتتىڭ كەلۋىمەن ولشەنبەيدى. ونەرگە لايىقتى باعاسىن بەرەتىن – حالىق. سونىمەن قاتار, ەگەر ونەر ادامدارىندا ىزدەنىس پەن كاسىبي شەبەرلىك بولماسا, حالىق قايدان بارادى؟ ياعني, كىنانى «كەلمەدى» دەپ شەنەۋنىكتەردەن ەمەس, «نەگە كەلتىرە المادىم؟» دەپ وزىنەن ىزدەگەن ءجون.
– اڭگىمەڭىزگە راحمەت!
