استانا قالاسىنىڭ اكىمدىگى جانىندا زورلىق-زومبىلىق نەمەسە زورلىق-زومبىلىق قاۋپى سالدارىنان قيىن جاعدايعا تاپ بولعان ادامدارعا ارنالعان داعدارىس ورتالىعى بار. 2013 جىلدىڭ قاراشا ايىندا اشىلعان بۇل مەكەمە بۇگىندە ءوز ۇيىندە قورلىق كورەتىن ايەلدەر مەن بالالاردىڭ باس ساۋعالار پاناسىنا اينالعان.
قولداۋ – بارلىق تاراپتان
اتالمىش ۇيىمنىڭ ديرەكتورى نۇربول زۇلقارناەۆتىڭ ايتۋىنشا, عيمارات 50 ورىنعا ەسەپتەلگەن. كومەك سۇراپ كەلگەن كەلىنشەكتەر مۇندا ءبىر ايدان جارتى جىلعا دەيىن, ءتىپتى, كەيدە كوميسسيانىڭ شەشىمىمەن ءبىر جىلعا دەيىن تۇراقتايدى. ولار ورتالىققا قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ قاۋلىلارى بويىنشا جانە استانا قالاسى جۇمىسپەن قامتۋ, ەڭبەك جانە الەۋمەتتىك قورعاۋ باسقارماسىنىڭ جولداماسى ارقىلى قابىلدانادى.
– عيمارات تۇرعىندارى ءۇشىن بارلىق قولايلى جاعداي قاراستىرىلعان. ءار ءبولمە دۋشپەن جابدىقتالعان, 50 ادامدىق اسحانادا كۇنىنە بەس مەزگىل تاماق بەرىلەدى. بۇدان بولەك, ءار كىسى تازا توسەك-ورىنمەن جانە جەكە گيگيەنالىق زاتتارمەن قامتاماسىز ەتىلەدى. سونىمەن قاتار, ايەلدەر اسپاز, شاشتاراز, ماسساجيست سەكىلدى ماماندىقتاردىڭ كۋرسىنا جىبەرىلىپ, كەيىن سول بويىنشا جۇمىسقا تۇرعىزىلادى , – دەدى مەكەمە باسشىسى.
ءۇش جىلدان بەرى ۇيىمعا 362 كىسى اراشا ىزدەپ كەلگەن. دالىرەك ايتساق, 2013 جىلدىڭ قاراشاسىنان 2014 جىلعا دەيىن – 9 ادام (2 ايەل, 7 بالا), 2014 جىلى – 110 ادام (35 ايەل, 75 بالا), 2015 جىلى – 148 ادام (48 ايەل, 100 بالا), ال بيىل 95 ادام (35 ايەل, 60 بالا) ورتالىققا ورنالاستىرىلىپتى. بۇگىندە عيماراتتا 9 ايەل مەن 17 بالا-شاعا تۇرىپ جاتىر.
شىدامنىڭ دا شەگى بار
ورايى تۇسكەندە, ءبىز مەكەمەنىڭ الەۋمەتتىك قىزمەتكەرى گۇلنار الىباەۆانى اڭگىمەگە تارتتىق.
– بىزگە كۇن سايىن 2-3 ايەل قوڭىراۋ سوعىپ, ۇيدەن ۋاقىتشا كەتكىسى كەلەتىنىن, بارار جەرى, باسار تاۋى جوقتىعىن ايتىپ, مۇڭىن شاعادى. مۇنداي قادامعا قورلىق ابدەن شەگىنە جەتكەندە عانا باراتىنىن تۇسىنەمىز. ويتكەنى, كوپ جاعدايدا ايەلدەر شىدايدى. ءبىر رەت تاياق جەگەننەن بەزىپ كەتەتىندەر وتە از. نەگىزىنەن وتباسىن ساقتاپ قالۋعا تىرىسادى. قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنا ارىز جازاتىندار دا سيرەك. بىرىنشىدەن, پروبلەماسىنىڭ شەشىلەتىنىنە سەنبەيدى. ەكىنشىدەن, ءوزىن رەنجىتكەن ادامدى اشۋلاندىرۋدان قورقادى, كەيىن كەك الا ما دەپ تايسالادى. زارداپ قۇرباندارىنىڭ جارتىسىنان استامى – وزگە وڭىرلەردەن كوشىپ كەلگەندەر. پاتەردەن-پاتەرگە قاڭعىپ, شيەتتەي بالالارىن جەتىلدىرە الماي زار يلەپ جۇرگەن ايەلدەرگە كۇيەۋلەرىنىڭ قوقان-لوقى جاساۋى جىعىلعان ۇستىنە جۇدىرىق ەمەي نەمەنە؟! ەندى ءبىر ەركەكتەر كوزسىز قىزعانىشتىڭ كەسىرىنەن جۇبايىن توپەلەپ, كوك الا قويداي قىلىپ ۇرادى. جاردەمىمىزگە جۇگىنگەن كەلىنشەكتەردىڭ ارقايسىسىمەن اۋەلى پسيحولوگ سويلەسىپ, دەپرەسسيا مەن سترەستەن ارىلتادى. ءتيىستى تۇستا زاڭگەرلەرىمىز قۇجاتتارىن قايتا قالپىنا كەلتىرىپ, زاڭدىق سالادا قول ۇشىن بەرەدى. جالپى, ورتالىقتاعى جاندارعا الەۋمەتتىك-تۇرمىستىق, الەۋمەتتىك-پسيحولوگيالىق, الەۋمەتتىك-قۇقىقتىق جانە الەۋمەتتىك-مەديتسينالىق جاعىنان كومەك كورسەتىلەدى, – دەدى ول.
پسيحولوگ – جان «حيرۋرگى»
بۇدان سوڭ مەكەمەدەگى پسيحولوگتارمەن جولىقتىق. ونىڭ ءبىرى – گۇلبارام مۇساەۆا. «مۇنداعى ايەلدەردىڭ جان جاراسىن قالاي ەمدەيسىزدەر؟» دەپ سۇراعانىمىزدا جىلى ءجۇزدى مامان ءوز قىزمەتتەرىن ەگجەي-تەگجەيلى بايانداپ بەردى.
– ادەتتە وتباسىنداعى كيكىلجىڭدەردىڭ باستاۋى ادامنىڭ بۇرىنعى تاجىريبەسىمەن بايلانىستى. مىسالى, ءۇيلى-باراندى ەركەك ءبىر كۇنى جۇبايىنىڭ وزىنە ادال ەمەستىگىن بايقادى دەلىك. ودان كەيىن ايقاي-شۋ شىعارىپ, اجىراسادى. الايدا كەلەسى وتاۋ قۇرعانىندا الدىڭعى ايەلىنىڭ جاساعان ءىسى ساناسىندا ساقتالىپ قالادى دا, ەكىنشى ايەلىنە كۇدىكپەن قارايتىن بولادى. سەنىمسىزدىك ۇدەگەندە, ونىڭ سوڭى داۋ-دامايعا ۇلاسادى. اقىرى جازىقسىز كەلىنشەگىن وكپەلەتەدى. الدىما كەلگەن ايەلدەرمەن سويلەسكەندە «مەندە ءبارى جاقسى. كوڭىلىمدەگى كىربىڭدى تۇگەل ۇمىتتىم» دەپ بوي بەرمەيدى. ارتىنشا العاشقى سەانس باستالعاندا اعىل-تەگىل اقتارىلىپ, ىشتە جينالعان ىزا مەن اشۋدى شىعارادى. جان جاراسى دا ءتان جاراسىنا ۇقساس. مىسالى, ءبىر جەرىڭ سىزداپ اۋىرسا كونىپ, ءمان بەرمەي ءجۇرۋىڭ مۇمكىن. دەرت اسقىنىپ, تەسىپ اۋىرعاندا حيرۋرگكە باراسىڭ. دارىگەر الگى جارانى سۋىرىپ العاندا جانىڭ كوزىڭە كورىنىپ, قينالاسىڭ. بىراق بۇدان كەيىن جارانىڭ ورنى جازىلا باستايدى. پسيحولوگ تا – تۋرا سونداي حيرۋرگ. ارنايى مەتوديكامەن جانىڭدى ساۋىقتىرعاننان كەيىن وزەگىڭدى ورتەگەن وكىنىشتىڭ بەتى قايتىپ, جاعىمسىز ەستەلىكتەرىڭ مازالامايتىن بولادى.
ارىپتەسىنىڭ ءسوزىن بالالار پسيحولوگى انجەليكا ايتپاقوۆا جالعادى.
– اكە مەن شەشە ايىرىلاسقاندا, ەڭ اۋىر سوققى بالاعا تيەدى. نە اكەسىنىڭ, نە اناسىنىڭ جاعىنا شىعا الماي, ءسابي ءارى-ءسارى كۇيگە تۇسەدى. وسىندايدا «سەنىڭ اكەڭ جامان, ول ءبىزدى جاقسى كورمەيدى» دەپ بالالاردى ءوز اكەلەرىنە قارسى قويۋ دۇرىس ەمەس, – دەدى.
P.S. ايەل قۇقىقتارىن قورعاۋ, ولاردىڭ الەۋمەتتىك دارەجەسىن جوعارىلاتۋ, قيىن جاعدايعا تاپ بولعاندا تىعىرىقتان قۇتقارىپ, دەمەۋ بولاتىن داعدارىس ورتالىعىنىڭ قىزمەتى شىنىندا دا ريزاشىلىقپەن ايتۋعا تۇرادى. ايتكەنمەن, جاعداياتتىڭ كەلەسى قىرىنان كەلگەندە, ەكى ادامنىڭ, ءارى كەتسە اۋلەتتىڭ ورتاسىندا شەشىلەتىن ءتۇيىننىڭ مەملەكەت ارالاساتىن كەسەلگە اينالعانى قىنجىلتادى ەكەن.
بوتاگوز ماراتقىزى
